HUMMEL BOGUMIŁ, profesor Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 15:13, 22 lis 2024

Bogumił Hummel

BOGUMIŁ HUMMEL (13 VIII 1875 Warszawa – 28 X 1956 Gdańsk), inżynier budowy dróg i mostów oraz kolei, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Bogumiła, oficera w powstaniu styczniowym, pracownika w garbarni (zm. 1888), i Jadwigi z domu Ładnowskiej (14 X 1854 Warszawa – 15 XII 1932 Warszawa). Brat lekarza Henryka i Ludwiki po mężu Piechowskiej. W 1894 był absolwentem gimnazjum klasycznego w Warszawie, w 1900 ukończył Instytut Inżynierii Komunikacji w Petersburgu.

W latach 1901–1902 pracował w Warszawie w Biurze Budowy Kolei Łódzkiej, gdzie zajmował się projektowaniem mostów i wiaduktów na linii kolejowej Łódź–Kalisz, 1903–1904 w dziale inwestycji Wydziału Drogowego Kolei Nadwiślańskich. W okresie 1904–1905 pracował w firmach prywatnych, zaprojektował m.in. most przez Wisłę pod Modlinem, budynki stacyjne i bocznice dla Kolei Nadwiślańskiej i Kolei Kaliskiej. W latach 1905–1917 pracował w Towarzystwie Warszawskich Kolei Dojazdowych, przygotowując plany nowych linii dojazdowych (linia kolei wąskotorowej Grodzisk–Błonie, Wawer–Otwock–Karczew, Piaseczno–Grójec–Nowe Miasto; do budowy nie doszło z powodu wybuchu I wojny światowej). W 1911 projektował sieć elektryczną kolei podmiejskich z Warszawy do Wołomina, Mińska Mazowieckiego i Modlina oraz Radomia. W 1916 zajmował się odbudową po wojennych zniszczeniach sieci warszawskich kolei dojazdowych. Od października 1918 pracował w ministerstwie komunikacji, w latach 1920–1937 na stanowisku naczelnika wydziału nawierzchni. Jednocześnie od 1918 do 1936 był zatrudniony jako docent na Politechnice Warszawskiej.

Po I wojnie światowej projektował odbudowę, rozbudowę i modernizację wielu torów PKP. W latach 1937–1939 był autorem projektów zleconych z ministerstwa komunikacji, m.in. mostu przez Wisłę przy ul. Karowej. Stworzył wiele innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie techniki kolejowej, na przykład termiczną regenerację złączek szynowych, mechanizację w konserwacji torów, w 1939 niewdrożony do produkcji wagon do magnetyczno-elektrycznego wykrywania wad i uszkodzeń szyn. Był współprojektantem sceny obrotowej i żelaznej kurtyny w Teatrze Narodowym w Warszawie, nowej więźby dachowej nad Teatrem Rozmaitości (po zniszczeniach wywołanych pożarem w 1921), składanego mostu żelaznego dla wojska i nowego mostu pod Modlinem (1929).

W okresie II wojny światowej brał udział w projektach organizacji i odbudowy sieci kolejowej w Polsce, był też autorem niewydanych skryptów z tematyki kolei oraz wstępnego projektu kolei podziemnej (metra) w Warszawie. W okresie od sierpnia 1942 do maja 1943 więzień Pawiaka. Po powstaniu warszawskim zamieszkał w Łodzi, w 1945 współorganizował Politechnikę Łódzką.

W Gdańsku przebywał od 1946, do 1956 związany z PG. Początkowo profesor kontraktowy, od 15 XI 1946 profesor zwyczajny kolejnictwa, od 1954 doktor (doktorat obroniony na Wydziale Budownictwa Lądowego na Politechnice Warszawskiej). Był kierownikiem Katedry Mostów Mniejszych, Katedry Kolejnictwa na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej PG, od 1952 na Wydziale Budownictwa Lądowego. W latach 1948–1949 pełnił funkcję prodziekana, w 1949–1950 dziekana Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej. W 1947 reaktywował na PG Laboratorium Kolejowe, był też inicjatorem stworzenia Muzeum Kolejnictwa.

Autor publikacji na temat kolei, dróg i mostów, roli samorządu terytorialnego w budowie linii kolejowej, poradników zawodowych, w tym m.in. pracy Mosty mniejsze stalowe (1953), skryptu Kolejnictwo (cz. 1, 1946). W latach 1931–1939 redaktor czasopisma „Inżynier Kolejowy” oraz działu „Techniczny przegląd piśmiennictwa zagranicznego”, w okresie 1945–1946 redaktor „Przeglądu Technicznego”, 1946–1947 redaktor naczelny „Techniki Morza i Wybrzeża”, w 1945–1951 członek redakcji „Przeglądu Komunikacyjnego”. Należał do wielu organizacji społecznych i zawodowych, m.in. w latach 1903–1914 do Stowarzyszenia Nauczania Analfabetów Dorosłych, Towarzystwa Bibliotek i Czytelni, Towarzystwa Kultury Polskiej. W II Rzeczypospolitej członek Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Polskich Inżynierów Kolejowych (1919–1939), w okresie II wojny światowej Związku Zawodowego Kolejarzy.

Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1931), Krzyżem Niepodległości (1938), dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1948, 1951), odznaką Polskiego Czerwonego Krzyża, Orderem Oficerskim Korony Królestwa Belgii. W czasach studenckich (od 1898), a następnie od 1945 członek Polskiej Partii Socjalistycznej, od 1948 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Od 1915 żonaty był z Pelagią Wandą z domu Morawską (29 X 1887 – 12 VII 1956 Gdańsk, pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie), z którą miał troje dzieci: Krystynę Hupert (27 I 1917 Warszawa – 5 IX 1944 Warszawa), łączniczkę AK, (pseudonim „Bożena”), poległą w powstaniu warszawskim, Halinę Jadwig Bahr (2 VI 1922 Warszawa – 28 IV 2007 Warszawa), żołnierza AK, uczestniczkę powstania warszawskiego (pseudonim „Wisia”), doktor inżynier, zatrudnioną na Politechnice Warszawskiej na stanowisku docenta, oraz Jerzego Bogumiła. Pochowany w grobowcu rodziny żony na Starych Powązkach w Warszawie. WP







Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechniki Gdańskiej (akta osobowe).
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 247.
Politechnika Gdańska 1945–1970. Księga pamiątkowa, red. Barbara Mielcarzewicz, Gdańsk 1970, s. 211.