WOJEWÓDZTWO GDAŃSKIE

Wersja z 09:39, 1 sie 2019

WOJEWÓDZTWO GDAŃSKIE. 1) Utworzone 30 III 1945 na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej, ogłoszonego publicznie 3 IV 1945 na wiecu z okazji wyzwolenia Gdańska na Placu Zamkowym w Warszawie, w obecności około 50 tysięcy osób. Dekret wszedł w życie z dniem ogłoszenia drukiem 7 IV 1945.

Ze stolicą w Gdańsku, obejmowało w chwili powołania sześć przedwojennych powiatów ówczesnego polskiego województwa pomorskiego: gdyńsko-grodzki, kartuski, kościerski, morski (od 1951 wejherowski), starogardzki (6 II 1950 miasto Starogard przemianowano na Starogard Gdański) i tczewski oraz obszar byłego Wolnego Miasta Gdańska (II WMG): powiat nowodworski, miasto Gdańsk, powiat gdański z miastem Sopotem. Dekret, nie uznający włączenie II WMG do Niemiec 1 IX 1939, znosił na jego byłym obszarze "przepisy dotychczas obowiązującego ustawodawstwa” i rozciągał na nie „ustawodawstwo obowiązujące na pozostałej części województwa gdańskiego”. Zapis znalazł potwierdzenie w jednej z uchwał konferencji w Poczdamie z 2 VIII 1945, przyjmującej, że obszar byłego II WMG znajduje się w granicach państwa polskiego i nie stanowi części radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech.

Struktury Urzędu Wojewódzkiego tworzyła grupa operacyjna Ministerstwa Administracji Publicznej na czele z Kazimierzem Banaś-Purwinem. 30 III 1945 grupa ta pod przewodnictwem Bohdana Podhorskiego-Piotrowskiego (Kazimierz Banaś-Purwin z powodu choroby zatrzymał się w Toruniu i dotarł 10 kwietnia) przybyła do Sopocie, obejmując na siedzibę Urzędu Wojewódzkiego budynek ratusza. 16 VII 1945 siedzibą przeniesiono do Gdańska, do budynków przy ul. Okopowej 9.

7 VII 1945 do województwa przyłączono powiaty elbląski, kwidzyński, malborski i sztumski z byłej prowincji Ostpreussen i aktualnego okręgu warmińsko-mazurskiego, oraz powiaty bytowski, lęborski, miastecki, sławieński i słupski z byłej prowincji Pommern i aktualnego okręgu zachodniopomorskiego. W sierpniu 1946 z granic województwa wyłączono i przyłączono do powstałego wówczas województwa szczecińskiego powiaty miastecki, sławieński i słupski.

W 1946 województwo gdańskie było najmniejszym z 14 województw w Polsce, zajmowało obszar 10 725 km² z 14 powiatami, 24 miastami, 11 gminami wiejskimi i 732 100 mieszkańcami. Drobnych zmian dokonano 15 XII 1958, kiedy z powiatu kwidzyńskiego wyłączono miejscowości Bulowo i Galinowo w gminie Trumieje i przyłączono do województwa olsztyńskiego, zaś ze wsi Łąg i Stare Prusy w województwie bydgoskim przeniesiono niektóre parcele do powiatu starogardzkiego.

W 1967 dzieliło się na powiaty miejskie (grodzkie): Elbląg, Gdańsk, Gdynia, Sopot, Tczew, i ziemskie: Elbląg, Kartuzy, Kościerzyna, Kwidzyn, Lębork, Malbork, Nowy Dwór Gdański, Gdańsk (z siedzibą w Pruszczu Gdańskim), Puck, Starogard, Sztum, Tczew, Wejherowo, oraz 87 gmin. Ludność (1965): 1 352 800. Graniczyło z województwem szczecińskim (1945–1950), bydgoskim, koszalińskim (od 1950) i olsztyńskim.

2) 25 V 1975 utworzone na mocy ustaw o nowym podziale administracyjnym Polski (podział na 49 województw, zniesienie powiatów), pomniejszone głównie na rzecz nowo powstałych województw elbląskiego (Elbląg, Malbork, Kwidzyn, Sztum, Nowy Dwór) i słupskiego (Słupsk, Lębork). Od 1990 wojewodę w jego działaniach wspomagały Urzędy Rejonowe, o wyznaczonych rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 1 sierpnia tego roku siedzibach (Gdańsk, Gdynia, Kartuzy, Kościerzyna, Puck, Starogard Gdański, Tczew, Wejherowo); każdy z Urzędów służył do obsługi kilka gmin. Powierzchnia 7394 km², z 64 gminami. Ludność: w roku 1975 – 1 249 300, w 1990 – 1 431 600, w 1998 – 1 469 400. Graniczyło z okręgiem zachodniopomorskim (1945) i następnie w powołanym w jego miejsce województwem szczecińskim (1946 –1950), koszalińskim (od 1950, wydzielonym ze szczecińskiego), pomorskim (od 1950 pod nazwą bydgoskiego) i okręgiem mazursko-warmińskim (1945), przemianowanym (1946) na województwo olsztyńskie (od 1946). Zlikwidowane 1 I 1999, w całości włączone do województwa pomorskiego. BŚ