PAPÉE KAZIMIERZ, komisarz RP w Gdańsku

Aktualna wersja na dzień 13:16, 16 kwi 2023

Kazimierz Papée, 1932

Kazimierz Papée z żoną Leonią i jej bratem, majorem Henrykiem Dobrzańskim („Hubalem”)

KAZIMIERZ PAPÉE (10 I 1889 Lwów – 19 I 1979 Rzym), komisarz Komisariatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG). Syn Fryderyka (4 VI 1852 Złoczów – 20 X 1940 Kraków), historyka, bibliotekoznawcy, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, i poślubionej 25 VI 1887 Władysławy (14 IV 1859 Warszawa – 14 I 1914), córki poety Władysława Ludwika Anczyca (12 XII 1823 Wilno – 28 VII 1883 Kraków). Starszy brat Zofii (1890-1962), zamężnej Pietrzykowskiej i Adama (1895–1990), prawnika i bankowca, dwukrotnego brązowego medalisty olimpijskiego w drużynie szablistów (1928, 1932), współzałożyciela i prezesa Polskiego Związku Szermierczego, żołnierza Legionów i powstania warszawskiego.

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskał doktorat. Podczas I wojny światowej w latach 1915–1916 kapral w 2.Pułku Ułanów Legionowych Józefa Piłsudskiego. Od 1919 zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w latach 1929–1932 Konsul Generalny RP w Królewcu, 25 II 1932 powołany na Komisarza Generalnego RP w WMG z tytułem posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego III klasy, w Gdańsku od 18 III 1932 – 15 XII 1936. Zamieszkał z żoną w willi na rogu obecnych ul. Skłodowskiej-Curie i ul. Hoene-Wrońskiego.

W okresie 1932–1933, w czasie pogorszenia stosunków polsko-gdańskich, realizował zaostrzony kurs władz RP wobec II WMG, np. wpłynięcie w czerwcu 1932 do portu gdańskiego polskiego niszczyciela ORP „Wicher” i incydent w marcu 1933 z ORP „Wilia”. Początkowo zwolennik popierania antyhitlerowskich ugrupowań, w okresie późniejszym sceptycznie wyrażał się o celowości oparcia polskiej polityki w II WMG na współpracy z partiami opozycyjnymi, jakkolwiek przekonał przewodniczącego gdańskiego Senatu, Arthura Greisera, by nie egzekwował dekretów mających na celu stłumienie gdańskiej opozycji. Potrafił dostrzec, w jakim kierunku zmierzała polityka gdańskiej NSDAP i zwalczał nazistowskie wysiłki zmierzające do wyeliminowania roli Ligi Narodów w zarządzaniu WMG.

Popierając ideę utworzenia w 1933 Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, faktycznie przyczynił się do pogłębienia rozbicia gdańskiej Polonii. W ocenie współczesnych nie przejawiał samodzielności, będąc wykonawcą poleceń ministra Józefa Becka, który los stosunków Polski z WMG uzależniał od sytuacji między Polską a III Rzeszą. Żegnany był przez gdańską Polonię 20 XII 1936 uroczystą akademią w hotelu Danziger Hof (otrzymał m.in. dyplom honorowego członka Gdańskiej Macierzy Szkolnej i model gdańskiej kogi), swoje obowiązki przekazał 30 XII 1936 Marianowi Chodackiemu, dzień później pożegnany przez władze WMG uroczystym obiadem.

Jego żona, Leonia, w Gdańsku działała w polskich organizacjach. We wrześniu 1932 zorganizowała Naczelny Komitet Ochronkowy, nadzorujący działalność ochronek dla ubogich dzieci. W każdej z dzielnic miasta zorganizowała świetlice, w których dzieci i młodzież uczyły się języka polskiego, polskich tradycji i historii. Każda z placówek miała charakter związany z wybranym regionem Polski, np. świetlica na Długim Targu - z Kaszubami. Prowadziła także zbiórki odzieży i żywności na rzecz ubogich. Organizowała loterie, z których dochód trafiał na cele polonijne. Często wydawała przyjęcia dla gdańskiej elity. Członkini Towarzystwa Polek i Związku Polaków w WMG. Przewodnicząca Rady Pracy Kobiet. Od 1935 prezeska Polskiego Towarzystwa Muzycznego w WMG. Była matką chrzestną jachtu „Korsarz”, należącego do Polskiego Klubu Morskiego ( żeglarstwo).

Po opuszczeniu Gdańska był w latach 1936–1939 posłem pełnomocnym RP w Pradze. Od 15 VII 1939 ambasador w Watykanie, od 1945 z ramienia rządu emigracyjnego, od końca 1958 (kiedy papież Jan XXIII nie przyjął od niego listów uwierzytelniających) „kierujący sprawami polskimi” w Watykanie, od 19 X 1972 z cofniętym uznaniem Watykanu, odwołany na własną prośbę przez prezydenta RP w Londynie 24 V 1976. Od początku istnienia Komitetu Opieki nad Polskimi Cmentarzami Wojennymi we Włoszech angażował się w jego prace, dzięki czemu w 1964 doprowadził do zarejestrowania cmentarzy polskich żołnierzy we Włoszech jako własności kombatantów 2. Korpusu i ich następców.

Odznaczony między innymi Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1938), Krzyżem Komandorskim (1933) i Krzyżem Oficerskim (1930) Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Niepodległości (1931), Złotym Krzyżem Zasługi (1937), Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928), Odznaką Honorową Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935) i wieloma odznaczeniami zagranicznymi, między innymi Krzyżem Wielkim Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja, 1939), Krzyżem Wielkim Magistralnym Orderu Maltańskiego (1951), Olimpijską Odznaką Honorową I klasy (Niemcy, 1938). Był najdłużej urzędującym reprezentantem dyplomatycznym rządu RP na uchodźstwie.

5 VI 1919 w Krakowie ożenił się z Leonią Dobrzańską (22 III 1895 Potok gm. Jedlicze – 13 IX 1960 Rzym), córką Henryka i Marii z Lubienieckich, siostrą majora Henryka Dobrzańskiego ps. Hubal. Ojciec Henryka Michała (1923 Kraków – 2000 Rzym), klimatologa, ożenionego z Marią Carlą Rotundi (1928–2003). Pochowany z żoną, synem i synową w Kwaterze Polskiej rzymskiego cmentarza Cimitero Flaminio (Cimitero di Prima Porta). MA

Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Wolne Miasto Gdańsk (1920–1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009, s. 82-83.
Mikos Stanisław, Kazimierz Papée, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 179-187.
Mikos Stanisław, Kazimierz Papée, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 3, Gdańsk 1997, s. 386-387.