OSIEK
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File:Dom_Dobroczynności__w_głębi__przy_ul__Sierocej_nad_dawnym_odgałęzieniem_Kanału_Raduni__1910.JPG|thumb|Dom Dobroczynności (w głębi) przy ul. Sierocej nad dawnym odgałęzieniem Kanału Raduni, 1910]] | [[File:Dom_Dobroczynności__w_głębi__przy_ul__Sierocej_nad_dawnym_odgałęzieniem_Kanału_Raduni__1910.JPG|thumb|Dom Dobroczynności (w głębi) przy ul. Sierocej nad dawnym odgałęzieniem Kanału Raduni, 1910]] | ||
| − | '''OSIEK''' (1312 Hakelwerk), dzielnica powstała po zajęciu | + | '''OSIEK''' (1312 Hakelwerk), dzielnica powstała po zajęciu Gdańska w 1308 roku przez Krzyżaków, którzy przesiedlili tutaj rybaków zamieszkujących wcześniej q gród (podgrodzie), utrzymując dla os. prawo pol. Pierwotnie obejmował obszar w granicach obecnych ulic Podwale Staromiejskie, Tartaczna, Sieroca, q Kanał Raduni, Stolarska, Mniszki, Profesorska i Igielnicka. Centrum, obejmujące około 40 posesji, stanowił obszar zamknięty fosą (zasilaną przez Kanał Raduni) i zapewne drewnianym częstokołem, biegnącym przy obecnych ulicach Podzamcze, Sieroca, Browarna i Olejarnia. Pozostały obszar zajmowały łąki i nieużytki. Około 1348 roku teren łąkowy sięgający do obecnego q Targu Rybnego przyłączono do q Głównego Miasta Gdańska. Po roku 1381 przy ul. Burggasse uff der Aldenstadt Danczke Krzyżacy założyli łaźnię dla załogi q zamku. W 1422 łaźnia już nie istniała, miejsce po niej Krzyżacy przekazali w prywatne ręce na założenie tartaku (An der Schneidemühle, obecnie ul. Tartaczna), który sięgał od obecnego pl. Obrońców Poczty Polskiej do obecnej ul. Podzamcze (włącznie z obecnym boiskiem Technikum Łączności). Spalony w XVI wieku, odbudowany, dostarczał materiału m.in. do wyrobu słynnych mebli gdańskich. W końcu XIV wieku obszar między obecnymi ulicami Mniszki, Profesorską, Igielnicką przejęły q brygidki (q Nonnehof), co spowodowało włączenie go w połowie XV wieku do q Starego Miasta. W 1402 roku przekazano Staremu Miastu również obszar łąkowy między obecną ul. Stolarską (wzmiankowaną od roku 1480) a Browarną, uzyskując w zamian łąki na północy, obecna ul. Rybaki Dolne (w 1570 ''mang den Seigen'', następnie Niedere Seigen) i Rybaki Górne (Hohe Seigen), z prawem żeglugi po Kanale Raduni. Główną ulicą Osieka była ul. Panieńska (w 1663 Jungferngasse), wcześniej zwana Ciemniczną (w 1489 Tymmenitzengasse), od aresztu w piwnicach istniejącego tu ratusza, zwanego Polskim (przy zbiegu obecnej ul. Panieńskiej z ul. Podzamcze, w stronę ul. Stolarskiej). Po formalnym nadaniu prawa chełmińskiego i włączeniu Osieka najpierw do Głównego Miasta (1454), a następnie do Starego Miasta, ratusz przestał pełnić swoją funkcję i w 1597 roku został sprzedany w ręce prywatne. <br/><br/> Na terenie między obecną ul. Stajenną (w 1778, Am Stein – od polskiego „stajnia”), Osiekiem, Nową Sierocą (w 1796: Spendhausneugasse – obecne Stare Domki) i Rybakami Dolnymi, istniał cmentarz rembowski (q cmentarze na terenie Śródmieścia. Osiek). Po roku 1454 zaczęto go zabudowywać, a nazwa w formie Rambau, interpretowana jako ramy do bielenia płótna, przeszła na sąsiednią ulicę, po II wojnie światowej spolszczoną wtórnie na Krosna. Kościołem parafialnym dla Osieka był q kościół św. Katarzyny. W roku 1495 w 120 posesjach mieszkało około 600 osób, w 1624 w 140 posesjach około 1 tysiąc. Około 1675 roku do tartaku (na ul. Tartaczną) przeniesiono ze Starego Miasta (z rogu obecnej ul. Kowalskiej i q Targu Drzewnego) kaszarnię (q młyny). W roku 1699 otwarto q Dom Dobroczynności (sierociniec), który dał nazwę obecnej ul. Sierocej. W 1707 przy obecnej ul. Osiek (Kleine Ölmühlengasse) wybudowano ciągarnię drutu i olejarnię, powstał tu także folusz z 7 (lub 8) stąporami i młyn tabakowy (do mielenia tytoniu). W 1805 roku folusz i młyn tabakowy zostały wydzierżawione, kaszarnią administrowały władze Gdańska, w roku 1843 funkcjonował już tylko folusz. 26 I 1817 na ul. Tartacznej otwarto warsztat rusznikarski, a następnie fabryczkę karabinów q Johanna F. Geschkata, w związku z budową pobliskiego szpitala wojskowego (w miejscu q Domu Poprawy) przeniesioną w 1839 na obecną ul. Łąkową 21 (dając początek mieszczącej się tam q fabryce karabinów). W połowie XIX wieku na ul. Rybaki Dolne otwarto szkołę dla dziewcząt, w 1878 na ul. Osiek 11/12 (q Gdańska Fundacja Oświatowa) 6-letnią szkołę dla chłopców, przy której (od wschodu) w roku 1903 dobudowano q łaźnię publiczną. W 1884 przy ul. Tartacznej wybudowano młyn, funkcjonujący do 2001 (q młyny). W roku 1942 przy ul. Olejarnia rozpoczęto budowę sześciokondygnacyjnego schronu przeciwlotniczego, z podwójnym dachem z warstwą piasku pomiędzy żelbetowymi płytami, o powierzchni około 1000 m². Pracowali przy nim więźniowie niemieckiego q obozu karnego w Maćkowach. Po II wojnie światowej stale pozostaje w gestii miejskiego wydziału zarządzania kryzysowego i ochrony ludności, czasowo znajdował się tu m.in. magazyn wód mineralnych, obecnie pozostaje w dzierżawie spółki Bunkier, z planami urządzenia centrum kulturalnego. W 1945 roku obszar Osieka uległ w większości zagładzie. Zachowała się zabudowa ul. Osiek (łaźnia funkcjonowała do początku lat 40.), Stare Domki, części ul. Sierocej z Domem Dobroczynności, młyn i kamieniczka przy ul. Tartacznej, kamieniczka przy ul. Podzamcze, 3 kamieniczki przy ul. Panieńskiej oraz zaniedbane domy na Rybakach Górnych. {{author: AJ}} [[Category: Encyklopedia]] |
Wersja z 19:03, 3 wrz 2013
OSIEK (1312 Hakelwerk), dzielnica powstała po zajęciu Gdańska w 1308 roku przez Krzyżaków, którzy przesiedlili tutaj rybaków zamieszkujących wcześniej q gród (podgrodzie), utrzymując dla os. prawo pol. Pierwotnie obejmował obszar w granicach obecnych ulic Podwale Staromiejskie, Tartaczna, Sieroca, q Kanał Raduni, Stolarska, Mniszki, Profesorska i Igielnicka. Centrum, obejmujące około 40 posesji, stanowił obszar zamknięty fosą (zasilaną przez Kanał Raduni) i zapewne drewnianym częstokołem, biegnącym przy obecnych ulicach Podzamcze, Sieroca, Browarna i Olejarnia. Pozostały obszar zajmowały łąki i nieużytki. Około 1348 roku teren łąkowy sięgający do obecnego q Targu Rybnego przyłączono do q Głównego Miasta Gdańska. Po roku 1381 przy ul. Burggasse uff der Aldenstadt Danczke Krzyżacy założyli łaźnię dla załogi q zamku. W 1422 łaźnia już nie istniała, miejsce po niej Krzyżacy przekazali w prywatne ręce na założenie tartaku (An der Schneidemühle, obecnie ul. Tartaczna), który sięgał od obecnego pl. Obrońców Poczty Polskiej do obecnej ul. Podzamcze (włącznie z obecnym boiskiem Technikum Łączności). Spalony w XVI wieku, odbudowany, dostarczał materiału m.in. do wyrobu słynnych mebli gdańskich. W końcu XIV wieku obszar między obecnymi ulicami Mniszki, Profesorską, Igielnicką przejęły q brygidki (q Nonnehof), co spowodowało włączenie go w połowie XV wieku do q Starego Miasta. W 1402 roku przekazano Staremu Miastu również obszar łąkowy między obecną ul. Stolarską (wzmiankowaną od roku 1480) a Browarną, uzyskując w zamian łąki na północy, obecna ul. Rybaki Dolne (w 1570 mang den Seigen, następnie Niedere Seigen) i Rybaki Górne (Hohe Seigen), z prawem żeglugi po Kanale Raduni. Główną ulicą Osieka była ul. Panieńska (w 1663 Jungferngasse), wcześniej zwana Ciemniczną (w 1489 Tymmenitzengasse), od aresztu w piwnicach istniejącego tu ratusza, zwanego Polskim (przy zbiegu obecnej ul. Panieńskiej z ul. Podzamcze, w stronę ul. Stolarskiej). Po formalnym nadaniu prawa chełmińskiego i włączeniu Osieka najpierw do Głównego Miasta (1454), a następnie do Starego Miasta, ratusz przestał pełnić swoją funkcję i w 1597 roku został sprzedany w ręce prywatne.
Na terenie między obecną ul. Stajenną (w 1778, Am Stein – od polskiego „stajnia”), Osiekiem, Nową Sierocą (w 1796: Spendhausneugasse – obecne Stare Domki) i Rybakami Dolnymi, istniał cmentarz rembowski (q cmentarze na terenie Śródmieścia. Osiek). Po roku 1454 zaczęto go zabudowywać, a nazwa w formie Rambau, interpretowana jako ramy do bielenia płótna, przeszła na sąsiednią ulicę, po II wojnie światowej spolszczoną wtórnie na Krosna. Kościołem parafialnym dla Osieka był q kościół św. Katarzyny. W roku 1495 w 120 posesjach mieszkało około 600 osób, w 1624 w 140 posesjach około 1 tysiąc. Około 1675 roku do tartaku (na ul. Tartaczną) przeniesiono ze Starego Miasta (z rogu obecnej ul. Kowalskiej i q Targu Drzewnego) kaszarnię (q młyny). W roku 1699 otwarto q Dom Dobroczynności (sierociniec), który dał nazwę obecnej ul. Sierocej. W 1707 przy obecnej ul. Osiek (Kleine Ölmühlengasse) wybudowano ciągarnię drutu i olejarnię, powstał tu także folusz z 7 (lub 8) stąporami i młyn tabakowy (do mielenia tytoniu). W 1805 roku folusz i młyn tabakowy zostały wydzierżawione, kaszarnią administrowały władze Gdańska, w roku 1843 funkcjonował już tylko folusz. 26 I 1817 na ul. Tartacznej otwarto warsztat rusznikarski, a następnie fabryczkę karabinów q Johanna F. Geschkata, w związku z budową pobliskiego szpitala wojskowego (w miejscu q Domu Poprawy) przeniesioną w 1839 na obecną ul. Łąkową 21 (dając początek mieszczącej się tam q fabryce karabinów). W połowie XIX wieku na ul. Rybaki Dolne otwarto szkołę dla dziewcząt, w 1878 na ul. Osiek 11/12 (q Gdańska Fundacja Oświatowa) 6-letnią szkołę dla chłopców, przy której (od wschodu) w roku 1903 dobudowano q łaźnię publiczną. W 1884 przy ul. Tartacznej wybudowano młyn, funkcjonujący do 2001 (q młyny). W roku 1942 przy ul. Olejarnia rozpoczęto budowę sześciokondygnacyjnego schronu przeciwlotniczego, z podwójnym dachem z warstwą piasku pomiędzy żelbetowymi płytami, o powierzchni około 1000 m². Pracowali przy nim więźniowie niemieckiego q obozu karnego w Maćkowach. Po II wojnie światowej stale pozostaje w gestii miejskiego wydziału zarządzania kryzysowego i ochrony ludności, czasowo znajdował się tu m.in. magazyn wód mineralnych, obecnie pozostaje w dzierżawie spółki Bunkier, z planami urządzenia centrum kulturalnego. W 1945 roku obszar Osieka uległ w większości zagładzie. Zachowała się zabudowa ul. Osiek (łaźnia funkcjonowała do początku lat 40.), Stare Domki, części ul. Sierocej z Domem Dobroczynności, młyn i kamieniczka przy ul. Tartacznej, kamieniczka przy ul. Podzamcze, 3 kamieniczki przy ul. Panieńskiej oraz zaniedbane domy na Rybakach Górnych.
