BRAMA SZEROKA
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File:1_Brama_Szeroka.jpg|thumb|Brama Szeroka w systemie zachodnio-północnych obwarowań Głównego Miasta na tzw. „Planie sztokholmskim” (rysunku aksjonometrycznym wykonanym piórkiem) przypisywanym [[MÖLLER ANTON| Antonowi Möllerowi]], około 1600: od lewej Brama Szeroka wychodząca na [[TARG DRZEWNY| Trag Drzewny]], [[BASZTA JACEK| Baszta Jacek]], Baszta Dominikańska, Baszta Klasztorna, Baszta Katowska, [[BRAMA ZAMKOWA| Brama Zamkowa]] nad fosą (obecnie ul. Podwale Staromiejskie), przed basztami [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościół św. Mikołaja]] i klasztor [[DOMINIKANIE| dominikanów]], u góry [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ| kościół św. Katarzyny]], po prawej [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA| kościół św. Ducha]] i fragment [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]] (po prawej)]] | [[File:1_Brama_Szeroka.jpg|thumb|Brama Szeroka w systemie zachodnio-północnych obwarowań Głównego Miasta na tzw. „Planie sztokholmskim” (rysunku aksjonometrycznym wykonanym piórkiem) przypisywanym [[MÖLLER ANTON| Antonowi Möllerowi]], około 1600: od lewej Brama Szeroka wychodząca na [[TARG DRZEWNY| Trag Drzewny]], [[BASZTA JACEK| Baszta Jacek]], Baszta Dominikańska, Baszta Klasztorna, Baszta Katowska, [[BRAMA ZAMKOWA| Brama Zamkowa]] nad fosą (obecnie ul. Podwale Staromiejskie), przed basztami [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościół św. Mikołaja]] i klasztor [[DOMINIKANIE| dominikanów]], u góry [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ| kościół św. Katarzyny]], po prawej [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA| kościół św. Ducha]] i fragment [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]] (po prawej)]] | ||
| − | [[File:2_Brama_Szeroka456.jpg|thumb|Brama Szeroka od strony [[TARG DRZEWNY| Targu Drzewnego]], 1617 według [[DICKMANN AEGIDIUS| | + | [[File:2_Brama_Szeroka456.jpg|thumb|Brama Szeroka od strony [[TARG DRZEWNY| Targu Drzewnego]], 1617 według [[DICKMANN AEGIDIUS| Aegdiusa Dickmanna]], w głębi [[BASZTA JACEK| Baszta Jacek]]]] |
'''BRAMA SZEROKA''' (Breites Tor) zamyka od zachodu [[SZEROKA, ulica| ul. Szeroką]]. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.<br/><br/> | '''BRAMA SZEROKA''' (Breites Tor) zamyka od zachodu [[SZEROKA, ulica| ul. Szeroką]]. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.<br/><br/> | ||
W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.<br/><br/> | W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu [[MURY OBRONNE | murów obronnych]] Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.<br/><br/> | ||
W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji]], brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe ([[FEYERABEND, firma | Feyerabend]]). Likwidacja zespołu Bramy Szerokiej nastąpiła w XIX wieku. W roku 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, główną rozebrano w 1831. Pozostawiono jednak, zachowaną do dziś, przylegającą do niej basztę. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia. {{author: GS}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji]], brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe ([[FEYERABEND, firma | Feyerabend]]). Likwidacja zespołu Bramy Szerokiej nastąpiła w XIX wieku. W roku 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, główną rozebrano w 1831. Pozostawiono jednak, zachowaną do dziś, przylegającą do niej basztę. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia. {{author: GS}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Wersja z 19:26, 12 paź 2019
BRAMA SZEROKA (Breites Tor) zamyka od zachodu ul. Szeroką. Jedna z najstarszych bram lądowych Gdańsku, po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1363. Pierwotnie była furtą w murze obronnym, chronioną przez znajdujący się na południe od niej niski prostokątny występ w murze, rozbudowany do rozmiarów baszty. Pod koniec XIV wieku wzniesiono ceglany, piętrowy budynek bramny z jednym przejazdem i z przyległym od strony północnej pomieszczeniem dla straży. Szerokość bramy nawiązywała do szerokości baszty, do której przylegała, a którą wówczas podwyższono. Być może w tym czasie rozpoczęto wznoszenie charakterystycznego dla bram lądowych Gdańska przedbramia w formie szyi, zakończonej od strony przedpola prostą ścianą z otworem bramnym.
W 4. ćwierci XIV wieku wybudowano przed bramą wsparty na ceglanych arkadach most. W związku z przedłużeniem w tym czasie drugiej fosy wzdłuż zachodniego ciągu murów obronnych Głównego Miasta, na powstałym w ten sposób wąskim pasie gruntu pomiędzy fosami wzniesiono 2 okrągłe baszty, pomiędzy którymi znalazła się nowa, z nadwieszoną u góry hurdycją i nakryta niewysokim stromym dachem. Baszta północna, większa, miała około 14 m średnicy, zakończona była szachulcową hurdycją nakrytą wysokim stożkowym dachem. Baszta południowa, mniejsza (średnica nie przekraczała 4 m), mieściła w sobie jedynie klatkę schodową prowadzącą na piętro bramy. Po zewnętrznej stronie nowej fosy znajdowała się niska brama. Wszystkie elementy przedbramia połączone były z właściwą bramą murami szyi.
W 1. połowie XVII wieku, w związku z budową nowożytnych fortyfikacji, brama straciła znaczenie militarne. Rozebrano mury szyi przedbramia, a budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe i handlowe ( Feyerabend). Likwidacja zespołu Bramy Szerokiej nastąpiła w XIX wieku. W roku 1826 rozebrano bramę łączącą obie wieże przedbramia, główną rozebrano w 1831. Pozostawiono jednak, zachowaną do dziś, przylegającą do niej basztę. W 2. połowie XIX wieku rozebrano obie wieże przedbramia.
