KRĄG STARSZOHARCERSKI „ZODIAK” PRZY POLITECHNICE GDAŃSKIEJ

'''KRĄG STARSZOHARCERSKI ZODIAK PRZY [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | POLITECHNICE GDAŃSKIEJ]] (1956–1963).''' Krąg (drużyna) akademicki skupiający pełnoletnich członków Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP), studiujących lub pracujących na Politechnice Gdańskiej (PG) albo w inny sposób związanych ze środowiskiem akademickim. Powstał w 1956 roku na fali odnowy październikowej (zob. też [[PAŹDZIERNIK 1956 W GDAŃSKU | październik 1956 w Gdańsku]]). O okresie jego organizowania aktywną rolę odegrali zarówno studenci, jak i pracownicy PG. Jesienią 1956 roku odbyło się kilka spontanicznych kominków harcerskich. Podczas tych spotkań wyłoniła się grupa, która zainicjowała założenie kręgu harcerskiego przy uczelni. W jej skład wchodzili: Biruta Kalicka, Krystyna Łukaszewska, Edmund Matyjaśkiewicz, Stanisław Stryszyk, Jan Winklewski. Oficjalnie Zodiak zaczął działać 9 I 1957 roku. W strukturze harcerskiej podlegał bezpośrednio Gdańskiej Chorągwi Harcerstwa (zob. [[HARCERSTWO | harcerstwo]]), a na PG – jak wszystkie tamtejsze organizacje młodzieżowe – prorektorowi do spraw studenckich. Z ramienia Senatu PG opiekunem kręgu mianowano prof. Stanisława Szymborskiego – harcerza jeszcze sprzed II wojny światowej. Administracja uczelni przyznała na harcówkę lokal nr 27 w budynku przy ul. Siedlickiej 4 (budynek, z racji pełnionych funkcji, nazywano Bratniakiem). <br/><br/> Krąg był drużyną harcerską koedukacyjną i miał strukturę typową dla drużyn ZHP: drużynowy (wódz), przyboczni, kwatermistrz, skarbnik, zastępy na czele z zastępowymi. Istniała również Rada Kręgu, a w jej skład wchodzili wszyscy funkcyjni z głosem decydującym; w odprawie Rady Kręgu mógł uczestniczyć każdy stały członek kręgu z głosem doradczym. Skład i liczba zastępów zmieniały się w zależności od potrzeb i zainteresowań. Nazwy zastępów, najpierw próbne, z czasem zaczęły nawiązywać do gwiazdozbiorów Zodiaku. <br/><br/> W przeważającej mierze członkowie kręgu rekrutowali się spośród studentów i pracowników PG, ale mogły w nim działać również osoby z innych uczelni. Pierwszym wodzem został Tadeusz Wójcik; po jego powołaniu w kwietniu 1957 na stanowisko komendanta Hufca Gdańsk-Śródmieście funkcję tę objął i sprawował do końca istnienia kręgu Wiesław Jasiński, harcmistrz, wówczas asystent na Wydziale Mechanicznym PG. Część członków mających odpowiednie kwalifikacje (stopnie instruktorskie) prowadziła drużyny harcerskie przy szkołach w Gdańsku, mniej do tej pory związani z harcerstwem zdobywali stopnie młodszo- i starszoharcerskie, jednak o skali trudności dostosowanej do wieku adeptów. Średni stan liczbowy Zodiaku wynosił około 75 osób i zmieniał się co roku: odchodzili dyplomanci, przychodzili studenci pierwszych roczników; poszczególni członkowie kręgu obejmowali także różne funkcje w strukturze Chorągwi Gdańskiej (na przykład Andrzej Cegielski prowadził ośrodek motorowy, zajmujący się kondycją chorągwianego taboru samochodowego), poszczególnych hufców i drużyn. <br/><br/> Za myśl przewodnią i program działalności Zodiaku uznano realizację rozmaitych aspektów młodzieżowego życia, doświadczanego w gronie rówieśników, przy jednoczesnym położeniu nacisku na uczenie się odpowiedzialności za siebie i innych. W tym kontekście warto wspomnieć dwa wydarzenia: rezygnację z wyczynowego zjazdu na nartach podczas zimowiska w Karpaczu na rzecz ratowania około trzydziestoosobowej grupy wycieczkowej z innego zimowiska, na którą zsunęła się lawina, oraz przerwanie spływu Pasłęką, by w jedyny, jak się później okazało, jego słoneczny dzień pomagać w PGR-ze przy zbiórce zboża. Ponadto w ramach corocznych akcji letnich przynajmniej kilkanaście osób uczestniczyło w organizowaniu i prowadzeniu obozów dla młodszych drużyn. Wykonywano również zadania na zlecenie Komendy Chorągwi (zimowisko w Karpaczu, I Marsz Szlakami Bojowymi Wyzwolenia Gdańska), na potrzeby PG (prowadzenie spotkań choinkowych dla dzieci pracowników) i miasta Gdańska (odgruzowywanie placu między [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | kościołem św. Mikołaja]] a [[SZEROKA, ulica | ul. Szeroką]]), wszystko w imię hasła „zrób coś dla siebie, rodziny, miasta, ojczyzny”. Współpracowano również z podobnymi kręgami przy innych wyższych uczelniach, a mianowicie: Akademickim Kręgiem Starszoharcerskim Westerplatte przy [[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Akademii Medycznej w Gdańsku]], Kręgiem Starszoharcerskim Gryf przy [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższej Szkole Pedagogicznej]] oraz Instruktorską Drużyną Akademicką im. „Zeusa” (Leszka Domańskiego) przy Uniwersytecie w Toruniu, wreszcie z Kręgiem Starszoharcerskim [[OPERA BAŁTYCKA | Opery]] w Gdańsku. Jednym z głównych czynników formacyjnych zodiakowców były coroczne spływy kajakowe, odbywające się na sprzęcie własnoręcznie skonstruowanym, zbudowanym i remontowanym. <br/><br/> Regulaminowe mundury (zielone dla chłopców i szare dla dziewcząt) zostały uzupełnione o chustę koloru „nocnego nieba rozjaśnionego pełnią księżyca i gwiazdozbiorami piszącymi znaki ZODIAKU”, na lewym ramieniu noszono emblemat zaprojektowany przez pracownika Wydziału Architektury Henryka Pracza, który był również autorem projektu sztandaru. Z inicjatywą wykonania sztandaru i zebrania funduszów (wpłaty członków, zbiórka makulatury itp.) wystąpił najstarszy stażem zastęp (wtedy Nikodemów). Wykonawczynią była hafciarka amatorka. Sztandar miał być oficjalnie używany od pięciolecia powstania Zodiaku (czyli od 9 I 1962), jednak z powodu odgórnego przekształcania struktur organizacji młodzieżowych, w tym harcerstwa, nie uzyskano na to zgody. W związku z tym sztandar – potajemnie poświęcony przez księdza Jana Mokrzyckiego, duszpasterza akademickiego przy [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO| kościele Najświętszego Serca Jezusowego]] we Wrzeszczu – był używany nielegalnie. Na hymn Zodiaku wybrano wiersz Kazimierza Przerwy Tetmajera ''Jak górne orły rwą się do lotu...'', nieznacznie zmieniając słowa (zamiast „górne” śpiewano „dumne”). <br/><br/> Zodiak, podobnie jak inne kręgi, został rozwiązany w 1962 roku przez Gdańską Komendę Chorągwi na polecenie [[KOMITET WOJEWÓDZKI PZPR W GDAŃSKU | Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]]. Po odwołaniu się do Głównej Kwatery ZHP, po roku jej milczenia i licznych monitach, otrzymano zmianę decyzji o rozwiązaniu na decyzję przeniesienia kręgu z PG do Komendy Chorągwi. Krąg decyzji tej nie przyjął i rozwiązał się 9 I 1963 roku. Jego byli członkowie wniknęli w inne organizacje studenckie, zwłaszcza o charakterze turystycznym. Byli członkowie objęli funkcje kierownicze w sekcjach turystycznych Akademickiego Związku Sportowego (AZS; Andrzej Brambor, Jerzy Grzymowicz) i Związku Studentów Polskich (ZSP; Maciej Namysł, Marek Piotrowicz), by wkrótce połączyć je w sekcję turystyczną AZS-ZSP, protoplastę dzisiejszego Studenckiego Klubu Turystycznego Fify przy PG, skupiającego studentów i absolwentów nie tylko tej uczelni. <br/><br/> W 2013 roku ukazała się monografia dotycząca kręgu w opracowaniu Ewy Jasińskiej: ''Zodiak. Ludzie, wydarzenia. 1957–2012''; teksty na tematu kręgu publikowano także w „Piśmie PG”. {{author: JGR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]