EKIER JAN, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej

Wersja z 18:32, 10 paź 2022

JAN STANISŁAW EKIER (29 VIII 1913 Kraków – 15 VIII 2014 Warszawa), kompozytor, pianista, pierwszy rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (PWSM) z siedzibą w Sopocie (od 1982 Akademia Muzyczna w Gdańsku). Syn kompozytora wodewilów i muzyki tanecznej Stanisława (1880–1930), brat pianistki Haliny Ekier (1915–1962).

Edukację muzyczną rozpoczął od prywatnych lekcji fortepianu pod kierunkiem Olgi Stoflowej, kontynuował naukę u niej w Szkole Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie. Pobierał ponadto lekcje kompozycji u księdza Bernardina Rizziego. Krakowską szkołę muzyczną ukończył w 1933 – uzyskał dyplomy z fortepianu i kompozycji. W tym samym roku rozpoczął pracę jako nauczyciel solfeżu. W latach 1934–1934 studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim u Zdzisława Jachimeckiego, w 1934–1939 w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie pod opieką Kazimierza Sikorskiego (klasa kompozycji) oraz Zbigniewa Drzewieckiego (klasa fortepianu).

W 1937 otrzymał VIII nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Odbył wówczas swoje pierwsze tournée po Polsce. Uczestniczył w koncertach urządzanych przez Organizację Ruchu Muzycznego, upowszechniającą muzykę na prowincji. W 1939 zdobył III nagrodę w Konkursie Kompozytorskim organizowanym przez Towarzystwo Muzyki Polskiej. Lata 1940–1941 poświęcił nauce gry na organach u Bronisława Rutkowskiego. Jednocześnie prowadził działalność koncertową, uczestniczył w tajnych koncertach i imprezach patriotycznych. Podczas powstania warszawskiego dał ponad 30 patriotycznych koncertów. W latach 1946–1947 prowadził klasę fortepianu w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Lublinie.

Od 1947 do 1948 był współodpowiedzialny za organizację PWSM w Sopocie i był w tych latach jej rektorem. Od 1953 związany był z PWSM w Warszawie, w której uzyskał tytuł profesora sztuk muzycznych i w latach 1964–1972 oraz 1974–2000 był kierownikiem Katedry Fortepianu. Od 1960 wykładał na wielu europejskich i światowych mistrzowskich kursach gry na fortepianie. Wielokrotny juror międzynarodowych konkursów pianistycznych oraz Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1949, 1960).

Występował w wielu krajach Europy, Ameryki Południowej, a także w Japonii. Podejmował współpracę z Orkiestrą Filharmonii Narodowej w Warszawie jako solista podczas koncertów zagranicznych. Poza nauczaniem i koncertowaniem, komponował liczne utwory orkiestrowe i kameralne (między innymi Suita góralska na orkiestrę kameralną, 1935; Koncert fortepianowy, 1949), a także fortepianowe (między innymi Kołysanka, 1933; Krakowiak, 1936; Kolorowe melodie, 1949), wokalno-instrumentalne (między innymi Pieśni walki podziemnej na głos i fortepian, 1939–1945; Kolorowe melodie na chór mieszany i orkiestrę).

Od 1946 zajmował się także publicystyką muzyczną, pisał artykuły do „Ruchu Muzycznego”, „Muzyki” i innych pism o charakterze kulturalno-artystycznym. Autor prac z zakresu problematyki edytorstwa muzycznego, między innymi Zagadnienie opracowań akompaniamentów orkiestrowych koncertów fortepianowych F. Chopina („Muzyka” 1952, nr 3). Zajmował się edytorstwem, po wojnie nawiązał współpracę z Polskim Wydawnictwem Muzycznym przy redagowaniu „Biblioteki Pedagogicznej”, publikował własne opracowania utworów Jana Sebastiana Bacha. W 1959 został redaktorem naczelnym „Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina”. Był członkiem i sekretarzem Związku Kompozytorów Polskich (1945–1947), Związku Zawodowego Muzyków RP (1945–1946), Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków. W latach 1955–1961 i w 1972–1976 był członkiem Zarządu i Rady Naukowej Towarzystwem im. Fryderyka Chopina.

W 1950 otrzymał Państwową Nagrodą Artystyczną I stopnia za przygotowanie polskich uczestników do IV Konkursu Chopinowskiego. W 1995 doktor honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (następnie Uniwersytet Muzyczny). W 1998 otrzymał nagrodę przyznawaną przez Międzynarodową Fundację im. Fryderyka Chopina, w 2013 – Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii Nagroda Honorowa. Odznaczony między innymi: Złotym Krzyżem Zasługi (1952), Krzyżem Oficerskim (1955) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2000), Orderem Orła Białego (2010), Medalem 10-lecia (1955) i 40-lecia (1984) Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1960).

Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną od 1941 była aktorka filmowa i teatralna Danuta Szaflarska (1915–2017), z którą miał córkę Marię Ekier (ur. 1943), projektantkę, ilustratorkę i autorkę książek dla dzieci. Po rozwodzie w 1945 ożenił się z nauczycielką fortepianu Marią Hanus (1923–2007), z którą miał synów Stanisława (ur. 1955) i Jakuba (ur. 1961). Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. NJ