SOBIESŁAWICE, rodzina książąt gdańskich
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''SOBIESŁAWICE.''' Dynastia książąt gd., rządząca w XIII w. Pochodzenie w nauce dyskusyjne. Mogli wywodzić się z pol. możnowładztwa, będąc namiestnikami książąt pol. (od czasów księcia Bolesława Krzywoustego poczynając) albo z rodzimych książąt, którzy uznali władzę Piastów. Nazwa pochodzi od imienia legendarnego protoplasty q Sobiesława i z połowy XII w. Do 1227 używali tytułu princeps, niższego niż dux – książę, który przyjął q Świętopełk po wypowiedzeniu posłuszeństwa księciu krakowskiemu. W linii męskiej wymarli 1294 na q Mściwoju II, w linii żeńskiej 1317 – na jego córce Eufemii. Używali różnych godeł (znaków własnościowych, poprzedzających pojawiające się od XIV w. herby). Początkowo dominowała lilia. Kamienna tablica z tym znakiem zdobiła w XIII w. jedną z budowli w gd. grodzie. Po przebudowaniu grodu na krzyż. zamek (lata 40. XIV w.) przekazana Gd., wykorzystana do ozdoby Bramy Chlebnickiej (od strony miasta), zniszczona 1945 (ob. rekonstrukcja niewiele przypomina pierwowzór). Jako pierwszy godło odmienił książę tczewski Sambor II. Po wojnach ze starszym bratem Świętopełkiem, 1251 przyjął znak gryfa, zapożyczony od rodziny żony, księżnej meklemburskiej Matyldy (do dziś w herbie lokowanego przez Sambora II Tczewa). Po polit. zbliżeniu z książętami wielkopolskimi, od lat 70. XIII w., książę Mściwoj II przyjął używane przez nich znaki lwa i orła. Miejscem pochówków większości Sobiesławów (w tym q Sambora I, Mściwoja I, Świętopełka i Mściwoja II) był fundowany 1186 przez Sambora i q klasztor cystersów w Oliwie. Od 1212 żeńską nekropolią dynastii (żon Sobiesławów i przebywających na Pomorzu Wsch. córek) był klasztor norbertanek (premonstratensek) w Żukowie pod Gd. Groby Sobiesławów w Oliwie uległy zniszczeniu w XV–XVI w., 1615 opat Dawid Konarski ufundował w kościele (katedrze) symboliczny grobowiec z czarnego marmuru z łac. napisem: Grobowiec przesławnych książąt i princepsów Pomorza, fundatorów tej świątyni. Grobowiec błędnie ozdobiono wizerunkiem gryfa, dopiero od XVI w. uchodzącym za herb Pomorza, w rzeczywistości w XIII w. było to godło wrogów Sobiesławów rządzących w Gd. (Świętopełka i Mściwoja II), Meklemburczyków i księcia tczewskiego Sambora II. W XVI w. powstały w katedrze malowidła naścienne przedstawiające fundatorów i dobroczyńców klasztoru, w tym Sobiesława i, Świętopełka i Mściwoja II, zastąpione w pocz. XVII w. portretami wykonanymi w pracowni Hermana Hana (ob. w oliwskim Muzeum Archidiecezjalnym). {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] | + | '''SOBIESŁAWICE.''' Dynastia książąt gd., rządząca w XIII w. Pochodzenie w nauce dyskusyjne. Mogli wywodzić się z pol. możnowładztwa, będąc namiestnikami książąt pol. (od czasów księcia Bolesława Krzywoustego poczynając) albo z rodzimych książąt, którzy uznali władzę Piastów. Nazwa pochodzi od imienia legendarnego protoplasty q Sobiesława i z połowy XII w. Do 1227 używali tytułu ''princeps'', niższego niż ''dux'' – książę, który przyjął q Świętopełk po wypowiedzeniu posłuszeństwa księciu krakowskiemu. W linii męskiej wymarli 1294 na q Mściwoju II, w linii żeńskiej 1317 – na jego córce Eufemii. Używali różnych godeł (znaków własnościowych, poprzedzających pojawiające się od XIV w. herby). Początkowo dominowała lilia. Kamienna tablica z tym znakiem zdobiła w XIII w. jedną z budowli w gd. grodzie. Po przebudowaniu grodu na krzyż. zamek (lata 40. XIV w.) przekazana Gd., wykorzystana do ozdoby Bramy Chlebnickiej (od strony miasta), zniszczona 1945 (ob. rekonstrukcja niewiele przypomina pierwowzór). Jako pierwszy godło odmienił książę tczewski Sambor II. Po wojnach ze starszym bratem Świętopełkiem, 1251 przyjął znak gryfa, zapożyczony od rodziny żony, księżnej meklemburskiej Matyldy (do dziś w herbie lokowanego przez Sambora II Tczewa). Po polit. zbliżeniu z książętami wielkopolskimi, od lat 70. XIII w., książę Mściwoj II przyjął używane przez nich znaki lwa i orła. Miejscem pochówków większości Sobiesławów (w tym q Sambora I, Mściwoja I, Świętopełka i Mściwoja II) był fundowany 1186 przez Sambora i q klasztor cystersów w Oliwie. Od 1212 żeńską nekropolią dynastii (żon Sobiesławów i przebywających na Pomorzu Wsch. córek) był klasztor norbertanek (premonstratensek) w Żukowie pod Gd. Groby Sobiesławów w Oliwie uległy zniszczeniu w XV–XVI w., 1615 opat Dawid Konarski ufundował w kościele (katedrze) symboliczny grobowiec z czarnego marmuru z łac. napisem: ''Grobowiec przesławnych książąt i princepsów Pomorza, fundatorów tej świątyni''. Grobowiec błędnie ozdobiono wizerunkiem gryfa, dopiero od XVI w. uchodzącym za herb Pomorza, w rzeczywistości w XIII w. było to godło wrogów Sobiesławów rządzących w Gd. (Świętopełka i Mściwoja II), Meklemburczyków i księcia tczewskiego Sambora II. W XVI w. powstały w katedrze malowidła naścienne przedstawiające fundatorów i dobroczyńców klasztoru, w tym Sobiesława i, Świętopełka i Mściwoja II, zastąpione w pocz. XVII w. portretami wykonanymi w pracowni Hermana Hana (ob. w oliwskim Muzeum Archidiecezjalnym). {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] |
Wersja z 13:27, 10 mar 2013
SOBIESŁAWICE. Dynastia książąt gd., rządząca w XIII w. Pochodzenie w nauce dyskusyjne. Mogli wywodzić się z pol. możnowładztwa, będąc namiestnikami książąt pol. (od czasów księcia Bolesława Krzywoustego poczynając) albo z rodzimych książąt, którzy uznali władzę Piastów. Nazwa pochodzi od imienia legendarnego protoplasty q Sobiesława i z połowy XII w. Do 1227 używali tytułu princeps, niższego niż dux – książę, który przyjął q Świętopełk po wypowiedzeniu posłuszeństwa księciu krakowskiemu. W linii męskiej wymarli 1294 na q Mściwoju II, w linii żeńskiej 1317 – na jego córce Eufemii. Używali różnych godeł (znaków własnościowych, poprzedzających pojawiające się od XIV w. herby). Początkowo dominowała lilia. Kamienna tablica z tym znakiem zdobiła w XIII w. jedną z budowli w gd. grodzie. Po przebudowaniu grodu na krzyż. zamek (lata 40. XIV w.) przekazana Gd., wykorzystana do ozdoby Bramy Chlebnickiej (od strony miasta), zniszczona 1945 (ob. rekonstrukcja niewiele przypomina pierwowzór). Jako pierwszy godło odmienił książę tczewski Sambor II. Po wojnach ze starszym bratem Świętopełkiem, 1251 przyjął znak gryfa, zapożyczony od rodziny żony, księżnej meklemburskiej Matyldy (do dziś w herbie lokowanego przez Sambora II Tczewa). Po polit. zbliżeniu z książętami wielkopolskimi, od lat 70. XIII w., książę Mściwoj II przyjął używane przez nich znaki lwa i orła. Miejscem pochówków większości Sobiesławów (w tym q Sambora I, Mściwoja I, Świętopełka i Mściwoja II) był fundowany 1186 przez Sambora i q klasztor cystersów w Oliwie. Od 1212 żeńską nekropolią dynastii (żon Sobiesławów i przebywających na Pomorzu Wsch. córek) był klasztor norbertanek (premonstratensek) w Żukowie pod Gd. Groby Sobiesławów w Oliwie uległy zniszczeniu w XV–XVI w., 1615 opat Dawid Konarski ufundował w kościele (katedrze) symboliczny grobowiec z czarnego marmuru z łac. napisem: Grobowiec przesławnych książąt i princepsów Pomorza, fundatorów tej świątyni. Grobowiec błędnie ozdobiono wizerunkiem gryfa, dopiero od XVI w. uchodzącym za herb Pomorza, w rzeczywistości w XIII w. było to godło wrogów Sobiesławów rządzących w Gd. (Świętopełka i Mściwoja II), Meklemburczyków i księcia tczewskiego Sambora II. W XVI w. powstały w katedrze malowidła naścienne przedstawiające fundatorów i dobroczyńców klasztoru, w tym Sobiesława i, Świętopełka i Mściwoja II, zastąpione w pocz. XVII w. portretami wykonanymi w pracowni Hermana Hana (ob. w oliwskim Muzeum Archidiecezjalnym).
