KARNKOWSKI STANISŁAW, arcybiskup gnieźnieński
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | + | '''STANISŁAW KARNKOWSKI''' herbu Junosza (10 V 1520 Karnków – 8 VI 1603 Łowicz), abp gnieźnieński i prymas Polski, polityk, pisarz. Po studiach w Kr., Padwie i Wittenberdze m.in. sekr. króla pol. Zygmunta II Augusta. Od 1567 bp włocławski, od 1581 abp gnieźnieński i prymas Polski. Ważne miejsce w jego działalności zajęła problematyka bałt. i pomor. 18 IX 1568 stanął na czele komisji powołanej przez króla Zygmunta II Augusta do zbadania okoliczności, przyczyn i przebiegu incydentu, który doprowadził do stracenia w Gd. 11 kaprów królewskich (q Komisja Karnkowskiego). Komisja najważniejsze postanowienia zawarła w Konstytucjach Karnkowskiego (Statuta seu Constitutiones Carncovianae) z 15 III 1570. Gdańsk został w nich uznany za integralną część Rzeczypospolitej; burmistrzów, rajców i komendanta twierdzy w q Wisłoujściu zobowiązano do składania królowi przysięgi wierności; ogłoszono, że prawo otwierania i zamykania żeglugi przysługuje władcy; przywrócono prawo apelacji od sądów miejskich do króla; upoważniono króla do wysyłania co 2 lata komisji do zbadania gospodarki Gd. Konstytucje zostały przyjęte przez sejm 1570, a K. wygłosił w senacie mowę, wydaną drukiem pt. Oratio… in comitiis Varsaviensibus anno 1570 in senatu habita. Jako znawca problematyki pomor. i gd., w dziele De iure provinciali terrarum maiorumque cicitatum Prussiae (1574) m.in. podkreślił znaczenie panowania na morzu dla gospodarki, pomyślności i powagi państwa. Kiedy Gd. i stany prus. odmówiły uznania nowego króla pol., Stefana Batorego, podjął się pośrednictwa i prowadził rokowania z miastem, zakończone zawarciem pokoju. W następnych latach występował konsekwentnie jako przeciwnik separatystycznych dążeń stanów prus. {{author: EK}} [[Category: Encyklopedia]] | |
Wersja z 20:50, 20 lut 2013
STANISŁAW KARNKOWSKI herbu Junosza (10 V 1520 Karnków – 8 VI 1603 Łowicz), abp gnieźnieński i prymas Polski, polityk, pisarz. Po studiach w Kr., Padwie i Wittenberdze m.in. sekr. króla pol. Zygmunta II Augusta. Od 1567 bp włocławski, od 1581 abp gnieźnieński i prymas Polski. Ważne miejsce w jego działalności zajęła problematyka bałt. i pomor. 18 IX 1568 stanął na czele komisji powołanej przez króla Zygmunta II Augusta do zbadania okoliczności, przyczyn i przebiegu incydentu, który doprowadził do stracenia w Gd. 11 kaprów królewskich (q Komisja Karnkowskiego). Komisja najważniejsze postanowienia zawarła w Konstytucjach Karnkowskiego (Statuta seu Constitutiones Carncovianae) z 15 III 1570. Gdańsk został w nich uznany za integralną część Rzeczypospolitej; burmistrzów, rajców i komendanta twierdzy w q Wisłoujściu zobowiązano do składania królowi przysięgi wierności; ogłoszono, że prawo otwierania i zamykania żeglugi przysługuje władcy; przywrócono prawo apelacji od sądów miejskich do króla; upoważniono króla do wysyłania co 2 lata komisji do zbadania gospodarki Gd. Konstytucje zostały przyjęte przez sejm 1570, a K. wygłosił w senacie mowę, wydaną drukiem pt. Oratio… in comitiis Varsaviensibus anno 1570 in senatu habita. Jako znawca problematyki pomor. i gd., w dziele De iure provinciali terrarum maiorumque cicitatum Prussiae (1574) m.in. podkreślił znaczenie panowania na morzu dla gospodarki, pomyślności i powagi państwa. Kiedy Gd. i stany prus. odmówiły uznania nowego króla pol., Stefana Batorego, podjął się pośrednictwa i prowadził rokowania z miastem, zakończone zawarciem pokoju. W następnych latach występował konsekwentnie jako przeciwnik separatystycznych dążeń stanów prus.
