CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI

'''CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z q ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI''' (Große Allee, Hindenburg Allee, al. Rokossowskiego, al. Zwycięstwa). <br /><br /> '''Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów''' (Aller Gottes Engel-Kirchhof), przy al. Zwycięstwa w rejonie ob. q pomnika-czołgu, katolicki, od XVI w. ewang. Założony wraz ze q szpitalemWszystkich Bożych Aniołów w XIV w. Przedstawiony m.in. na ryc. q Deischa z 1765 jako otaczający szpital od wsch. i płd. Zamknięty po 1807 wraz ze zniszczeniem kościoła i szpitala w czasie działań wojennych. W części płd. powstał cment. Ubogich, część środkową zajęła po 1865 kawiarnia i cukiernia Vier Jahreszeiten (Cztery Pory Roku), część płn. (sąsiadującą z placem ćwiczeń wojsk. (Der Kleine Exerzierplatz)) włączono do cment. NMP. {{author: MrGl}} <br /><br /> '''Ubogich''', powstał po 1814 (1818?), pocz. zajmował teren (0,7–1 ha) obok (na płd.) dawnego cment. Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów. Powiększony (do ok. 2,5 ha; 250 × 100 m) 1877 po nabyciu przez władze Gd. od gminy Suchanino 3 mórg prus. (1,5 ha) między dotychczasowym cment. a Bramą Oliwską, do wysokości leżącej po drugiej stronie alei ob. ul. Śniadeckich. W 1896–98 przeniesiony na Zaspę, teren włączono do q Parku Steffensów. Zachowały się 2 równoległe do alei (w kierunku Wrzeszcza) alejki wysadzane kasztanami (przyległe do alei o dł. 250 m).  {{author: MrGl}} <br /><br /> '''Najświętszej Marii Panny''' (St. Marien-Kirchof), ewang., paraf. q kośc. NMP. Powstał na gruncie zakupionym 1867, otwarty 23 IV 1869. Położony po płn.-wsch. stronie Wielkiej Alei, graniczył od płd.-wsch. z cment. Ubogich, od płn.-wsch. z cment. zespolonym św. Jana, św. Bartłomieja oraz św. Piotra i Pawła. Zajmował działkę o planie nieregularnego czworoboku. W 1916 pochowano tu m.in. q Richarda Dammego. Zamknięty 24 XI 1946, 1966 urządzono tu park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Trójcy''' (Evangelischer Kirchhof St. Trinitatis). Założony 1867–69 dla parafii ewang. przy kośc. św. Trójcy, po płd.-zach. stronie Wielkiej Alei, między ul. Smoluchowskiego i Marii Skłodowskiej-Curie (Feldstraße i Dellbrückallee), na planie nieregularnego czworoboku o pow. 2,64 ha, podzielony na kwatery przez przecinające się prostopadle aleje: 2 podłużne w kierunku wsch.-zach. i 1 poprzeczną płn.-płd. Jego teren lekko wznosił się w stronę płd.-zach, od której graniczył z zabudową willową. Zamknięty 21 XI 1946, w 1968 usunięto nagrobki, tworząc park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Józefa i św. Brygidy''' (St. Joseph- und St. Brigitten-Kirchhof), katolicki. Powstał 1867–69 dla parafii przy kośc. św. Józefa i św. Brygidy, po płd.-zach. stronie Wielkiej Alei. Działka o pow. 1,31 ha i kształcie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku płd.-wsch. – płn.-zach., z gł. aleją w osi podłużnej, sięgała do ul. Traugutta (St. Michaelsweg), od płn.-zach. graniczyła z ewang. cment. NMP. Zamknięty 8 XII 1956, ob. jest parkiem miejskim. W płn.-wsch. części działki postawiono w latach 70. XX w. budynek przychodni lekarskiej. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Najświętszej Marii Panny''' (St. Marien-Kirch- hof III), paraf., nowy, ewang. Powstał 1867 (jako pierwszy q kośc. NMP przy Wielkiej Alei), po płd.-zach. stronie Wielkiej Alei. Od płn.-zach. graniczył z ewang. cment. św. Katarzyny, a od płd.-wsch. z katolickim cment. św. Józefa i Brygidy. Założony na pow. 2,04 ha, na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego równolegle do alei. Zachował się ślad alei podłużnej i prostopadłych alej poprzecznych (1 platanowa). Zamknięty 8 XII 1956, w latach 70. XX w. w jego miejscu urządzono park. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Katarzyny''' (St. Katharinen-Kirchhof),paraf., ewang. Powstał 1867–69 po płd.-zach. stronie Wielkiej Alei. Działka o pow. 3,6 ha sięgała do ul. Traugutta (St. Michaelsweg). Od płn.-zach. graniczył z katolickim cment. św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej, a od płd.-wsch. z ewang. cment. NMP. Założony na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku płd.-wsch. – płn.-zach.; podzielony na prostokątne kwatery gł. aleją w osi podłużnej i przecinającymi ją prostopadle 2 alejami poprzecznymi. Przy płn.-wsch. granicy przy gł. alei zachował się ceglany dom grabarza. Zamknięty 23 XII 1956. Pełni ob. funkcję parku miejskiego. W płd.-zach. części działki wybudowano w latach 70. XX w. gmach szpitala i przychodni lekarskiej. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej''' (St. Nikolai, St. Marien-Kirchhof),katolicki. Założony na terenie nabytym w maju 1884 przez parafię św. Mikołaja, po płd.-zach. stronie Wielkiej Alei, wzdłuż ul. Narutowicza (Gossler Alee) prowadzącej do q THD, z którą graniczył od płd.-zach. Od płd.-wsch. graniczył z ewang. cment. św. Katarzyny. Założony na pow. 2,50 ha, na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku płd.-wsch. – płn.-zach.; podzielony na prostokątne kwatery 2 alejami podłużnymi i przecinającą ją prostopadle aleją poprzeczną. Zamknięty 8 XII 1956, zlikwidowany 1969–70, nast. zamieniony w park. Obecnie Park Akademicki, w części płd.-wsch. parking q PG. W 2006 urządzono tu q Lapidarium Nekropolii Gdańskiej. {{author: JWL}}  <br /><br /> '''Zjednoczone św. Bartłomieja, św. Jana, św. Piotra i Pawła''' (Vereinigte-Kirchhöfe von St. Bar- tholomäi, St. Johannes, St. Petri und Pauli), ewang. Powstały 1867–69 dla parafii tych kośc. Po płn.-wsch. stronie Wielkiej Alei, oddzielone od niej placem ćwiczeń (Kleiner Exerzierplatz). Od płn.-wsch. graniczyły z terenem kolei (część terenu odsprzedano kolei pod budowę torów z Sopotu do Gd.), a od płd.-zach. z ewang. cmentarzami Lazaretu i NMP. Położone na działce o pow. ok. 8,75 ha, na planie zbliżonym do prostokąta mocno wydłużonego w kierunku płd.-wsch. – płn.-zach. Kompozycja wnętrza  oparta na gł. podłużnej alei, przerwanej w połowie długości rondem oraz 6 alejach poprzecznych, prostopadłych do podłużnej, symetrycznie położonych względem ronda będącego centralnym punktem kompozycji. Zamknięte 24 XI 1946; od 1966 park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Luterański wrzeszczański''' (Kirchhof Langfuhr, Lutherischer Kirchhof, Evangelischer Kirchhof), al. Zwycięstwa, ul. Towarowa (Große Allee, Jachmannstraße). Założony 1896 dla gminy ewang. we Wrzeszczu (kośc. Lutra, q kośc. Garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła). Położony po płn.-wsch. stronie Wielkiej Alei, oddzielony od niej pla- cem ćwiczeń (Kleiner Exerzierplatz), ob. ul. Towa- rową, biegnącą wzdłuż płd.-zach. krawędzi działki. Od płn.-wsch. graniczył z terenem kolei, od płd.-wsch. ze Zjednoczonymi Cmentarzami św. Bartłomieja, św. Jana, św. Piotra i Pawła. Położony na działce o pow. ok. 2,38 ha, na planie zbliżonym do prostokąta. Kompozycja wnętrza oparta była na 2 przecinających się pod kątem prostym alejach, dzielących założenie na 4 symetryczne kwatery. W pocz. XX w. obszar częściowo wchłonięty przez kolej, zamknięty 24 XI 1946, ob. prawie w całości zabudowany. {{author: JWL}} [[Category: Encyklopedia]]