RUFF KARL OTTO, profesor Technische Hochschule Danzig

Wersja z 16:42, 18 paź 2022

KARL OTTO RUFF (30 XII 1871 Schwäbisch Hall (Badenia–Wirtembergia) – 17 IX 1939 Wrocław), chemik, profesor Technische Hochschule Danzig (THD). Jeden z jedenaściorga dzieci inżyniera i radcy kolejowego Gottlieba Wilhelma (8 IV 1830 Ludwigsburg (Badenia–Wirtembergia) – 1 II 1907 Schwäbisch Hall) i Emilie Mathilde z domu Dietrich (27 IX 1840 Oberöwisheim (obecnie dzielnica Kraichtal koło Karlsruhe) – 9 X 1883 Schwäbisch Hall).

Po ukończeniu gimnazjum humanistycznego w rodzinnej miejscowości, w latach 1889–1891 uczył się zawodu aptekarza w Stuttgarcie, u Radcy Dworu Christiana Vögelena. Równolegle uczęszczał na wykłady z chemii do Carla Magnusa von Hella (1849–1926) na stuttgarckiej Technische Hohschule. Po egzaminie na pomocnika aptekarskiego odbył w latach 1891–1894 praktykę w Cuvet (Szwajcaria), Hamburgu, Berlinie i Londynie. Od 1894 studiował chemię i farmację na Uniwersytecie Berlińskim, od drugiego roku studiów był wolontariuszem w Laboratorium Emila Fischera (1852–1919) w I. Instytucie Chemicznym tegoż uniwersytetu, a następnie jego asystentem pomocniczym, prowadził też Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. W 1896 zdał państwowy egzamin aptekarski, w 1897 uzyskał doktorat (promotor Oskar Piloty (1866–1915)). Następnie asystent swego promotora, w 1901 habilitował się z tematyki cukrowej pracą Synthese von Zuckern: neue Methode zum Abbau der Aldosen (Syntezy w grupie cukrów; nowa metoda degradacji aldoz), wydaną drukiem jako pomoc dydaktyczna dla studentów chemii, a opisana metoda stała się istotnym elementem badań Emila Fischera, zwieńczonych Nagrodą Nobla w 1902.

Po habilitacji nadasystent, z braku chemików nieorganików skierowany w 1902 przez Emila Fischera na kurs wakacyjny do prof. Wilhelma Ostwalda (1853–1932) na uniwersytecie w Lipsku i powołany do utworzenia katedry chemii nieorganicznej na powstającej THD w Gdańsku. W 1903 profesor nadzwyczajny i przełożony Oddziału Chemii Uniwersytetu Berlińskiego, jednocześnie (od 1902) współpracownik Alberta Carstena, szczegółowo projektujący wewnętrzną zabudowę i podstawowe wyposażenie budynku Chemii THD. W Gdańsku od 1904, profesor zwyczajny, założyciel i do 1916 kierownik Katedry Chemii Nieorganicznej THD. W latach 1906/1907, 1908/1909, 1911/1912, 1913/1914, 1914/1915 i 1915/1916 dziekan Wydziału Chemii. Wygłaszał także odczyty w gdańskim Towarzystwie Przyrodniczym, eksperymentował z wytwarzaniem naczyń ceramicznych z glinek wschodniopruskich, odpornych na wysokie temperatury. Niektóre eksponaty zaprezentował na wystawie wyrobów ceramicznych w Olsztynie i otrzymał za nie złoty medal (Gewerbeausstellung, 1910).

W 1916 opuścił Gdańsk, obejmując takie samo stanowisko w Politechnice Wrocławskiej, a od 1933 również na Wydziale Filozoficznym Śląskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. Decyzja wyjazdu z Gdańska związana była z brakiem opału i zasilania budynku Chemii w energię elektryczną, niezbędną w jego pracach badawczych. Opuszczając Katedrę, rekomendował na swoje miejsce Hansa von Wartenberga. W 1937 przeszedł na emeryturę.

We Wrocławiu współpracował intensywnie ze śląskim przemysłem, przez szereg lat przewodnicząc Śląskiemu Oddziałowi Związku Chemików Niemieckich, w latach 1933–1935 jako wiceprezes Niemieckiego Towarzystwa Chemicznego. Doktor honoris causa TH w Dreźnie (1926), członek Akademii Nauk w Getyndze (Göttingen, 1931), Akademii Leopoldina w Halle (1933), członek-korespondent Narodowej Akademii Farmacji w Madrycie (1934). Odznaczony między innymi Medalem Liebiga (1930).

Był uzdolnionym eksperymentatorem, jego imię nosi reakcja chemiczna, opisana w pracy habilitacyjnej, zwana degradacją Ruffa. Był światowym autorytetem w chemii fluoru i w chemii wysokich temperatur, szczególnie dużą rolę odegrał otrzymany i zbadany przez niego heksafluorek uranu UF6, będący istotnym elementem skonstruowania pierwszych bomb uranowych w amerykańskim tajnym projekcie „Manhattan” (1945). Autor między innymi prac Die Chemie des Fluors (Chemia fluoru, Berlin 1920) oraz Einführung in das chemische Praktikum (Wprowadzenie do chemicznego Practicum, Lipsk 1926, 2 wyd. 1937).

Od 1902 mąż Johanny Heleny Mety (8 IX 1879 Berlin – 12 VIII 1960), córki berlińskiego aptekarza Wilhelma Richtera i Eisabeth z domu Nippe, ojciec Wolframa, Mai oraz Isoldy Elsy Mety (16 VIII 1907 Gdańsk – 12 VIII 2002), zamężnej Günther. JANSZ

Bibliografia:
Hückel Walter, Otto Ruff, „Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft” , 73, 1940, s. 125-156.
Priesner Claus, Ruff Otto, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 22, Berlin 2005, s. 233.
Sokołowska Teresa, Wojnowski Wiesław, Tu pracowali... O pięciu profesorach Wydziału Chemii z lat 1904–1945, Pismo PG, 2000, nr 9, s. 5-6.