GMINA SYNAGOGALNA
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File:Synagoga, widok od strony północno-zachodniej, 1888.JPG|thumb|Wielka Synagoga wybudowana ze składek członków Gminy Synagogalnej, 1888]] | [[File:Synagoga, widok od strony północno-zachodniej, 1888.JPG|thumb|Wielka Synagoga wybudowana ze składek członków Gminy Synagogalnej, 1888]] | ||
'''GMINA SYNAGOGALNA''', żydowska. Instytucja religijna powołana na podstawie edyktu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV z 23 VII 1847 do organizowania kultu religijnego wyznawców judaizmu zamieszkałych w obrębie państwowej jednostki administracji terytorialnej, wskazanej w statucie gminy. Na terenie wiejskiej i miejskiej gminy Gdańsk, z powodu różnic majątkowych między członkami poszczególnych wspólnot i odmiennego podejścia do różnych nurtów judaizmu, mimo starań podejmowanych od roku 1860 utworzono ją dopiero 6 IV 1883, z połączenia 5 gmin żydowskich. Na jej czele stał zarząd, kontrolowany przez Zgromadzenie Reprezentantów. Statutowe organy gminy nadzorowały rabinów, [[SYNAGOGA | synagogi]], zaopatrzenie Żydów w koszerną żywność, nauczanie religii i organizowały pomoc socjalną.<br/><br/> | '''GMINA SYNAGOGALNA''', żydowska. Instytucja religijna powołana na podstawie edyktu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV z 23 VII 1847 do organizowania kultu religijnego wyznawców judaizmu zamieszkałych w obrębie państwowej jednostki administracji terytorialnej, wskazanej w statucie gminy. Na terenie wiejskiej i miejskiej gminy Gdańsk, z powodu różnic majątkowych między członkami poszczególnych wspólnot i odmiennego podejścia do różnych nurtów judaizmu, mimo starań podejmowanych od roku 1860 utworzono ją dopiero 6 IV 1883, z połączenia 5 gmin żydowskich. Na jej czele stał zarząd, kontrolowany przez Zgromadzenie Reprezentantów. Statutowe organy gminy nadzorowały rabinów, [[SYNAGOGA | synagogi]], zaopatrzenie Żydów w koszerną żywność, nauczanie religii i organizowały pomoc socjalną.<br/><br/> | ||
| − | W latach 1919–1933 [[SYJONIŚCI | syjoniści]] zabiegali o wykorzystanie struktur gminnych do propagowania swoich idei. W | + | W latach 1919–1933 [[SYJONIŚCI | syjoniści]] zabiegali o wykorzystanie struktur gminnych do propagowania swoich idei. W 1931 należało do niej około 6000 członków, 70% osób zawodowo czynnych było zatrudnionych w handlu i transporcie, dalszych 14% w przemyśle i rzemiośle, pozostali w wolnych zawodach i innych usługach. Od 1933 interweniowała w obronie Żydów atakowanych przez hitlerowców, a od 1937 wspierała ich emigrację z [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]].<br/><br/> |
| − | Po spaleniu synagogi w Sopocie (listopad 1938) zaczęła reprezentować również sopocian, w | + | Po spaleniu synagogi w Sopocie (listopad 1938) zaczęła reprezentować również sopocian, w 1938 przejęła nadzór na cmentarzami zlikwidowanych gmin żydowskich w Nowym Dworze Gdańskim i Nowym Stawie. Z nieznanych powodów hitlerowcy jej nie rozwiązali, mimo że liczba członków w wyniku emigracji i deportacji w 1944 zmniejszyła się do kilkunastu osób. Przestała istnieć w 1945. {{author: GB}}<br/><br/> |
| − | (zob. [[FABIAN FELIX | Felix Fabian]], [[ZANDER GUSTAV | Gustav Zander]], [[ITZIG KURT CASPAR | Kurt Caspar Itzig]], [[KAELTER ROBERT | Robert Kaelter]], [[LICHTENSTEIN ERWIN | Erwin Lichtenstein]], [[STOWARZYSZENIE NA RZECZ RELIGIJNO-LIBERALNEGO JUDAIZMU | Stowarzyszenie Na Rzecz Religijno–Liberalnego Judaizmu]]). [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | + | (zob. [[FABIAN FELIX, prawnik | Felix Fabian]], [[ZANDER GUSTAV, prawnik, radny | Gustav Zander]], [[ITZIG KURT CASPAR, lekarz | Kurt Caspar Itzig]], [[KAELTER ROBERT, rabin | Robert Kaelter]], [[LICHTENSTEIN ERWIN, prawnik, publicysta, działacz żydowski | Erwin Lichtenstein]], [[STOWARZYSZENIE NA RZECZ RELIGIJNO-LIBERALNEGO JUDAIZMU | Stowarzyszenie Na Rzecz Religijno–Liberalnego Judaizmu]]). [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] |
Aktualna wersja na dzień 10:36, 1 sty 2023
GMINA SYNAGOGALNA, żydowska. Instytucja religijna powołana na podstawie edyktu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV z 23 VII 1847 do organizowania kultu religijnego wyznawców judaizmu zamieszkałych w obrębie państwowej jednostki administracji terytorialnej, wskazanej w statucie gminy. Na terenie wiejskiej i miejskiej gminy Gdańsk, z powodu różnic majątkowych między członkami poszczególnych wspólnot i odmiennego podejścia do różnych nurtów judaizmu, mimo starań podejmowanych od roku 1860 utworzono ją dopiero 6 IV 1883, z połączenia 5 gmin żydowskich. Na jej czele stał zarząd, kontrolowany przez Zgromadzenie Reprezentantów. Statutowe organy gminy nadzorowały rabinów, synagogi, zaopatrzenie Żydów w koszerną żywność, nauczanie religii i organizowały pomoc socjalną.
W latach 1919–1933 syjoniści zabiegali o wykorzystanie struktur gminnych do propagowania swoich idei. W 1931 należało do niej około 6000 członków, 70% osób zawodowo czynnych było zatrudnionych w handlu i transporcie, dalszych 14% w przemyśle i rzemiośle, pozostali w wolnych zawodach i innych usługach. Od 1933 interweniowała w obronie Żydów atakowanych przez hitlerowców, a od 1937 wspierała ich emigrację z II Wolnego Miasta Gdańska.
Po spaleniu synagogi w Sopocie (listopad 1938) zaczęła reprezentować również sopocian, w 1938 przejęła nadzór na cmentarzami zlikwidowanych gmin żydowskich w Nowym Dworze Gdańskim i Nowym Stawie. Z nieznanych powodów hitlerowcy jej nie rozwiązali, mimo że liczba członków w wyniku emigracji i deportacji w 1944 zmniejszyła się do kilkunastu osób. Przestała istnieć w 1945.
(zob. Felix Fabian, Gustav Zander, Kurt Caspar Itzig, Robert Kaelter, Erwin Lichtenstein, Stowarzyszenie Na Rzecz Religijno–Liberalnego Judaizmu).
