PROCNER JERZY, dyrektor Opery Bałtyckiej w Gdańsku

Aktualna wersja na dzień 20:13, 13 lut 2023

JERZY STEFAN PROCNER (9 VII 1924 Kraków – 16 IV 1980 Rzeszów), kierownik artystyczny, dyrygent i dyrektor Opery Bałtyckiej w Gdańsku. Syn Stefana i Haliny z Rosnerów (1 XII 1901 – 24 X 1978). Ukończył średnią szkołę handlową, równocześnie ucząc się prywatnie gry na fortepianie. Podczas okupacji brał udział w konspiracyjnych przedstawieniach u Wiesława Goreckiego w Krakowie jako akompaniator i wykonawca. W latach 1945–1949 studiował dyrygenturę w krakowskiej, następnie poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (PWSM) w klasie Waleriana Bierdiajewa (dyplom uzyskał w 1952 jako ekstern w warszawskiej PWSM w klasie Witolda Rowickiego). Jednocześnie w 1945 chórmistrz Filharmonii Krakowskiej, potem kierownik muzyczny Teatru Lalki i Aktora „Groteska”, gdzie dyrygował operą La serva padrona (Służąca panią) Giovanniego Baptisty Pergolesiego w reżyserii Władysława Jaremy (13 VIII 1945).

W 1946–1949 współpracował z Zarządem Głównym Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (RTPD), wykładając na kursach rytmiki oraz z czasopismem „Ruch Muzyczny”, redagując „Kolumnę Młodych”. W sezonie 1949/1950 pracował we Wrocławiu jako kierownik muzyczny Teatrów Dramatycznych, dyrygując między innymi w Henryku IV na łowach Wojciech Bogusławskiego w reżyserii Maryny Broniewskiej (4 IV 1950). W 1950/1951 w Bydgoszczy dyrygent Pomorskiej Orkiestry Symfonicznej oraz między innymi autor muzyki do Nauczyciela tańca Lope de Vegi w reżyserii Aleksandra Rodziewicza (19 I 1951 na tamtejszej scenie Teatru Ziemi Pomorskiej). Od 1 IX 1951 do 31 III 1955 w Warszawie asystent, potem dyrygent Filharmonii Narodowej, tworzą muzykę między innymi do Kota w butach Zenona Laurentowskiego w reżyserii Barbary Fijewskiej i Konrada Swinarskiego w stołecznym Teatrze Ludowym (27 X 1955). Od 15 I 1956 do 31 I 1957 dyrygent Opery Śląskiej w Bytomiu, gdzie poprowadził między innymi Uprowadzenie z seraju Wolfganga Amadeusza Mozarta (24 III 1956), później Operetki Śląskiej w Gliwicach (przygotował tam muzycznie i dyrygował na premierze Przygody w Rio Paula Franza w reżyserii Danuty Baduszkowej, 31 XII 1956).

Od sezonu 1957/1958 do 1961 był dyrygentem Opery Narodowej w Warszawie, między innymi dyrygując w Teatrze Dramatycznym, pisząc muzykę do spektakli Teatru Narodowego oraz Teatru Ziemi Lubuskiej z Zielonej Góry, a w samej Operze opracowując muzycznie i dyrygując premierą Don Pasquale Gaetano Donizettiego w reżyserii Aleksandra Bardiniego (5 III 1961). Sezon 1959/1960 spędził w Rzymie i Mediolanie kontynuując studia muzyczne jako stypendysta rządu włoskiego, po nich jeszcze w 1960 podjął wykłady w warszawskiej PWSM (prowadził je do 1963). Od 1961 dyrygent, od sezonu 1965/1966 do 1 I 1968 kierownik muzyczny Operetki Warszawskiej, w której dyrygował takimi premierami, jak: Student żebrak Karla Millöckera w reżyserii Danuty Baduszkowej (30 XII 1961), Wesoła wdówka Ferenca Lehára w reżyserii Tadeusza Bursztynowicza (20 XII 1964) czy Krakowiacy i Górale Wojciecha Bogusławskiego i Jana Stefaniego w reżyserii Jerzego Rakowieckiego (17 I 1966).

Współpracował też z Teatrem Muzycznym w Gdyni i przygotował premierę Sensacji w Londynie (8 XII 1963), a w Leningradzie premierę Loży królewskiej Tadeusza Dobrzańskiego w reżyserii Jana Maciejowskiego (15 XII 1966). W 1968 przeniósł się na Wybrzeże, gdzie dla Teatru Muzycznego w Gdyni opracował partyturę i dyrygował premierą Moulin Rouge Jacquesa Offenbacha w reżyserii Kazimierza Łastawieckiego (15 VIII 1968), a we wrześniu tego roku został kierownikiem Studia Wokalno-Aktorskiego przy tym teatrze.

Od 1 II 1969 do 31 XII 1971 kierownik artystyczny i dyrygent Opery Bałtyckiej w Gdańsku, w sezonie 1970/1971 także jej dyrektor. Między innymi wznowił operę o gdańskiej tematyce Płomienie Stefana Poradowskiego (1969), po raz pierwszy na Wybrzeżu zaprezentował Kopciuszka Gioacchino Rossiniego w reżyserii Sławomira Żerdzickiego (9 V 1970), Borysa Godunowa Modesta Musorgskiego w reżyserii Jana Maciejowskiego (10 X 1970), Goplanę Władysława Żeleńskiego w nowym opracowaniu i reżyserii Marii Straszewskiej (17 IV 1971).

Po odejściu z Opery w Teatrze Muzycznym w Gdyni przygotował dwie premiery współczesnych kompozytorów: Machinę wierności Włodzimierza Korcza w reżyserii Jana Wodzyńskiego (21 I 1973) i Pancerni i pies Wojciecha Benedykta Konowalskiego w reżyserii Danuty Baduszkowej (15 XII 1973). Przed premierą tej drugiej wyjechał do Bagdadu i prowadził tam orkiestrę symfoniczną złożoną w większości z Polaków. Po powrocie do kraju dyrygent Filharmonii Rzeszowskiej. Zajmował się też kompozycją, pisał muzykę dla teatrów dramatycznych, radia, telewizji, filmu, a także piosenki, np. do spektaklu Teatru Telewizji Dwie rurki z kremem Noela Randona w reżyserii Józefa Słotwińskiego (17 i 24 V 1958), wielu innych spektakli telewizyjnych jak Żeglarz według Jerzego Szaniawskiego w reżyserii Józefa Słotwińskiego (3 III 1958), Podróż Anny Boleyn według Ericha Kästnera w reżyserii Józefa Słotwińskiego (1958), Szmaragdy Maharadży Teatru Sensacji „Kobra” w reżyserii Marka T. Nowakowskiego (1959), do słuchowiska Teatru Polskiego Radia Pan Wołodyjowski według Henryka Sienkiewicza w reżyserii Janusza Warneckiego (25 i 26 XII 1956) oraz do filmu Dezerter Wojciecha Lesiewicza (1958).

Był czterokrotnie żonaty: z Aliną Chodorowską, Krystyną Konicką, Haliną Książek i Bożeną Kosmalą. Pochowany wraz matką w kwaterze grobowej jej rodziny na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie przy ul. Młynarskiej. JANSZ