FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH

Aktualna wersja na dzień 10:05, 11 kwi 2022

Plan „Industrie- und Blechwaren-Werke AG” z 1929

Widok fabryki w 1938

Hala remontu maszyn, narzędziownia i kotłownia przed 1947

Tablica z logo zakładu gdańskiego do 2000

Nowy zakład w Pruszczu Gdańskim

FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH („Blaszanka”). Pierwotnie – powstałe w 1817, przy Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) – Królewskie Warsztaty Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego (Königliche Artillerie-Werkstatt, przedsiębiorstwa). W połowie XIX wieku na potrzeby robotników (także fabryki karabinów) wybudowano domy mieszkalne w rejonie Kolkowgasse (ul. Królikarnia) i Straußgasse (ul. Chłodna); w początku XX wieku (przed 1911) w zachodniej części parceli należącej do warsztatów powstał żłobek dla dzieci pracowników.

W efekcie demilitaryzacji II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) i konieczności zmiany profilu warsztatów działających na potrzeby armii – w ich północnej części w 1921 powstała Industrie- und Blechwaren-Werke AG (jedynym udziałowcem była J.A. Schmalbach Blechwarenfabrik A.G. w Braunschweig (Brunszwiku)), fabryka blachy i opakowań blaszanych, z przewagą kapitału angielsko-holenderskiego, specjalizująca się w produkcji (z blachy białej lub czarnej) opakowań do oleju, margaryny i innych tłuszczów jadalnych, konserw rybnych, mięsnych, jarzynowych i owocowych, puszek do kawy, herbaty, cukierków, sera, wiader na marmoladę, kanistrów do spirytusu i lakierów, blaszanek do butelek (kapsli) oraz szyldów reklamowych. Wytłaczano je na prasach, spawano na elektrycznych spawarkach lub automatycznie lutowano. Osobny dział stanowiła lakiernia i drukarnia, gdzie powstawały nadruki bezpośrednio na metalu oraz papierowe etykiety. O wysokiej jakości wyrobów świadczy opatentowanie w latach 1933–1934 kilku projektów opakowań, między innymi naczynia blaszanego z pokrywą (nr patentu 3551; data rejestracji 9 V 1933), puszki do konserw (nr patentu 3988; data rejestracji 23 II 1934), puszki blaszanej do oliwy (nr patentu 4020; data rejestracji 6 III 1934), przyrządu do przebijania pokrywek zbiorników blaszanych, zwłaszcza butelek blaszanych (nr patentu 3987; data rejestracji 23 II 1934).

Fabryka posiadała również oddziały wyrobów stalowych, w tym narzędzi rolniczych wszelkich systemów i rodzajów. Oferowała okucia budowlane, lemiesze, lemiesze do kultywatorów, łopaty, łóżka żelazne, materace sprężynowe, materace do nakładania. Oddział motoryzacyjny, będąc przedstawicielem Fried Krupp A.G. Essen, wykonywał naprawy samochodów i maszyn, magazyn części zamiennych produkował elementy do samochodów ciężarowych i pojazdów komunalnych dla II WMG, eksportowane były również do Polski. Fabryka zatrudniała około 600 osób, w okresach większych zamówień (np. sezon rybny) przyjmowano dodatkowo 200–300 pracowników. W 1938 zakład rozbudowano o siedem murowanych budynków.

W 1945 zniszczona; Zarządzeniem Ministra Przemysłu z 30 XI 1946 upaństwowiona. Stopniowo odbudowywana (między innymi w 1946 – parterowe hale lakierni i tłoczni, w latach 1947–1948 – dwukondygnacyjna hala remontowni maszyn, narzędziowni i kotłowni). Części budynków jednak nie odbudowano (w tym żadnego z powstałych w 1938), miejsca po nich przeznaczono na miejskie zieleńce (okolice skrzyżowania ul. Łąkowej i Ułańskiej).

Produkcje powojenną rozpoczęto na urządzeniach, które udało się odzyskać i uruchomić ze zniszczeń. Około 70% załogi stanowiły kobiety (z myślą o nich na początku lat 50. XX wieku utworzono przy fabryce przedszkole dla 120 dzieci). Ze względu na problemy jakościowe oraz problemy z dostarczaniem klientom zamówionych opakowań (co związane było między innymi z niską wydajnością i przestarzałym parkiem maszynowym) w latach 60. i 70. XX wieku rozpoczęto systematyczne doposażanie fabryki w nowe prasy i automatyczne linie do produkcji puszek lutowanych firm Krupp, Mecfond, Metalbox, Cevolani. Produkcja odbywała się w wydziałach puszek składanych, tłoczonych oraz lakierni. Na początku lat 70. XX wieku fabryka zatrudniała około 1000 pracowników. Oferta dedykowana była głównie przemysłowi owocowo-warzywnemu, rybnemu, mięsnemu, mleczarskiemu i chemicznemu, dodatkowo wykonywano puszki ozdobne i okolicznościowe. Rozwój przemysłu opakowaniowego oraz zmiany konstrukcyjne opakowań spowodowały zastąpienie technologii lutowania puszek – zgrzewaniem. W 1990 zainstalowano pierwszą linię zgrzewającą firmy Sudronic.

W latach 1945–1949 fabryka nosiła nazwę Wytwórnia Opakowań Blaszanych, w roku 1950 – Zakłady Opakowań Blaszanych. Zakład nr 2, w okresie 1951–1975 – Gdańska Fabryka Opakowań Blaszanych, a w 1976–1990 „Opakomet” Kombinat Opakowań Blaszanych. W 1990 zakład uzyskał samodzielność jako spółka prawa handlowego. W latach 1990–2000 nosił nazwę Fabryka Opakowań Blaszanych Gdańsk.

W maju 1997 fundusze zarządzane przez Enterprice Investors (EI) sprywatyzowały firmę i wdrożyły w spółce program restrukturyzacji. Poza produkcją opakowań w 1997 z myślą o kompleksowej obsłudze klientów rozpoczął działalność Dział Serwisu Klienta. Zakres działalności serwisu obejmuje remonty i ustawianie maszyn zamykających, usuwanie awarii, sprzedaż części oraz szkolenia personelu odbiorców opakowań, głownie w zakresie wymagań dotyczących jakości zamknięcia puszek, jak również całego procesu przetwarzania opakowań.

10 VII 2000 (w Warszawie) Crown Cork & Seal, największa na świecie firma zajmująca się opakowaniami (w 1997 wykupiła jeden zakładów należący do „Opakometu” w Goleniowie), oraz EI ogłosiły wspólne przedsięwzięcie, którym miało być wybudowanie nowej fabryki opakowań. 25 V 2001 nastąpiło formalne otwarcie nowej fabryki w Pruszczu Gdańskim, przy ul. Zastawnej 38. Nowoczesna, zbudowana od podstaw fabryka zastąpiła dotychczasową, zlokalizowaną w Gdańsku, w której całkowite zakończenie produkcji nastąpiło w połowie 2002. Nowa fabryka, w 2001–2002 Carnaud Metalbox-Gopak spółka z o.o. oddział w Pruszcz Gdańskim, od 2003 Crown Packaging Polska spółka z o.o. Pruszcz Gdański, zajmuje się produkcją opakowań spożywczych z blachy ocynowanej i aluminiowej. Specjalizuje się w produkcji puszek dwuczęściowych (tłoczonych) okrągłych i kształtowych (dla zakładów przetwórstwa rybnego), wieczek łatwo otwieralnych do puszek kształtowych (EO easy-open) oraz puszek trzyczęściowych (zgrzewanych). Opakowania dostarczane są do producentów żywności w Polsce i Europie, wykorzystuje się je w przemyśle warzywnym, mięsnym, rybnym, dań gotowych oraz karm dla zwierząt. Fabryka należy do koncernu Crown Brand-Building Packaging, który jest spadkobiercą firmy założonej przez Williama Paintera, wynalazcy kapsla do zamykania butelek w 1892 (Crown Holdings Inc.), co zostało upamiętnione w obecnym logo koncernu (odwrócony kapsel, czyli korona).

W 2006 tereny po dawnej Blaszance zakupiła spółka Iberdevelopment zarejestrowana w Sopocie, której spółką matką była hiszpańska spółka deweloperska Labaro. Inwestycja miała się rozpocząć w 2008, planowano budowę osiedla mieszkalnego z obiektami handlowo-usługowymi według projektu przygotowanego przez gdańskie biuro architektoniczne KD Kozikowski. Z uwagi na kłopoty finansowe hiszpańskiego dewelopera inwestycja nie została rozpoczęta. MDA

Bibliografia:

Akcja Industrie &Blechware, 1940.
Danziger Wirtschaftsheft der Danziger Zeitung, 1929.
Drukowane piękno – Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku Wydział Grafiki, red. Anna Walczak i Grzegorz Protasiuk.
Przewodnik po pierwszej polskiej na Pomorzu wystawie rolniczej i przemysłowej, otwartej w Brodnicy, 1923.
Port Gdański – opracowany przez Radę Portu i Dróg Wodnych, 1929.
Städtisches Gaswerk Danzig: Gaswerk am Milchpeter, 1904–1929.