SZALAWSKI ANDRZEJ, aktor, reżyser

'''ANDRZEJ SZALAWSKI''' (pseud. teatr.), właśc. Andrzej Wojciech Pluciński (4 XII 1911 Warszawa – 11 X 1986 Warszawa), aktor, reżyser. Myślał o karierze śpiewaka, kształcił głos u Ady Sari i Adama Didura. W 1929 – aktorski debiut w filmie (jako uczeń gim.) rolą adiutanta naczelnika w Pierwszej miłości Kościuszki. W 1935–37 studiował w Państwowym Inst. Teatralnym w Warszawie; uczeń Aleksandra Zelwerowicza. Debiutował w Teatrze Wielkim we Lw., gdzie pracował w sezonie 1937/38 i zagrał w 465 spektaklach. Sezon 1938/39 spędził w Teatrze Polskim w Poznaniu. W 1939–41 występował w Państwowym Teatrze Polskim (BSRR) w Białymstoku i Mińsku. Oddelegowany przez AK (pseud. Florian) pracował 1941–44 w teatrach jawnych: Komedia, Maska, Jar, Miniatury w Warszawie i Kr. Po II w. świat. z tego powodu otrzymał zakaz pracy w tetrach stołecznych. W 1946–48 pracował w Jeleniej Górze, 1952–53 i 1955–57 w Teatrze Nowym w Łodzi. W 1965–74 – w Gd., w Teatrze Wybrzeże, gdzie zagrał 26 znaczących ról, w większości pierwszoplanowych. Zadebiutował tu rolą kucharza w Matce Courage (1965). Był najlepszym odtwórcą Ferdynanda Kokla (Henryk VI na łowach) w Polsce, w Gd. dodatkowo go reżyserował. Sprawdzał się w każdym gatunku dramatycznym: od klas. tragedii, np. Agamemnon (Oresteja) po komedię: Kokl (Henryk VI na łowach), mąż (Pani Dally), Horodniczy (Rewizor), Telesfor (Dom otwarty). Większość ról zagranych w Teatrze Wybrzeże to role dramatyczne władców i królów i wybitne kreacje aktorskie. Zagrał tytułową rolę Jana Macieja Karola Wścieklicy, Johna Armstronga (Ostatnie dobranoc Armstronga), Bolesława Śmiałego z dramatu Wyspiańskiego. Szczytowe osiągnięcie okresu gd. to kapitan (Śmiertelny taniec), Prospero (Burza), Fiodor (Bracia Karamazow). Ostatnia rolą w Gd. była postać Radosta (Śluby panieńskie). W 1975–81 (do emerytury) pracował w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Zagrał wiele ról filmowych i telewizyjnych, brał udział w słuchowiskach radiowych. W okresie pracy w Gd. zagrał w filmach m.in. role: mjr. Grubina (Wilcze echa), kmdr. Pawlikowskiego (Ostatni po Bogu), Bucholca (Ziemia obiecana), a z ról telewizyjnych: latarnika Karola (Zmyślony), porucznika (Niedźwiedź), Edgara (Śmiertelny taniec). Największą sławę przyniosła mu rola Juranda (Krzyżacy). Ostatnim filmem była Sprawa hrabiego Rottera. {{author: HD}} [[Category: Encyklopedia]]