PORZYŃSKA BOŻENA, śpiewaczka operowa, pedagog

Wersja z 15:15, 22 cze 2023

BOŻENA PORZYŃSKA (ur. 27 II 1944 Landwarów, Wileńszczyźna) śpiewaczka operowa (sopran), pedagog. Pochodziła z rodziny inteligenckiej z tradycjami artystycznymi. Córka Antoniego Mężyńskiego, żołnierza Armii Krajowej poległego w 1944, i Wandy z domu Kozubowskiej. Rolę opiekuna sprawował dziadek ze strony matki, pianista, organista, chórmistrz. W 1946 z matką w Polsce, początkowo w Olsztynie, od 1954 w Gdańsku, gdzie ukończyła szkołę podstawową i w 1962 II Liceum Ogólnokształcące. W trakcie nauki rozwijała zainteresowania śpiewem i grą aktorską w Młodzieżowym Domu Kultury pod opieką Stefana Trojanowskiego. Z prowadzoną przez niego Młodzieżową Orkiestrę Symfoniczną debiutowała jako piosenkarka. Po maturze studiowała kilka miesięcy historię w Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku. Od 1963 animatorka w Państwowym Teatrze Lalki i Aktora „Miniatura”. W latach 1963–1964 uczyła się śpiewu w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Gdańsku (ul. Partyzantów) pod kierunkiem Haliny Mickiewiczówny.

W latach 1970–1974 studiowała śpiew w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku (PWSM) ( Akademia Muzyczna) u Barbary Iglikowskiej. W trakcie nauki występowała jako solistka m.in. z Orkiestrą Symfoniczną PWSM pod dyrekcją Antoniego Poszowskiego, Henryka Gostomskiego, jak również z recitalami wokalnymi. W latach 1986–1988 była słuchaczką studiów podyplomowych na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Była związana angażem ze scenami operowymi w Warszawie (czerwiec 1974), Łodzi (listopad 1974 –1975), Gdańsku (1975 – 1981 oraz 1984 –1994), Poznaniu (1977–1981, Bydgoszczy (1981–1984), liczne angaże w Bytomiu. W latach 1978–1981 starszy wykładowca, pedagog śpiewu na Wydziale Wokalnym PWSM w Poznaniu, w 1981–2014 w PWSM w Gdańsku, w 1988 otworzyła (w Łodzi) przewód kwalifikacyjny I stopnia na stanowisko adiunkta. Jednocześnie w latach 1998–2014 pracowała na Wydziale Wokalno-Aktorskim w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, w 2002 uzyskując tytuł profesora nadzwyczajnego. Współpracowała z Zespołem Szkół Muzycznych II stopnia w Gdańsku (1984–1994) i Studiem Wokalno-Aktorskim przy Teatrze Muzycznym w Gdyni (1986–1990), Instytutem Foniatrii w Gdańsku (konsultant).

W trakcie studiów odnotowała spektakularne sukcesy artystyczne. Jako jedyna i pierwsza Polka, najmłodsza uczestniczka, brała udział w Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Tamaki Miura w Tokio (maj 1973). Za wykonanie partii Cho-cho-san z opery GGiacomo Pucciniego Madame Batterfly uzyskała IV miejsce. Brała tamże udział w kursie mistrzowskim prowadzonym przez Marię Callas, która wyróżniła ją udziałem w swoich lekcjach pokazowych. I recital dyplomowy (luty 1974) był jej debiutem w Państwowej Operze i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku (wykonała partię Cho-cho-san). W czerwcu 1974 na XX Międzynarodowy Konkursie Wokalnym w Tuluzie zdobyła I nagrodę Grand Prix, Wielką Wazę – nagrodę prezydenta Republiki Francuskiej, nagrodę pieniężną (10 000 dolarów), dokonała też nagrania dla telewizji francuskiej (z towarzyszącą przy fortepianie Elvirą Hodinarovą) i nagranie dla Radia Stuttgart i Polskiego Radia. II recital dyplomowy (czerwiec 1974) był jej debiutem na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie, także w partii Cho-cho-san, jako laureatki konkursów w Japonii i Francji. Studia ukończyła dyplomem z wyróżnieniem. W 1974 wystąpiła w ramach „Dni Gdańska” w Warnie, w listopadzie na XII Międzyna-rodowym Konkursie Wokalnym „Francizco Viñas” w Barcelonie uzyskała III nagrodą. W grudniu 1974, wytypowana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, brała udział w koncertach kameralnych Poland Today w Deroit.

W 1975 zdobyła złoty medal z X Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego Dni Laureatów im. Katii Popowej w Plewen (Bułgaria). Otrzymała wówczas propozycja wykonania partii Tosci w Operze Narodowej w Bratysławie, do realizacji doszło podczas XII Bratysławskiego Festiwalu „Interpodium '76 (1976). W 1977 otrzymała zaproszenie do prestiżowych występów w ramach Polish Week, organizowane przez „New Era International Concerts Ltd” i Polską Agencję Artystyczną PAGART w sali koncertowej Wigmore Hall w Londynie (1977). W 1978 wystąpiła w partii Tosci Giacomo Pucciniego w ramach „Niedersächsische Staatstheater” w Hannowerze, została też wysłana przez PAGART na Międzynarodowe Spotkania Opery i Bel-Canta w Ostendzie, organizowane przez radio i telewizję belgijską. W 1979 występowała w ZSRR (Samarkanda), w 1981 w Rumunii i w Tournee artystycznym po Włoszech; w 1984 (wraz z solistami Opery Bałtyckiej) brała udział w Polniche Tage w Bremen. W 1994 w gdańskiej Operze Bałtyckiej odbył się jubileuszowy koncert z okazji jej 25-lecia pracy artystycznej.

Kreowała główne partie sopranowe w operach: Georges Bizet Carmen (Micaela), Gaetano Donizetti Faworyta (Faworyta), Charles Gounod Faust (Małgorzata), Stanisław Moniuszko Halka (Halka), Hrabina (Hrabina), Straszny Dwór (Cześnikowa), Wolfgang Amadeus Mozart Don Juan (Donna Elwira), Giacomo Puccini Madame Butterfly (Cho-Cho-san), Tosca (Floria Tosca), Tryptyk – Płaszcz (Giorgetta), Siostra Angelica (Angelica), Romuald Twardowski Lord Jim (Tanila), Giuseppe Verdi Nabucco (Abigaill, Fenena), Ryszard Wagner Lohengrin (Elza) i inne.

Działalność artystyczną rozszerzała o pozycje oratoryjne i kantatowe, m.in.: Requiem – Antonina Dvoraka, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Giuseppe Verdiego, Stabat Mater – Antonina Dvoraka, Giovanniego Battisty Pergolesiego, Francisa Poulenca, Gioacchino Rossiniego, Karola Szymanowskiego oraz Jana Sebastiana Bach Pasja według św Jana, Ludwiga van Beethoven Missa solemnis, Antona Bruckner Te Deum, Georga Friedricha Haendela Mesjasz, Arthura Honeggera Joanna d'Arc na stosie. Ponadto śpiewała partie sopranowe w dziełach instrumentalnych, m.in Ludwiga van Beethoven IX Symfonia op.125, Henryka Hubertusa Jabłońskiego Koncert fortepianowy, Heitora Villa-Lobosa Bachianas Brasileiras. W dorobku ma także cykle pieśni polskich kompozytorów, również współczesnych, m.in. Fryderyka Chopina, Mieczysława Karłowicza, Stanisława Moniuszki, Jana Ignacego Paderewskiego, Karola Szymanowskiego, Piotra Czajkowskiego, Clauda Debussy'ego, Manuela de Falli, Maurica Ravela, Sergiusza Rachmaninowa, Camilla Saint-Saensa, Franza Schuberta, a także arie operetkowe Imre Kalmana i Franza Lehara.

Realizowała nagrania z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach, Krakowie i Warszawie, w Studio Nagrań Akademii Muzycznej w Gdańsku, jak również w różnych ośrodkach radiowych w Polsce. Nagrywała na kasetowe, profesjonalne taśmy magnetofonowe i płyty CD pieśni polskich kompozytorów, pieśni religijne (np. Ave Maria, Dar Serca), patriotyczne (Dar Ducha dla Ojczyzny, Pieśń legionowa i inne) oraz kolędy. W 2017 nagrała w studio MTS płytę CD z ariami operowymi. W 1984 sfilmowano z jej udziałem (reż. Marian Pysznik) operę Macieja Kamieńskiego Nędza uszczęśliwiona. Często występowała w kościołach.

Występowała w Belgii, Bułgarii, Francji, Hiszpanii, Japonii, Niemczech (NRD, RFN), Rumunii, Słowacji, USA, Wielką Brytanię, Włochy, ZSRR, w większych i mniejszych ośrodkach kultury w Polsce. W Trójmieście występowała na spotkaniach muzycznych podczas m.in.: Gdańskich Wieczorów Muzycznych w Ratuszu Głównego Miasta (1974, 1975, 1977, 1978, 1984, 1997), Oliwskich Wieczorów Kameralnych w Pałacu Opatów w Oliwie (1974, 1988, 1992), Czwartkowych Wieczorach Muzycznych organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciól Sopotu (1984–1988, 1990, 1992) oraz podczas występów organizowanych przez Operę Leśną w Sopocie (1974), gdańską Akademię Muzyczną (1974, 1988, 1994). Współpracowała ze Społeczną Fundacją Pamięci Narodu Polskiego (1994–2010), zasiadała wielokrotnie w jury Wojewódzkiego Przeglądu Piosenki Patriotycznej w Gdyni.

W 1974 otrzymała stypendium artystyczne Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, w 1975 nagroda wojewody gdańskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki, w 1977 Medal 30-lecia PWSM w Gdańsku, w 1986 Medal 40-lecia Filharmonii w Zielonej Górze, w 1992 Medal 600-lecia Zakonu Brygidek kościoła św. Brygidy, w 1994 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury.

Od 1968 żona Zbigniewa Porzyńskiego, muzyka jazzowego, matka Anny (ur. 1969). WAW