ROSTING HELMER, komisarz Ligi Narodów w Gdańsku

Aktualna wersja na dzień 12:59, 18 paź 2022

Helmer Rosting

Helmer Rosting z żoną, 1933

HELMER ROSTING (właściwie: Helmer Rostgaard Rosting; urodzony jako Helmer Gommesen Rosting, zmienił nazwisko 22 VIII 1917) (8 VII 1893 Thisted, Dania – 28 VI 1945 Kopenhaga, samobójstwo), Wysoki Komisarz Ligi Narodów w II Wolnym Mieście Gdańsku. Syn Rasmusa Petera Gommesen Rostinga (4 IX 1863 Nordby na wyspie Samsø (Dania) – 25 IV 1925 Randers), właściciela eksperymentalnego gospodarstwa rolnego, i Jacobine z domu Rosgaard (17 II 1864 Mistrup – 12 VII 1937 Randers). Absolwent gimnazjum w Randers (1910) i studiów teologicznych (1917). W latach 1918-1920 był wizytatorem z ramienia państw neutralnych i Czerwonego Krzyża obozów jenieckich we Francji. Pracował następnie – jako pierwszy Duńczyk - w Sekretariacie Generalnym Ligi Narodów, w referacie do spraw ochrony mniejszości, od 1924 w Biurze Administracji Międzynarodowej, którym kierował od 1930, zajmując się między innymi sprawami WMG.

15 X 1932 mianowany tymczasowym Wysokim Komisarzem Ligi Narodów w II WMG, po czym dwukrotnie rada Ligi przedłużała mu mandat, do 2 II i do 15 X 1933. Miał opinię eksperta od spraw gdańskich. Dzięki umowie polsko-gdańskiej, nad zawarciem której pracował, obie strony osiągnęły porozumienie w kwestii sytuacji Polaków w Gdańsku, polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte, portu gdańskiego i uregulowania stosunków gospodarczych między II RP a WMG. Dążył do polubownego załatwiania polsko-gdańskich konfliktów, stopniowo jednak zwolennik ustępstw Polski na rzecz Niemiec. Nie poparł antyhitlerowskiej opozycji zwracającej się do niego o pomoc w przestrzeganiu gdańskiej konstytucji, której gwarantem była Liga Narodów. Jego rosnące sympatie pronazistowskie doprowadziły do agitacji za wystąpieniem Danii z tej organizacji, w końcu 1936 zrezygnował z pracy w Lidze Narodów, był urzędnikiem w duńskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, do 1937 pracował w Czerwonym Krzyżu, między innymi w czasie wojny domowej w Hiszpanii.

Podczas II wojny światowej w Duńskim Czerwonym Krzyżu był dyrektorem referatu do spraw zagranicznych i pomocy jeńcom wojennym. W lipcu 1940, po zajęciu Danii przez Niemców, był zwolennikiem powołania duńskiego rządu narodowo-socjalistycznego na wzór niemiecki, wysuwany był (bezskutecznie) przez Niemców jako kandydat na stanowiska ministra spraw zagranicznych (1940) i ministra do spraw wyznań (1942). W 1943, również bezskutecznie, próbował wpłynąć na duńskiego króla Christiana X w sprawie wprowadzenia do rządu narodowo-socjalistycznych ministrów. Jego decyzjami do 1943 Duński Czerwony Krzyż odmawiał pomocy Żydom w Europie (między innymi gdy w 1942 jego wolontariusze próbowali wysłać paczki ratunkowe do gett w Polsce, podobnie w 1943, gdy duńscy komuniści próbowali dostarczyć je do KL Stutthof). Pod koniec września 1943 wystąpił do niemieckiego pełnomocnika Rzeszy w Danii, Wernera Besta, z propozycją zwolnienia internowanych duńskich wojskowych w zamian za internowanie duńskich Żydów w charakterze zakładników na wypadek kolejnych aktów sabotażu przeprowadzanych przez duńskie podziemie.

Po zakończeniu wojny, w 1945 dwukrotnie na krótko aresztowany (przez aliantów, następnie przez przedstawicieli duńskiego ruchu oporu) przeszedł załamanie nerwowe z obawy o wyrok. Hospitalizowany w Szpitalu Miejskim w Kopenhadze, na własną prośbę opuścił go i popełnił samobójstwo. Odznaczony między innymi Orderem Dannebroga (1927) oraz Krzyżem Honorowym tego orderu (1937). W latach 1942–1943 (wraz z Ethel Wedel Andersen) wydał pracę Czerwony Krzyż w czasie wojny i pokoju. 19 IV 1927 poślubił w Sztokholmie hrabiankę Agnetę Elisabeth Hamilton (4 IX 1903 Hällekis (Szwecja) - 18 VIII 1967 Klampenborg koło Kopenhagi), córkę majora armii szwedzkiej hrabiego Wathiera Augusta Hugo Hamiltona (1868-1957) i Fernandy Elisabeth Busck (1882-1969). Pochowany na cmentarzu Vestre Kirkegård w Kopenhadze. MA









Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Rosting Helmer, w: Wolne Miasto Gdańsk (1920-1930). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009, s. 95.
Dansk Biografisk Leksikon, https://biografiskleksikon.lex.dk/Helmer_Rosting.