ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920)
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920)''' (OWP). W momencie wybuchu rewolucji listopadowej w 1918 roku w Niemczech w społeczeństwie polskim Prus Zachodnich pojawiła się tendencja do natychmiastowej rozprawy z zaborcą. Bezpośrednie przygotowanie do walki zbrojnej prowadzono za pośrednictwem legalnie działających organizacji, takich jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwa Wojackie „Jedność” i Straż Ludową, podporządkowaną | + | '''ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920)''' (OWP). W momencie wybuchu rewolucji listopadowej w 1918 roku w Niemczech w społeczeństwie polskim Prus Zachodnich pojawiła się tendencja do natychmiastowej rozprawy z zaborcą. Bezpośrednie przygotowanie do walki zbrojnej prowadzono za pośrednictwem legalnie działających organizacji, takich jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwa Wojackie „Jedność” i Straż Ludową, podporządkowaną [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919 ) | Podkomisariatowi Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]]. W końcu 1918 roku ukształtowała się na ich bazie Organizacja Wojskowa Pomorza, pod protektoratem komisarza Stefana Łaszewskiego, działająca w łączności z ośrodkiem dowodzenia w Poznaniu. Kierownikiem OWP został [[KRĘCKI FRANCISZEK LEON | Franciszek Kręcki]], jego zastępca dr [[WYBICKI JÓZEF | Józef Wybicki]]. Dowództwo OWP mieściło się w biurze Wydziału Straży Ludowych Podkomisariatu, którego kierownikiem był Leon Czarliński. Teren Pomorza podzielono na cztery okręgi OWP, skupiające w swoich ośrodkach lokalnych od kilkuset do kilku tysięcy członków, których liczba w całości szacowana jest na 10 tysięcy (Niemcy szacowali na 50 tysięcy). Zwolennicy OWP liczyli na przybycie do Gdańska z Francji armii gen. Józefa Hallera i przy jej pomocy wyzwolenie spod władzy pruskich. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, znając realia polityczne i militarne na Pomorzu, w momencie wybuchu powstania wielkopolskiego, w końcu grudnia 1918 roku wypowiedział się za ograniczeniem powstania do terenów Wielkopolski, przyczyniając się do wydania 3 I 1919 przez mjr. Stanisława Taczaka, głównodowodzącego wojskami powstańczymi, rozkazu o zaniechaniu walki zbrojnej na Pomorzu. OWP, podporządkowując się z trudem rozkazowi, zajęła się akcją przerzucania ochotników do armii powstańczej i wszelkiej pomocy (broń, wywiad, podatek narodowy) dla powstania w Wielkopolsce. Duże zasługi na tym polu położył Edmund Jonas – prezes Rady Żołnierzy Polaków oraz członek Wydziału Wykonawczego niemieckiej Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Gdańsku. W niektórych ośrodkach Pomorza doszło do starć z żołnierzami niemieckimi, zwłaszcza z oddziałami Grenzschutzu, które przeszły do legendy jako lokalne powstania, podobnie jak partyzantka w Borach Tucholskich. Z ochotników pomorskich w wielkopolskiej armii powstańczej utworzono specjalne formacje wojskowe, m.in. pułki toruński, grudziądzki, starogardzki i kaszubski, wchodzące w skład dywizji strzelców pomorskich. Struktury organizacyjne OWP przetrwały do chwili przejęcia Pomorza przez Wojsko Polskie. Jej wielu działaczy uhonorowano Odznaką Frontu Pomorskiego i Krzyżem OWP z wizerunkiem Gryfa. {{author: JMB}} [[Category: Encyklopedia]] |
Wersja z 09:21, 31 maj 2014
ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920) (OWP). W momencie wybuchu rewolucji listopadowej w 1918 roku w Niemczech w społeczeństwie polskim Prus Zachodnich pojawiła się tendencja do natychmiastowej rozprawy z zaborcą. Bezpośrednie przygotowanie do walki zbrojnej prowadzono za pośrednictwem legalnie działających organizacji, takich jak Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwa Wojackie „Jedność” i Straż Ludową, podporządkowaną Podkomisariatowi Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku. W końcu 1918 roku ukształtowała się na ich bazie Organizacja Wojskowa Pomorza, pod protektoratem komisarza Stefana Łaszewskiego, działająca w łączności z ośrodkiem dowodzenia w Poznaniu. Kierownikiem OWP został Franciszek Kręcki, jego zastępca dr Józef Wybicki. Dowództwo OWP mieściło się w biurze Wydziału Straży Ludowych Podkomisariatu, którego kierownikiem był Leon Czarliński. Teren Pomorza podzielono na cztery okręgi OWP, skupiające w swoich ośrodkach lokalnych od kilkuset do kilku tysięcy członków, których liczba w całości szacowana jest na 10 tysięcy (Niemcy szacowali na 50 tysięcy). Zwolennicy OWP liczyli na przybycie do Gdańska z Francji armii gen. Józefa Hallera i przy jej pomocy wyzwolenie spod władzy pruskich. Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, znając realia polityczne i militarne na Pomorzu, w momencie wybuchu powstania wielkopolskiego, w końcu grudnia 1918 roku wypowiedział się za ograniczeniem powstania do terenów Wielkopolski, przyczyniając się do wydania 3 I 1919 przez mjr. Stanisława Taczaka, głównodowodzącego wojskami powstańczymi, rozkazu o zaniechaniu walki zbrojnej na Pomorzu. OWP, podporządkowując się z trudem rozkazowi, zajęła się akcją przerzucania ochotników do armii powstańczej i wszelkiej pomocy (broń, wywiad, podatek narodowy) dla powstania w Wielkopolsce. Duże zasługi na tym polu położył Edmund Jonas – prezes Rady Żołnierzy Polaków oraz członek Wydziału Wykonawczego niemieckiej Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Gdańsku. W niektórych ośrodkach Pomorza doszło do starć z żołnierzami niemieckimi, zwłaszcza z oddziałami Grenzschutzu, które przeszły do legendy jako lokalne powstania, podobnie jak partyzantka w Borach Tucholskich. Z ochotników pomorskich w wielkopolskiej armii powstańczej utworzono specjalne formacje wojskowe, m.in. pułki toruński, grudziądzki, starogardzki i kaszubski, wchodzące w skład dywizji strzelców pomorskich. Struktury organizacyjne OWP przetrwały do chwili przejęcia Pomorza przez Wojsko Polskie. Jej wielu działaczy uhonorowano Odznaką Frontu Pomorskiego i Krzyżem OWP z wizerunkiem Gryfa.
