ORGANIZACJE KOMBATANCKIE NA POLITECHNICE GDAŃSKIEJ

Wersja z 09:08, 16 paź 2022

Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk

Partner redakcji

ORGANIZACJE KOMBATANCKIE NA POLITECHNICE GDAŃSKIEJ (PG). Z inicjatywy rektora PG Stanisława Rydlewskiego i ppor. rez. doc. dr. hab. inż. Jana Dobrowolskiego 21 X 1968 przy uczelni zostało powołane Koło Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), organizacji zrzeszającej kombatantów z obu wojen światowych. Zaliczano do niej powstańców wielkopolskich, żołnierzy i oficerów różnych formacji niepodległościowych: Batalionów Chłopskich, Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, Armii Ludowej, Ludowego Wojska Polskiego, Marynarki Wojennej, 1. i 2. Armii Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka), Armii Polskiej we Francji, 1. Brygady Strzelców Podhalańskich, 2. Korpusu we Włoszech, a także uczestników wojny obronnej 1939, powstańców warszawskich, więźniów obozów pracy i hitlerowskich obozów koncentracyjnych, jeńców oflagów i stalagów, nauczycieli tajnego nauczania, żołnierzy Armii Czerwonej i wojsk alianckich (Anglii, Francji, Belgii) oraz członków ruchu oporu, między innymi węgierskiego, francuskiego, włoskiego, jugosłowiańskiego.

Członkowie Koła ZBoWiD rekrutowali się z grona pracowników, emerytów i rencistów PG oraz osób spoza uczelni. Wśród członków organizacji byli więc absolwenci PG z różnych lat – zarówno przedwojenni, jak i powojenni, członkowie gdańskiej Polonii, obrońca Poczty Polskiej, wdowy po kombatantach, pracownicy Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Uniwersytetu Gdańskiego (UG) i Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych ( Akademia Sztuk Pięknych) oraz Akademii Medycznej ( Gdański Uniwersytet Medyczny). Kilkunastu kombatantów było inwalidami wojskowymi i wojennymi – członkami Związku Inwalidów Wojennych w Gdańsku. W 1970 do Koła ZBoWiD przy PG należało 181 osób, w 1980 – 179, w 1985 – 57, w 1993 – 55 (oraz 18 wdów, podopiecznych Koła), w 2005 – 48, w 2007 – 17 (oraz 10 wdów), w 2017 – kilkanaścioro kombatantów i wdów. 4 V 1974 władze PG ufundowały sztandar, wydano też okolicznościowy album z osiemdziesięcioma notkami biograficznymi.

W pierwszych latach funkcjonowały komisje: Weryfikacyjno-Odznaczeniowa, Historyczna, Kulturalno-Oświatowa, Rewizyjna, Socjalno-Bytowa (powołana w styczniu 1977 w celu udzielania kombatantom informacji i pomocy w sprawach socjalno-bytowych, wydawania bieżących komunikatów oraz przepisów dotyczących uprawnień kombatantów, więźniów obozów koncentracyjnych, inwalidów wojennych i wojskowych).

W 1990 następcą prawnym ZBOWiD-u został Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych (ZKRPiBWP). Do koła na PG wstąpili nowi (nieliczni) członkowie, którzy nie należeli do ZBOWiD-u: weterani I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, obrony Lwowa w 1920 i 1939, więźniowie łagrów, żołnierze 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Niektórzy kombatanci byli członkami Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Również i w tym wypadku dla koła przy PG władze uczelni ufundowały sztandar, na podstawie wydawnictwa z 1974 powstał też kolejny album, uwzględniający osoby, które należały do ZKRPiBWP, wydany w 1994.

Od chwili powołania Koła ZBoWiD jego członkowie uczestniczyli w różnych uroczystościach, między innymi w Narodowym Święcie Zwycięstwa i Wolności (9 maja; od 2015 Narodowy Dzień Zwycięstwa, obchodzony 8 maja) oraz Święcie Pracy (1 maja), rocznicach wybuchu II wojny światowej (1 września) i wyzwolenia Gdańska (30 marca), obchodach Miesiąca Pamięci Narodowej (kwiecień); po 1990 w świętach państwowych: 3 maja i 11 listopada, rocznicach radzieckiej agresji na Polskę (17 września), powstania Państwa Podziemnego (27 września), wywózek na Syberię (pod pomnikiem Golgoty Wschodu na cmentarzu Łostowickim).

1 IX 1969 studenci, głównie należący do Zrzeszenia Studentów Polskich PG, zorganizowali wspólnie z Kołem ZBOWiD rajd Szlakiem Walki i Zwycięstwa, zakończony złożeniem wieńców pod pomnikiem ku czci Partyzantów Kaszubskich w Szymbarku, uczestniczyli w obchodach trzydziestolecia wybuchu II wojny światowej, organizowanych na PG sesjach historyczno-literackich (poświęconych na przykład obronie Helu we wrześniu 1939, udziałowi Polskiej Marynarki Handlowej w konwojach II wojny światowej) czy w wykładach historyków – przede wszystkim z UG – z okazji rocznic: powstań listopadowego i styczniowego, wybuchu i zakończenia I i II wojny światowej. Członkowie koła pomagali w organizacji konkursu dla młodzieży na temat udziału Polaków z Gdańska i Wybrzeża w II wojnie światowej, zawodów strzeleckich w Brętowie, współorganizowali wycieczki tematyczne po kraju i za granicami Polski (na przykład pod hasłami „Szlakiem Oręża Polskiego”, „Odwiedzamy groby żołnierzy polskich na Zachodzie”), spotkania ze studentami PG, uczniami szkół podstawowych i średnich, wyjazdy do muzeum obozu koncentracyjnego Stutthof. Zarząd koła występował do władz państwowych i samorządowych o odznaczenia dla kombatantów, przyznanie uprawnień kombatanckich, różnorodnej pomocy socjalnej itd.

Członkowie koła publikowali wspomnienia i informacje o stowarzyszeniu, na przykład w „Piśmie PG” (między innymi w numerze 7/2009: Mój wrzesień 1939), udzielali wywiadów w prasie codziennej ( „Dziennik Bałtycki”, „Głos Wybrzeża”) oraz uczestniczyli w inicjatywach Klubu Seniora PG. Funkcję prezesów pełnili między innymi: Jan Dobrowolski (pierwszy prezes, 1968–1970, 1988–1992, 1994–1998), Tomasz Biernacki (1970–1976), Andrzej Ledóchowski (1977–1984), Edward Motak (1984–1987), Tadeusz Siczek (1993; prezes Pomorskiego Zarządu Wojewódzkiego ZKRPiBWP, przewodniczący Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego), Wojciech Winiarski (1999–2007) i Bolesław Mazurkiewicz (od 2007). Wieloletnimi sekretarzami byli Tadeusz Siczek i Bolesław Mazurkiewicz. WP