WERNICK GOTTHILF, burgrabia gdański

Wersja z 12:33, 21 cze 2013

GOTTHILF WERNICK (20 VIII 1720 Straussberg, Marchia Brandenburska – 15 X 1773 Wisłoujście), kupiec, rajca, przywódca opozycji kupiecko-rzemieślniczej. Od roku 1747 członek cechu kramarzy, od 1748 przedstawiciel q Trzeciego Ordynku; w latach 1750–1751 ławnik, 1752–1760 rajca (pozbawiony urzędu 16 XII 1760), od roku 1757 sędzia, w 1756 i 1760 burgrabia (q burgrabiowie). Pełnił funkcję deputowanego komisji menniczej oraz kamlarza (q kamlaria). Uczył się aptekarstwa w Stargardzie Szczecińskim, w Gdańsku od roku 1741 jako praktykant kupiecki; uzyskał q obywatelstwo miejskie. W 1747 roku przyjęty do cechu kramarzy na q Głównym Mieście; prowadził firmę kupiecką, zajmującą się m.in. handlem cytrynami. W roku 1748 powołany do trzyosobowej deputacji kramarzy i kupców spichrzowych, która przedstawiła królowi polskiemu Augustowi III petycję dotyczącą usprawnienia handlu gdańskiego, hamowanego ich zdaniem przez q Radę Miejską. W latach 1749–1751 nieformalny przywódca opozycji kupiecko-rzemieślniczej i jawny stronnik króla. W sierpniu 1750 roku powołany z rekomendacji królewskiej do q ławy miejskiej, w której stał się rzecznikiem interesów monarchy w mieście. Jesienią 1750 roku wysłany na czele delegacji Trzeciego Ordynku na dwór królewski w Dreźnie, gdzie z rąk władcy odebrał tekst narzuconej Gdańskowi tzw. ordynacji królewskiej z 20 VII 1750. W połowie lutego 1751 roku ponownie wysłany do Drezna w celu utrzymania bezpośrednich kontaktów opozycji kupiecko-rzemieślniczej z dworem królewskim; w kwietniu 1751 wydrukowano tam staraniem Wernicka tekst ordynacji królewskiej, która miała zostać natychmiast rozkolportowana w Gdańsku (na karcie tytułowej Wernick figurował jako współwydawca). Cieszył się w tym okresie poparciem dworu królewskiego, narażając się Radzie Miejskiej złożoną Augustowi III propozycją pozbawienia stanowisk – rajców najbardziej opornych wobec monarchy. Na początku 1752 roku został, dzięki poparciu władcy, dokooptowany do Rady; przyjęto go jednak bez zwyczajowego głosowania na znak protestu przeciwko silnym naciskom króla. W 1752 roku powierzono mu z ramienia Rady prowadzenie śledztwa w sprawie tumultu czeladników. W 1756 polecił wybić medal okolicznościowy dla uczczenia objęcia urzędu burgrabiego.

W okresie pełnienia funkcji publicznych w Gdańsku zarzucano mu wiele nadużyć (swobodnie wydawał powierzone mu fundusze, jako członek deputacji menniczej był zamieszany w rozpowszechnianie i wprowadzanie do obiegu fałszywych monet; jako kamlarzowi zarzucano mu malwersacje pieniędzy publicznych), co było pożywką dla skierowanych przeciw niemu licznych pamfletów politycznych. W latach 1757–1759 wdał się w spekulacje walutowe oraz transakcje zbożem, licząc na zlecenie dostaw żywności dla wojsk rosyjskich (w związku z wojną siedmioletnią), w rezultacie zbankrutował. W kwietniu 1760 roku zbiegł z Gdańska, szukając protekcji u króla. Kierował oskarżenia pod adresem Rady Miejskiej (zwłaszcza przeciw q Danielowi Gralathowi I), które zostały w Gdańsku, wyrokiem sądu ławniczego, publicznie spalone przez miejskiego kata. Oskarżał Gdańsk o bezprawne zatrzymywanie należnej królowi połowy wpływów z cła morskiego (został za to wynagrodzony przez władcę tytułem tajnego radcy komercjalnego). Po wezwaniu do Warszawy członków władz miejskich Gdańska wszczęto przeciwko nim postępowanie sądowe (rajców bronił skutecznie syndyk q Gottfried Lengnich), zakończone ugodą i wypłaceniem przez miasto królowi 540 tysięcy florenów (prócz tego 160 tysięcy florenów ministrowi Heinrichowi Brühlowi i innym dostojnikom dworskim). We wrześniu 1762 roku Wernick został przekazany władzom Gdańska, uznany winnym zdrady miasta i skazany na dożywotnie więzienie. Osadzony w twierdzy Wisłoujście, gdzie zmarł. Pochowany przy kościele w q Wisłoujściu. DK