DANTYSZEK JAN, proboszcz kościoła NMP, biskup
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File: Jan_Dantyszek.jpg |thumb| Medal z wizerunkiem Jana Dantyszka, wybity w 1529 w Hiszpanii]] | [[File: Jan_Dantyszek.jpg |thumb| Medal z wizerunkiem Jana Dantyszka, wybity w 1529 w Hiszpanii]] | ||
+ | [[File: Dantyszek_Jan.jpg |thumb| Portret Jana Dantyszka niegdyś w katedrze we Fromborku]] | ||
[[File:Dantyszek Jan, Poemata et hymni, wydanie z 1764.JPG|thumb|Jan Dantyszek ''Poemata et hymni'', wydanie z 1764]] | [[File:Dantyszek Jan, Poemata et hymni, wydanie z 1764.JPG|thumb|Jan Dantyszek ''Poemata et hymni'', wydanie z 1764]] | ||
'''JAN DANTYSZEK''' (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały szlachcic, zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik), ojciec Johann był browarnikiem i kupcem w Gdańsku. Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat. <br/><br/> | '''JAN DANTYSZEK''' (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały szlachcic, zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik), ojciec Johann był browarnikiem i kupcem w Gdańsku. Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat. <br/><br/> |
Wersja z 21:34, 8 sie 2022
JAN DANTYSZEK (łac. Dantiscus, właściwie Johann(es) von Höfen) (1 XI 1485 Gdańsk – 28 X 1548 Lidzbark Warmiński), duchowny katolicki, dyplomata, poeta, patron gdańskiej ulicy. Dziadek, ponoć zubożały szlachcic, zajmował się powroźnictwem, stąd przydomek Flachsbinder (niemiecki powroźnik), ojciec Johann był browarnikiem i kupcem w Gdańsku. Nauki elementarne pobierał w szkole parafialnej w Grudziądzu, studiował w Greifswaldzie, następnie w Krakowie, gdzie otrzymał bakalaureat.
W 1504 rozpoczął trwającą niemal 30 lat karierę dyplomatyczną. Jako sekretarz, poseł królewski i ekspert w sprawach pruskich odbył liczne podróże po Europie; był w Palestynie, uczestniczył w zjeździe wiedeńskim (1515). Bywał na dworach cesarza Maksymiliana I Habsburga (któremu zawdzięczał tytuł szlachecki, tytuł doktora obojga praw oraz wawrzyn poetycki) i jego wnuka Karola V (jemu zawdzięczał szlachectwo hiszpańskie); w latach 1524–1532 pierwszy stały poseł polski w Hiszpanii.
W 1533 przyjął święcenia kapłańskie i został biskupem chełmińskim, w 1537 – warmińskim. Osiadł w Lidzbarku Warmińskim, gdzie stworzył znaczący ośrodek nauki i sztuki. Pisał wiersze okolicznościowe i umoralniające. W elegii Jonas propheta de interitu civitatis Gedanensis (1535) ubolewał nad wpływami reformacji w Gdańsku, w poemacie De nostrorum temporum calamitatibus silva (1530) podjął problem niebezpieczeństwa tureckiego i naszkicował wizję Europy od niego uwolnionej. Formę osobistego wyznania miała autobiografia Vita Joannis de Curiis Dantisci. Twórczość zamknął zbiorem Hymni aliquot ecclesiastici (1548).
Od 1945 jego imię nosi ulica w Gdańsku–Aniołkach (dawna Clüverstraße), wzniesienie morenowe o wysokości 98 m n.p.m. w Oliwie ( Góra Dantyszka), 27 IV 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj typu Pesa Swing 120NaG nr 1024.