PACHOŁEK

'''PACHOŁEK''' (Pacholkenberg, Karlsberg), wzniesienie 100,8 m n.p.m., przy ul. Spacerowej i Opackiej w q Oliwie. Po raz pierwszy wymienione pod nazwą Pacholkenberg w 1734. Własność q opactwa cystersów oliwskich od 1186 do chwili kasaty majątków zakonu po i rozbiorze Polski 1772. W 1793 wydzierżawiony od rządu prus. przez oliwskiego opata-komendatariusza i bp. warmińskiego q Karla von Hohenzollerna-Hechingena, od którego imienia utworzono nową nazwę: Karlsberg. W 1794 pracujący dla opata ogrodnik q Johann Saltzmann założył tu park, 1798 wybudowano dojście na szczyt i pawilon widokowy, całość udostępniono zwiedzającym. W 1810 q Joseph von Hohenzollern-Hechingen, ostatni opat oliwski, nabył wzniesienie od władz i WMG i postawił na nim krzyż. Po śmierci opata, 1836 władze państw. wykupiły wzniesienie od spadkobierców. W 1882 w miejsce pawilonu cesarz Wilhelm i ufundował murowaną wieżę widokową (23 III 1945 wysadzoną przez wojska niem.). W 1975 powstała nowa, stalowa wieża widokowa (15 m wys., platforma widokowa 8,4 × 8,4 m), 2009 odnowiona (stalowa platforma zamiast drewnianej, stalowe schody, przycięte korony okolicznych drzew). W pocz. XVII w. u stóp P. (ul. Spacerowa 16) wzniesiono dwór jednej z gd. rodzin kupieckich, zw. Totenhof, nawiązujący nazwą do wcześniej istniejących zabudowań przy drodze Totentrift (ul. Opacka), wiodącej do cment. przy q kośc. św. Jakuba (q cmentarze w Oliwie). Właścicielem dworu i wzniesienia w 1793 został Karl von Hohenzollern, od 1803 Joseph von Hohenzollern, który 1816 kazał wyburzyć stary dwór, wznosząc nowy, parterowy, w stylu neogotyckim. W 1828 przekazał go ogrodnikowi Johannowi Saltzmannowi, który zmienił nazwę na Karlshof, ponownie nawiązując do K. von Hohenzollerna. 18 XI 1878 spadkobiercy Saltzmanna otworzyli tam hotel Zum Carlshof, 1882 restaurację; kompleks rozbudowano 1890, istniał do 1945; ob. budynek mieszkalny. W poł. XIX w. naprzeciwko, przy stacji dyliżansów Gd.–Słupsk–Berlin (w miejscu utworzonego 1980 parkingu przed skrzyżowaniem ul. Spacerowej, Kościerskiej i Karwieńskiej) wybudowano zajazd Pacholken, przebudowany przed 1887 na hotel i restaurację Waldhäuschen, z przystanią nad stawem i wypożyczalnią łódek. Było to m.in. miejsce spotkań gd. Polonii, także i w okresie II WMG. Hotel spłonął na przeł. 1941 i 1942 z powodu zaprószenia ognia przez stacjonujących w nim Włochów z batalionu ochrony (zadymiania) gd. stoczni. W sąsiedztwie (na zach.) od 2006 działa Zajazd pod Olivką. {{author:red.}}[[Category: Encyklopedia]]