LIPIŃSKI JAN STANISŁAW, profesor Uniwersytetu Gdańskiego

Wersja z 08:00, 25 cze 2022

IgnacySienicki

JAN STANISŁAW LIPIŃSKI (24 XI 1923 Przemyśl – 20 XII 2019 Gdańsk), matematyk, specjalność: funkcje rzeczywiste, profesor Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP) i Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn nauczycieli Karola i Wandy z domu Stojanowskiej. Do 1939 uczeń I Gimnazjum Państwowego w Przemyślu. Od 1941 pracował jako urzędnik w tartaku w Lubaczowie, od 1944 mieszkał w Warszawie, podczas powstania warszawskiego, po pobycie w obozie przejściowym w Pruszkowie, wywieziony na roboty przymusowe na Dolnym Śląsku.

W 1945 ukończył I Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Zgierzu, gdzie w roku szkolnym 1945–1946 był nauczycielem matematyki w szkole podstawowej. W latach 1946–1952 studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ), w 1952 uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie matematyki. W 1958 uzyskał doktorat na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UŁ, od 1960 doktor habilitowany i docent, od 1967 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1977 profesor zwyczajny.

W latach 1949–1968 pracował na UŁ, gdzie od 1961 był kierownikiem Zakładu Funkcji Rzeczywistych w Katedrze Matematyki II na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii, w 1965–1968 prodziekan Wydziału Matematyki Fizyki i Chemii. Jednocześnie w latach 1956–1960 pracował w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk (PAN).

Od 1968 do 1970 zatrudniony w gdańskiej WSP, w latach 1970–1998 – na UG, gdzie pełnił funkcje: 1970–1971 dyrektora Instytutu Matematyki, 1970–1991 kierownika Zakładu Funkcji Rzeczywistych i Rachunku Prawdopodobieństwa na Wydziale Matematyki i Fizyki. Na UG był współtwórcą (promotor kadry naukowej ze stopniami doktora i doktora habilitowanego oraz tytułami naukowymi) utworzenia kierunku informatyki. Jednocześnie w latach 1975–1993 był wykładowcą w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku. W 1973 w gdańskim I Liceum Ogólnokształcącym utworzył klasę o profilu matematycznym na poziomie uniwersyteckim (funkcjonowała w latach 1973–1997) z wykładowcami z Instytutu Matematyki UG. Od 1991 na emeryturze.

Specjalista z teorii funkcji rzeczywistych oraz teorii miary i całki. Jego początkowe prace związane były z badaniem funkcji pochodnych. W późniejszym okresie uzyskał szereg wyników dotyczących mierzalności funkcji dwóch zmiennych o regularnych cięciach. Współtwórca polskiej szkoły funkcji rzeczywistych, w Gdańsku utworzył ośrodek kontynuujący tradycje tej szkoły. W 1978 wraz z profesorem Zbigniewem Grandem skonstruował przy założeniu Hipotezy Continuum przykład funkcji niemierzalnej ale sup-mierzalnej, w literaturze znanej jako "Polish Monster". Szczególne miejsce w jego dorobku zajmują wyniki dotyczące rozszerzania funkcji z podzbiorów prostej do funkcji ciągłych i okresowych określonych na całej prostej. Autor publikacji na temat teorii funkcji rzeczywistych, współautor rozdziału w monografii Matematyka na Pomorzu Gdańskim 1945–2015 (red. E. Jakimowicz, A. Szczepański, Gdańsk 2017).

W latach 1973–1976 był członkiem Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, w 1989–1990 – Komitetu Nauk Matematycznych PAN, w 1990–1993 – Komitetu Matematyki PAN. Należał do Polskiego Towarzystwa Matematycznego (w latach 1963–1965 był prezesem oddziału łódzkiego, a w 1979–1983 – oddziału gdańskiego, od 2006 członek honorowy), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1976–2000), European Mathematical Society (1990–2019).

Odznaczony i wyróżniony między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1985), nagrodą im. Stanisława Zaremby Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1966), Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego (1996), Złotym Medalem Uniwersytetu Gdańskiego – Doctrinae Sapientiae Honestati (2013).

Mąż Aleksandry z domu Domagała (5 I 1923 – 5 VIII 2003 Sopot), pochowani na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. WP