GESCHKAU (Geschaw, Jeschke) KASPAR, opat oliwski

Wersja z 22:50, 5 lip 2013

KASPAR GESCHKAU (Geschaw, Jeschke; około 1520 Chojnice – 7 IV 1584 Oliwa), opat oliwski. Dzięki stypendium Rady Miejskiej Chojnic w latach 1541–1544 studiował w Lipsku, od 1544 roku ponownie w Chojnicach, w 1547 uzyskał stopień bakałarza. Był wychowawcą synów starosty człuchowskiego Jana Latalskiego, towarzyszył im podczas studiów w Lipsku, gdzie w 1551 roku został magistrem sztuk wyzwolonych i filozofii. W semestrze zimowym w roku 1553 pełnił funkcję dziekana i prepozyta Collegium Beatae Virginis. Przebywał następnie we Francji, gdzie zapewne przyjął święcenia kapłańskie i profesję cysterską. 19 III 1555 nobilitowany w Wilnie przez króla Zygmunta II Augusta. Osiadł w q klasztorze cystersów w Oliwie, w 1556 roku został zarządcą w Starzynie. Na polecenie cysterskiego opata generalnego 1 XII 1557 usunął ze stanowiska opata klasztoru w Oliwie q Lamberta Schlieffa, oskarżanego o trwonienie dóbr klasztornych, zapaść w religijnym życiu opactwa, i zajął jego miejsce. Odmawiając zgody na poręczenie majątkiem klasztoru pożyczki wojennej, którą chciał zaciągnąć w Gdańsku król polski Zygmunt August, popadł w królewską niełaskę. Oskarżony o sprzyjanie herezji i siłą usunięty z urzędu 23 IX 1560 przez starostę grudziądzkiego Piotra Wojanowskiego. Po pogodzeniu się z królem, w 1563 roku mianowany przez niego administratorem części diecezji pomezańskiej pozostającej w granicach Prus Królewskich, w 1565 został z królewskiej nominacji dożywotnim zarządcą dóbr klasztoru w Kartuzach. Od roku 1566 sekretarz królewski. W 1567 wraz z kasztelanem gdańskim q Janem Kostką był egzekutorem mandatu królewskiego przywracającego q dominikanom zabrany przez protestantów klasztor w Gdańsku. W 1568 roku został członkiem q Komisji Morskiej i sekretarzem tzw. q komisji Karnkowskiego, działającej w obronie praw króla w Gdańsku. Po śmierci opata Nicolausa Locka w styczniu 1569, już za zgodą króla, został opatem oliwskim. W latach 1571–1574 był oficjałem gdańskim i pomorskim. Działając na rzecz unifikacji Prus Królewskich z Koroną i ograniczenia przywilejów Gdańska, popadł w konflikt z miastem. Podczas q wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym żołnierze gdańscy zniszczyli w lutym 1577 roku klasztor. Dzięki donacjom i odszkodowaniom rozpoczął jego odbudowę. W roku 1580 wcielił dobra klasztoru w Kartuzach do majątku opactwa oliwskiego, w 1581 doprowadził do przyłączenia klasztoru w Oliwie do polskiej prowincji cystersów, w 1583 został generalnym wizytatorem klasztorów cysterskich w Polsce z zadaniem przeprowadzenia w nich reform. Zmarł otruty w klasztorze oliwskim. AK