MATERN GEORG i SIMON, kupcy, rozbójnicy
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | + | '''GEORG MATERN''' (ok. 1460–1502) i '''SIMON MATERN''' (ok. 1462–1516), kupcy gd., rozbójnicy. Pochodzili z rodziny przybyłej do Gd. w pocz. XV w. Ojciec Mathias handlował tkaninami na ul. Brotbänkengasse (ul. Chlebnicka), posiadał domy przy Langer Markt (Długi Targ) i przy Holzmarkt (Targ Drzewny). Georg pracował w firmie kupieckiej Simona Dalewina, ok. 1487 został wysłany do Londynu. W 1488 popadł tam w konflikt z Jacobem Harderem z Gd., zakończony 1489 bijatyką w hol. porcie Middelburg. Po powrocie do Gd. spór oddano pod sąd burmistrza gd. q Johanna Ferbera, do czasu ogłoszenia wyroku nakazując obu stronom zachowanie pokoju. W 1492 Georg z 2 towarzyszami (w przebraniu) napadli na J. Hardera przy wejściu do q Dworu Artusa, potem ukryli się w Oliwie. Georg został skazany na wygnanie i konfiskatę mienia. Początkowo szukał poparcia u bp. chełmińskiego, wojewody malborskiego i 1493 na zjeździe stanów prus. w Dzierzgoniu. Nie uzyskawszy zmiany decyzji, od 1495 – korzystając z poparcia wrogiej Gd. szlachty pomor. – podjął pryw. wojnę z miastem, organizując napady rabunkowe na mieszczan. W 20 V 1495 wraz z 14 towarzyszami napadł k. Subków na burmistrza gd. q Georga Bocka i rajcę q Georga Mandta, zamierzając uprowadzić ich na teren Nowej Marchii. Wyprawa odwetowa odbiła pojmanych k. Lędyczka, pochwycono 8 napastników, których ścięto w Gd. Georg napadał na gd. transporty towarowe w ziemi człuchowskiej i malborskiej. W 1496, po apelu króla pol. Jana Olbrachta o nieudzielanie mu poparcia, kontynuował napady z ziemi bytowskiej (księstwo zachodniopomorskie), a po odmówieniu mu tam schronienia, 1496–99 z terenu państwa zak. krzyż., m.in. (3 IX 1498) k. Bratian napadł na gdańszczanina Bernda Schulzego, odrąbał mu ręce i nogi, 1499 między Grudziądzem a Kwidzynem pojmał rajcę gd. Martina Rawenwalda, za którego uwolnienie żądał od Gd. okupu 50 tys. guldenów węg. W sporze próbował pośredniczyć wielki mistrz krzyż., co Gd. odrzucił. 5 i 14 X oraz 28 XI 1499 Georg próbował podpalić miasto, zniszczona została część po obu stronach mostu q Bramy Kogi (q Most Zielony), q Bramy Wyżynnej, q szpital św. Barbary przy Długich Ogrodach,częściowo także Breitgasse (ul. Szeroka) w okolicach dworu Kartuzów. Po wystawieniu przez Gd. oddziałów zbrojnych, mających zapewniać bezpieczeństwo na drogach, Georg schronił się w Wielkopolsce; aresztowany przez wojewodę poznańskiego 7 IV 1502, został powieszony w Krośnie k. Mosiny. Zajęcie 1498–1502 majątku Maternów (również części po ich zmarłej 1498 matce) pchnęło na drogę rozboju Simona, który z pomocą niektórych starostów i urzędników ziemskich, nieprzyjaznych Gd. rozwinął akcję na jeszcze większą skalę. Początkowo działał w okręgu puckim, wspierany przez miejscową szlachtę, organizując wypady do Prus, Nowej Marchii, Polski, Pomorza Zach., biskupstwa pomezańskiego i państwa zak. krzyż., napadając na gd. transporty w Borach Tucholskich. 21 VIII 1507 jego zwolennicy wzniecili pożar w Gd., podczas którego uległo spaleniu kilka ulic na q Głównym Mieście, a straty Gd. w wyniku działalności Simona do 1507 oceniano na 40 tys. dukatów. Jego sprawą zajął się 28 V 1508 zjazd stanów prus. w Malborku, na który Simon przybył osobiście, żądając 4 tys. grzywien odszkodowania dla swoich towarzyszy; pieniądze otrzymał. Ustalono, że wypłaty dokona król z podwyższonego podatku wszystkich miast prus., uchwalono amnestię dla S. i jego wspólników. Nie skorzystali z niej Hildebrand Bernwald i Bernd Lichtenwald, którzy od 1509 nadal niepokoili gdańszczan. W 1511–13 S. ponowił roszczenia finans. pod adresem Gd., żądał też uznania brata Georga za błogosławionego. W 1514 komisja królewska ograniczyła możliwość skarg S. tylko do spraw dotychczas nierozpatrywanych. Simon uznał postanowienie za krzywdzące, nie przekazał spisu nowych skarg, komisja wydała wyrok uniewinniający Gd., a S. ponownie sięgnął po broń. 1 IX 1514 napadł i uprowadził pod Grudziądzem gd. kupca Johanna Schachmanna, za którego uwolnienie zażądał 600 grzywien okupu i glejtu bezpieczeństwa. 15 V 1515 sześciu towarzyszy S. w przebraniu piekarzy wznieciło pożar na q Długich Ogrodach i na q Spichlerzach. W maju 1515 k. Nowego n. Wisłą S. pochwycił 2 czeladników rzeźnickich z Gd., których uwolnił po obcięciu im lewych rąk. 13 VII 1515 Gd. wyznaczył nagrodę za schwytanie S. (1 tysiąc grzywien za żywego i 600 za zmarłego). Po wydaniu w sierpniu 1515 przez króla pol. mandatu zezwalającego Radzie Gd. na chwytanie rozbójników w Prusach i Koronie oraz osądzenie ich przez sądy gd. (nie wyłączając szlachty), S. stracił na Pomorzu poparcie i szukał schronienia w Wielkopolsce. W styczniu 1516 w okolicach Poznania rozpoznał go złotnik gd. Warner, pojmał z pomocą rzeźnika gd. i przekazał kasztelanowi poznańskiemu. Przybyły z Gd. oddział w sile 208 osób 24 lutego doprowadził S. do miasta. Simona osadzono w Baszcie Kotwiczników; podczas spisywania zeznań, 1 IV 1516, popełnił samobójstwo (przez powieszenie), następnego dnia jego zwłoki zostały spalone pod wzniesioną przy baszcie q szubienicą. {{author: JZ}} [[Category: Encyklopedia]] | |
Wersja z 20:10, 24 lut 2013
GEORG MATERN (ok. 1460–1502) i SIMON MATERN (ok. 1462–1516), kupcy gd., rozbójnicy. Pochodzili z rodziny przybyłej do Gd. w pocz. XV w. Ojciec Mathias handlował tkaninami na ul. Brotbänkengasse (ul. Chlebnicka), posiadał domy przy Langer Markt (Długi Targ) i przy Holzmarkt (Targ Drzewny). Georg pracował w firmie kupieckiej Simona Dalewina, ok. 1487 został wysłany do Londynu. W 1488 popadł tam w konflikt z Jacobem Harderem z Gd., zakończony 1489 bijatyką w hol. porcie Middelburg. Po powrocie do Gd. spór oddano pod sąd burmistrza gd. q Johanna Ferbera, do czasu ogłoszenia wyroku nakazując obu stronom zachowanie pokoju. W 1492 Georg z 2 towarzyszami (w przebraniu) napadli na J. Hardera przy wejściu do q Dworu Artusa, potem ukryli się w Oliwie. Georg został skazany na wygnanie i konfiskatę mienia. Początkowo szukał poparcia u bp. chełmińskiego, wojewody malborskiego i 1493 na zjeździe stanów prus. w Dzierzgoniu. Nie uzyskawszy zmiany decyzji, od 1495 – korzystając z poparcia wrogiej Gd. szlachty pomor. – podjął pryw. wojnę z miastem, organizując napady rabunkowe na mieszczan. W 20 V 1495 wraz z 14 towarzyszami napadł k. Subków na burmistrza gd. q Georga Bocka i rajcę q Georga Mandta, zamierzając uprowadzić ich na teren Nowej Marchii. Wyprawa odwetowa odbiła pojmanych k. Lędyczka, pochwycono 8 napastników, których ścięto w Gd. Georg napadał na gd. transporty towarowe w ziemi człuchowskiej i malborskiej. W 1496, po apelu króla pol. Jana Olbrachta o nieudzielanie mu poparcia, kontynuował napady z ziemi bytowskiej (księstwo zachodniopomorskie), a po odmówieniu mu tam schronienia, 1496–99 z terenu państwa zak. krzyż., m.in. (3 IX 1498) k. Bratian napadł na gdańszczanina Bernda Schulzego, odrąbał mu ręce i nogi, 1499 między Grudziądzem a Kwidzynem pojmał rajcę gd. Martina Rawenwalda, za którego uwolnienie żądał od Gd. okupu 50 tys. guldenów węg. W sporze próbował pośredniczyć wielki mistrz krzyż., co Gd. odrzucił. 5 i 14 X oraz 28 XI 1499 Georg próbował podpalić miasto, zniszczona została część po obu stronach mostu q Bramy Kogi (q Most Zielony), q Bramy Wyżynnej, q szpital św. Barbary przy Długich Ogrodach,częściowo także Breitgasse (ul. Szeroka) w okolicach dworu Kartuzów. Po wystawieniu przez Gd. oddziałów zbrojnych, mających zapewniać bezpieczeństwo na drogach, Georg schronił się w Wielkopolsce; aresztowany przez wojewodę poznańskiego 7 IV 1502, został powieszony w Krośnie k. Mosiny. Zajęcie 1498–1502 majątku Maternów (również części po ich zmarłej 1498 matce) pchnęło na drogę rozboju Simona, który z pomocą niektórych starostów i urzędników ziemskich, nieprzyjaznych Gd. rozwinął akcję na jeszcze większą skalę. Początkowo działał w okręgu puckim, wspierany przez miejscową szlachtę, organizując wypady do Prus, Nowej Marchii, Polski, Pomorza Zach., biskupstwa pomezańskiego i państwa zak. krzyż., napadając na gd. transporty w Borach Tucholskich. 21 VIII 1507 jego zwolennicy wzniecili pożar w Gd., podczas którego uległo spaleniu kilka ulic na q Głównym Mieście, a straty Gd. w wyniku działalności Simona do 1507 oceniano na 40 tys. dukatów. Jego sprawą zajął się 28 V 1508 zjazd stanów prus. w Malborku, na który Simon przybył osobiście, żądając 4 tys. grzywien odszkodowania dla swoich towarzyszy; pieniądze otrzymał. Ustalono, że wypłaty dokona król z podwyższonego podatku wszystkich miast prus., uchwalono amnestię dla S. i jego wspólników. Nie skorzystali z niej Hildebrand Bernwald i Bernd Lichtenwald, którzy od 1509 nadal niepokoili gdańszczan. W 1511–13 S. ponowił roszczenia finans. pod adresem Gd., żądał też uznania brata Georga za błogosławionego. W 1514 komisja królewska ograniczyła możliwość skarg S. tylko do spraw dotychczas nierozpatrywanych. Simon uznał postanowienie za krzywdzące, nie przekazał spisu nowych skarg, komisja wydała wyrok uniewinniający Gd., a S. ponownie sięgnął po broń. 1 IX 1514 napadł i uprowadził pod Grudziądzem gd. kupca Johanna Schachmanna, za którego uwolnienie zażądał 600 grzywien okupu i glejtu bezpieczeństwa. 15 V 1515 sześciu towarzyszy S. w przebraniu piekarzy wznieciło pożar na q Długich Ogrodach i na q Spichlerzach. W maju 1515 k. Nowego n. Wisłą S. pochwycił 2 czeladników rzeźnickich z Gd., których uwolnił po obcięciu im lewych rąk. 13 VII 1515 Gd. wyznaczył nagrodę za schwytanie S. (1 tysiąc grzywien za żywego i 600 za zmarłego). Po wydaniu w sierpniu 1515 przez króla pol. mandatu zezwalającego Radzie Gd. na chwytanie rozbójników w Prusach i Koronie oraz osądzenie ich przez sądy gd. (nie wyłączając szlachty), S. stracił na Pomorzu poparcie i szukał schronienia w Wielkopolsce. W styczniu 1516 w okolicach Poznania rozpoznał go złotnik gd. Warner, pojmał z pomocą rzeźnika gd. i przekazał kasztelanowi poznańskiemu. Przybyły z Gd. oddział w sile 208 osób 24 lutego doprowadził S. do miasta. Simona osadzono w Baszcie Kotwiczników; podczas spisywania zeznań, 1 IV 1516, popełnił samobójstwo (przez powieszenie), następnego dnia jego zwłoki zostały spalone pod wzniesioną przy baszcie q szubienicą.
