DOROŻKI
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| − | '''DOROŻKI'''. Za pierwszą instytucję transportu publicznego w Gdańsku można uważać [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]] na końcu obecnej ul. Ogarnej, wymieniony po raz pierwszy w | + | [[File:Dorożki.jpg|thumb|[[GOTTHEIL, rodzina| Julius Gottheil]], Postój dorożek przy Bramie Wyżynnej, w głębi Biskupia Górka i dom modlitwy [[MENONICI| menonitów]]]] |
| + | [[File:2_Dorożki.jpg|thumb|Dorożka przed Dworem Artusa i [[FONTANNA NEPTUNA| Fontanną Neptuna]], 1879, fot. [[ROGORSCH RUDOLF AUGUST, fotograf| Rudolf August Rogorsch]]]] | ||
| + | [[File:3_Dorożki24.jpg|thumb|Postój dorożek i tramwaju konnego przed [[BRAMA WYŻYNNA| Bramą Wyżynną]], 1884, fot. [[ROGORSCH RUDOLF AUGUST, fotograf| Rudolf August Rogorsch]]]] | ||
| + | [[File:1 Dorożki.jpg|thumb|Postój dorożek na Długim Targu, 1894]] | ||
| + | [[File:5_Dorożki.jpg|thumb|Dorożka przed [[BRAMA WYŻYNNA| Bramą Wyżynną]] i budynkiem gdańskiego oddziału Banku Rzeszy ([[BUDYNEK ODDZIAŁU OKRĘGOWEGO NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO| budynkiem Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego]]), początek XX wieku]] | ||
| + | [[File:6_Dorożki.jpg|thumb|Dorożka przy Wieży Więziennej]] | ||
| + | [[File:3_Dorożki.jpg|thumb|Postój dorożek przed [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | dworcem Gdańsk Główny]], po 1900]] | ||
| + | |||
| + | '''DOROŻKI'''. Za pierwszą instytucję transportu publicznego w Gdańsku można uważać [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]] na końcu obecnej ul. Ogarnej, wymieniony po raz pierwszy w 1448, mieszczący miejskie stajnie i wozownie. Jak pisał o nim w 1618 goszczący w Gdańsku [[CSOMBOR MÁRTON, pastor, podróżnik | Márton Csombor]], „gdańszczanie rzadko trzymają konie, chowa się natomiast kilkaset rumaków na użytek miasta; są do nich rzędy, powozy, kolasy, wozy i jeśli komu wypadnie potrzeba, idzie do stajni miejskich, a tam – biedny czy bogaty – za własne pieniądze dostaje konia i woźnicę”.<br/><br/> | ||
| + | Większość potrzeb transportowych zaspokajali przewoźnicy prywatni, od których w każdej chwili można było wynająć wóz, kolebkę czy kolasę z końmi. W 1654 angielski podróżnik Robert Bargrave z towarzyszami „wynajęli jeden z koczy, które są tutaj bardzo ładne i wygodne”. Najbogatsi mieszczanie mieli własne środki lokomocji. Ciągle jednak brakowało transportu publicznego w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Pierwszym takim rozwiązaniem w kraju stało się w 1692 uruchomienie, wzorem Holandii, [[SZKUTA, SZKUTA KONNA | szkuty konnej]] od tzw. [[MLECZNY PIOTR, karczma, kawiarnia | Mlecznego Piotra]] (gospody na lewym brzegu [[MOTŁAWA | Motławy]] przy ujściu do [[WISŁA | Wisły]]) do [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujścia]]. Na lądzie próbowano w 1725 wprowadzić lektyki, ale Rada Miasta odrzuciła wniosek pod pretekstem niedostatecznej szerokości ulic. Z biegiem czasu pojawił się w Gdańsku prototyp dorożki w postaci tzw. [[TARADAJKA | taradajki]].<br/><br/> | ||
| + | W 1852, po doprowadzeniu [[KOLEJ | kolei]], pojawiły się nieco większe od taradajek kryte dorożki, zabierające do czterech pasażerów. Do dawnych miejsc postoju przed bramami [[BRAMA WYŻYNNA | Wyżynną]] i [[BRAMA ŚW. JAKUBA | św. Jakuba]] doszło nowe, przed [[DWORZEC BRAMA NIZINNA | dworcem Brama Nizinna]] przy ul. Toruńskiej, a od 1900 także przed nowym (obecnym) [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | dworcem Gdańsk Główny]]. W tym czasie dorożki były już wyposażone w taksometry. Kursowały dwa typy dorożek: otwarte (offene Droschken) i kryte (zwane zabawnie „zune” Droschken).<br/><br/> | ||
| + | W latach [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] rozwój komunikacji miejskiej, a także rosnąca liczba [[TAKSÓWKI | taksówek]] i samochodów prywatnych spowodowały, że dorożki straciły na znaczeniu. Zniszczenia wojenne i zubożenie społeczeństwa sprawiły jednak, że po 1945 przejściowo wróciły do łask, by po upadku systemu komunistycznego ostatecznie zaniknąć. Dziś pojawiają się sporadycznie jako egzotyczny środek lokomocji dla turystów. {{author: AJ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:04, 3 gru 2023
DOROŻKI. Za pierwszą instytucję transportu publicznego w Gdańsku można uważać Dwór Miejski na końcu obecnej ul. Ogarnej, wymieniony po raz pierwszy w 1448, mieszczący miejskie stajnie i wozownie. Jak pisał o nim w 1618 goszczący w Gdańsku Márton Csombor, „gdańszczanie rzadko trzymają konie, chowa się natomiast kilkaset rumaków na użytek miasta; są do nich rzędy, powozy, kolasy, wozy i jeśli komu wypadnie potrzeba, idzie do stajni miejskich, a tam – biedny czy bogaty – za własne pieniądze dostaje konia i woźnicę”.
Większość potrzeb transportowych zaspokajali przewoźnicy prywatni, od których w każdej chwili można było wynająć wóz, kolebkę czy kolasę z końmi. W 1654 angielski podróżnik Robert Bargrave z towarzyszami „wynajęli jeden z koczy, które są tutaj bardzo ładne i wygodne”. Najbogatsi mieszczanie mieli własne środki lokomocji. Ciągle jednak brakowało transportu publicznego w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Pierwszym takim rozwiązaniem w kraju stało się w 1692 uruchomienie, wzorem Holandii, szkuty konnej od tzw. Mlecznego Piotra (gospody na lewym brzegu Motławy przy ujściu do Wisły) do Wisłoujścia. Na lądzie próbowano w 1725 wprowadzić lektyki, ale Rada Miasta odrzuciła wniosek pod pretekstem niedostatecznej szerokości ulic. Z biegiem czasu pojawił się w Gdańsku prototyp dorożki w postaci tzw. taradajki.
W 1852, po doprowadzeniu kolei, pojawiły się nieco większe od taradajek kryte dorożki, zabierające do czterech pasażerów. Do dawnych miejsc postoju przed bramami Wyżynną i św. Jakuba doszło nowe, przed dworcem Brama Nizinna przy ul. Toruńskiej, a od 1900 także przed nowym (obecnym) dworcem Gdańsk Główny. W tym czasie dorożki były już wyposażone w taksometry. Kursowały dwa typy dorożek: otwarte (offene Droschken) i kryte (zwane zabawnie „zune” Droschken).
W latach II Wolnego Miasta Gdańska rozwój komunikacji miejskiej, a także rosnąca liczba taksówek i samochodów prywatnych spowodowały, że dorożki straciły na znaczeniu. Zniszczenia wojenne i zubożenie społeczeństwa sprawiły jednak, że po 1945 przejściowo wróciły do łask, by po upadku systemu komunistycznego ostatecznie zaniknąć. Dziś pojawiają się sporadycznie jako egzotyczny środek lokomocji dla turystów.
