DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''DANZIGER PRIVAT- | + | '''DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK''' (Gdański Prywatny Bank Akcyjny), początkowo z siedzibą przy Langgasse 33 (ul. Długa), w roku 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę pod nr. 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od roku 1910 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną w latach 1919–1922). Jeden z 7 banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz pruskich w okresie 1855–1858. Za powołaniem banku w Gdańsku optowała q Korporacja Kupców, wyrażając opinię gdańskich kręgów gospodarczych o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli m.in. q Maximilian Behrend, q Laser Goldschmidt. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gdańsku, 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej miało miejsce 21 V 1856 roku; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, początkowo z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, np. banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100 tysięcy talarów. Banknoty drukowano w Lipsku w Instytucie Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane q pieniądze na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: 3 postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (Bałtyk - die Ostsee – jest w języku niemieckim rodzaju żeńskiego) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego q herb Gdańska z czasów I WMG (m.in. z 2 tańczącymi parami, według aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkruge przy q kościele św. Mikołaja (q Gdańsk. Nazwa)). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys q Ratusza Głównego Miasta i kamieniczkę (dom Schumannów, obecna ul. Długa 45, siedziba Gdańskiego Oddziału PTTK i redakcji q „Jantarowych Szlaków”), po prawej stronie 2 żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W latach 1857–1872 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki w okresie 1874–1890 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 roku utracił prawo emisji. <br /><br /> Wypłacał niskie dywidendy, inwestował nie w przemysł, ale głównie w działalność handlowej kupców gdańskich, w tym zwłaszcza w budowę linii i infrastruktury kolejowej (m.in. dworca towarowego), mającej połączyć Gdańsk z Warszawą (do czego doszło w 1877 roku i co oceniano jako jego największy wkład w rozwój Gdańska), udzielał pożyczek rolnictwu (z nastawieniem na cukrownictwo, m.in. współfinansował rafinerię cukru Westpreußische Zuckerraffinerie w q Nowym Porcie), także m.in. na budowę q Wielkiej Synagogi. W latach 70. i 80. XIX wieku w radzie nadzorczej zasiadali m.in. q Richard Damme, q Wilhelm Theodor Rodenacker, q Francis Stoddart. Od końca XIX wieku bank rozpoczął udzielanie kredytów zakładom przemysłu metalowego i maszynowego. Posiadał ekspozytury we q Wrzeszczu (Haupstraße (al. Grunwaldzka 113)), Nowym Porcie (Olivaerstraße (ul. Oliwska 8)) i przy q dworcu głównym (Stadtgraben (ul. Podwale Grodzkie 12)); w latach 1900–1911 utworzono oddziały w Elblągu, Grudziądzu, Koszalinie, Kwidzynie, Lęborku, Malborku, Poznaniu, Słupsku, Sopocie, Starogardzie Gdańskim, Wałczu, Wejherowie i Złocieńcu oraz ekspozytury w Brodnicy, Nidzicy, Chełmnie, Tczewie, Świeciu, Gniewie, Suszu, Kościerzynie, Kartuzach, Miastku, Bobolicach, Białogardzie, Darłowie i Trzebiatowie. W okresie II WMG popadał w trudności; ratował się, sprzedając akcje Berlińskiemu Towarzystwu Handlowemu (Berliner Handels-Gesellschaft), w 1931 roku zmniejszając kapitał podstawowy (z 4 do 1 mln guldenów gdańskich) i poddając się sanacji przeprowadzonej przez władze II WMG, skutkiem czego w 3/4 stał się własnością państwową (II WMG). W roku 1939 zmienił nazwę na Ostdeutsche Privatbank AG (Wschodnioniemiecki Prywatny Bank Akcyjny), otworzył przedstawicielstwa w Bydgoszczy, Gdyni i Toruniu. W 1940 roku połączony z berlińskim Bank der Deutschen Arbeit, funkcjonował jako jego filia w Gdańsku do roku 1945. Zob. też q bankowość. {{author:RED}}[[Category: Encyklopedia]] |
Wersja z 11:10, 26 sie 2013
DANZIGER PRIVAT-AKTIEN-BANK (Gdański Prywatny Bank Akcyjny), początkowo z siedzibą przy Langgasse 33 (ul. Długa), w roku 1867 powiększoną o sąsiednią kamienicę pod nr. 34 (z całkowitą przebudową wnętrz na biura), od roku 1910 o kamienicę pod nr. 32 (przebudowaną w latach 1919–1922). Jeden z 7 banków regionalnych (obok Berlina, Dortmundu, Kolonii, Królewca, Magdeburga i Poznania) powstałych za zgodą władz pruskich w okresie 1855–1858. Za powołaniem banku w Gdańsku optowała q Korporacja Kupców, wyrażając opinię gdańskich kręgów gospodarczych o braku łatwo dostępnych i tanich kredytów. Wśród założycieli i członków tymczasowej rady zarządzającej byli m.in. q Maximilian Behrend, q Laser Goldschmidt. Kapitał zakładowy wynosił 1 mln talarów, 1240 akcji sprzedano w Gdańsku, 842 w Berlinie. Pierwsze posiedzenie rady nadzorczej miało miejsce 21 V 1856 roku; bank oficjalnie powołano 16 III 1857, otwarto 17 VI 1857. Jego zadaniem było wspieranie handlu, przemysłu, udzielanie kredytów, początkowo z prawem emisji pieniędzy papierowych o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 talarów do łącznej kwoty 1 mln talarów, przy ściśle określonej wartości, np. banknotów 100- i 200-talarowych w pierwszym roku działalności do wartości 100 tysięcy talarów. Banknoty drukowano w Lipsku w Instytucie Typograficznym Giesecke & Devrient. Emitowane q pieniądze na rewersie wyobrażały alegoryczną grupę osób: 3 postaci kobiece – Gedanię siedzącą na paczkach z towarami, z trójzębem, mającą u stóp podające sobie dłonie Wisłę i Bałtyk (Bałtyk - die Ostsee – jest w języku niemieckim rodzaju żeńskiego) – oraz męską postać Merkurego (boga kupców), trzymającego q herb Gdańska z czasów I WMG (m.in. z 2 tańczącymi parami, według aktualnego wówczas przeświadczenia, że nazwa Gdańsk pochodzi od tańca i pierwszego zasiedlonego miejsca, karczmy Tanzkruge przy q kościele św. Mikołaja (q Gdańsk. Nazwa)). W tle, po lewej stronie, umieszczono zarys q Ratusza Głównego Miasta i kamieniczkę (dom Schumannów, obecna ul. Długa 45, siedziba Gdańskiego Oddziału PTTK i redakcji q „Jantarowych Szlaków”), po prawej stronie 2 żaglowce, łódź wiosłową i parowiec. W latach 1857–1872 bank emitował banknoty specjalne, a po zjednoczeniu Niemiec (1871) i przyjęciu za walutę marki w okresie 1874–1890 banknoty o nominale 100 marek; 1 I 1891 roku utracił prawo emisji.
Wypłacał niskie dywidendy, inwestował nie w przemysł, ale głównie w działalność handlowej kupców gdańskich, w tym zwłaszcza w budowę linii i infrastruktury kolejowej (m.in. dworca towarowego), mającej połączyć Gdańsk z Warszawą (do czego doszło w 1877 roku i co oceniano jako jego największy wkład w rozwój Gdańska), udzielał pożyczek rolnictwu (z nastawieniem na cukrownictwo, m.in. współfinansował rafinerię cukru Westpreußische Zuckerraffinerie w q Nowym Porcie), także m.in. na budowę q Wielkiej Synagogi. W latach 70. i 80. XIX wieku w radzie nadzorczej zasiadali m.in. q Richard Damme, q Wilhelm Theodor Rodenacker, q Francis Stoddart. Od końca XIX wieku bank rozpoczął udzielanie kredytów zakładom przemysłu metalowego i maszynowego. Posiadał ekspozytury we q Wrzeszczu (Haupstraße (al. Grunwaldzka 113)), Nowym Porcie (Olivaerstraße (ul. Oliwska 8)) i przy q dworcu głównym (Stadtgraben (ul. Podwale Grodzkie 12)); w latach 1900–1911 utworzono oddziały w Elblągu, Grudziądzu, Koszalinie, Kwidzynie, Lęborku, Malborku, Poznaniu, Słupsku, Sopocie, Starogardzie Gdańskim, Wałczu, Wejherowie i Złocieńcu oraz ekspozytury w Brodnicy, Nidzicy, Chełmnie, Tczewie, Świeciu, Gniewie, Suszu, Kościerzynie, Kartuzach, Miastku, Bobolicach, Białogardzie, Darłowie i Trzebiatowie. W okresie II WMG popadał w trudności; ratował się, sprzedając akcje Berlińskiemu Towarzystwu Handlowemu (Berliner Handels-Gesellschaft), w 1931 roku zmniejszając kapitał podstawowy (z 4 do 1 mln guldenów gdańskich) i poddając się sanacji przeprowadzonej przez władze II WMG, skutkiem czego w 3/4 stał się własnością państwową (II WMG). W roku 1939 zmienił nazwę na Ostdeutsche Privatbank AG (Wschodnioniemiecki Prywatny Bank Akcyjny), otworzył przedstawicielstwa w Bydgoszczy, Gdyni i Toruniu. W 1940 roku połączony z berlińskim Bank der Deutschen Arbeit, funkcjonował jako jego filia w Gdańsku do roku 1945. Zob. też q bankowość.
