ZAMCZYSKO

[[File:Ulica Grodzka na Zamczysku, przed 1945.JPG|thumb|Ulica Grodzka na Zamczysku, przed 1945]]ZAMCZYSKO (castrum, Altes Schloss), obszar między ob. ul. Tartaczną, pl. Obrońców Poczty, Kanałem Raduni (ul. Karpią) i Motławą (ul. Wartką). Pierwotnie zajmowany przez gród pol. namiestników, nast. książąt (q Sobiesławice), od 1308 siedziba q komturstwa gd., od przeł. lat 30/40 XIV w. do 1454 q zamek krzyż. Po zniszczeniu zamku do 1648 obowiązywał zakaz zabudowy, teren wykorzystywano do bielenia i farbowania sukna. W 1630 na płn. skraju powstał q Dom Poprawy. W 1648 q Georg Strakowski opracował plan zagospodarowania terenu, wytyczając na pow. ponad 4 ha ul.: Grodzką, Czopową, Dylinki i Sukienniczą równoległe do brzegu Motławy i prostopadłą do nich Rycerską. Nawydzielonych ok. 140 parcelach wzniesiono budynki, w większości zniszczone 1945. Od XIX w. Z. zalicza się do q Starego Miasta Gd. (uprzednio do Głównego Miasta Gd.). W 1844 na miejscu Domu Poprawy zbudowano q Szpital Garnizonowy, 1923 jego część zach. przekazano Polsce, która przeznaczyła ją na siedzibę Poczty Polskiej. Część wsch. przejął Senat II WMG. Główną ul. Z. jest ob. Grodzka, przy której zachowała się część zabudowy (dawny zajazd na rogu ul. Sukienniczej, spichlerz Pod Jeleniem, kamieniczki). Przy ul. Rycerskiej przetrwał zespół dawnego browaru z domem browarnika (XVII w.), przy ul. Czopowej tzw. Nowa Słodownia (1762). Na rogu ul. Grodzkiej i Rycerskiej odbudowano tzw. Dom pod Salzburczykiem, ob. siedziba  q GTN. Przedłużenie ul. Grodzkiej na wsch. nosi nazwę ul. Wapiennickiej (1792 Kalkort) – od szkut z wapnem, które rozładowywano na nabrzeżu. Na rogu ul. Karpiej stał budynek zał. 1817 q Szkoły Nawigacyjnej, z obserwatorium astr., zniszczony 1945. Końcowy odcinek q Kanału Raduni przeprowadził 1630 q Adam Wiebe. q Most Wapiennicki z XIX w. prowadzi na q Brabank (1435, nazwa od stoczn. pochylni), ob. ul. Stara Stocznia, dawne miejsce remontu statków. Nad kanałem, przy ul. Karpiej, do 1945 stały domki emerytowanych szyprów. Po drugiej stronie, na tzw. q Wiadrowni, istniał dwór wiadrowników. {{author: AJ}} [[Category: Encyklopedia]]