KANTOR LUBECKI

Wersja z 20:42, 20 lut 2013

KANTOR LUBECKI, XIII/XIV w. Charakterystyczny dla q Hanzy obszar w obrębie lub sąsiedztwie konkretnego miasta, wyjęty spod jego jurysdykcji, korzystający z własnych praw, składający się z zabudowy mieszkalnej, placów składowych i nabrzeży. Założenie kantoru przez Hanzę prowadziło do zmonopolizowania przez nią handlu, wypierania z rynku miejscowych kupców, co wywoływało konflikty, a nawet wojny (działalność kantoru w Bergen była przyczyną wojny norwesko-hanzeatyckiej 1284–85, zakończonej klęską króla norweskiego, w Londynie – wojny angielsko-hanzeatyckiej 1470–76, także pomyślnej dla Hanzy). W okresie upadku swoich pierwszych rządów w Polsce (1298), w zamian za pomoc finans. książę pol. i pan Pomorza Wsch. Władysław Łokietek, zagwarantował Lubece opiekę na szlakach lądowych, rzecznych i morskich swojego księstwa, wolność od ceł i prawo założenia kantoru w Gd. Obok uprawnień gosp., kantor korzystać miał z własnego sądownictwa karnego i cywilnego oraz prawa azylu. Mimo sprzeciwu gdańszczan, obawiających się konkurencji Lubeki, 1299 Łokietek powtórzył nadanie. 7 X 1299 gdańszczanie ulegli, zobowiązując się nawet do zwrotu w podwójnej wysokości pobieranych nieprawnie od roku od kupców lubeckich ceł. Przywileje Władysława Łokietka dla kantoru lubeckiego były decydującym powodem, dla którego nie cieszył się on poparciem gdańszczan po odzyskaniu władzy (1306–07) i poparcia przez nich 1308 margrabiów brandenb., przeciwników Lubeki (q rzeź Gd. 1308). Część badaczy uważa, że w związku z szybkim upadkiem pierwszego panowania Władysława Łokietka (1300), nie doszło w Gd. do założenia kantoru, część dopatruje się jego pozostałości w odkrytych w piwnicach q Ratusza Głównego Miasta oraz u zbiegu q Długiego Targu i Kuśnierskiej pozostałości po konstrukcjach budowli z ok. 1300, a także fragmentu muru po dwu- lub trzypiętrowym domu, strawionych pożarem, uważając to za ślad spalenia kantoru 1308 przez gdańszczan i Brandenburczyków. W 1336 lubeczanie zrezygnowali z prawa azylu w kantorze Gd., co było ostatnią informacją o tym obiekcie. BŚ