PIĘKNA MADONNA, rzeźba
D.Majewska (dyskusja | edycje) |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Figura „Pięknej Madonny” z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, pierwsza połowa XV wieku.JPG|thumb| | + | [[File: 1_Piękna_Madonna.jpg | thumb| „Piękna Madonna”, 1938]] |
| + | [[File: Piękna_Madonna.jpg |thumb| „Piękna Madonna”, około 1948, fot. [[LELEWICZ KAZIMIERZ, fotografik | Kazimierz Lelewicz]]]] | ||
| + | [[File:Figura „Pięknej Madonny” z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, pierwsza połowa XV wieku.JPG|thumb| „Piękna Madonna”, 2010]] | ||
| − | '''„PIĘKNA MADONNA”''', w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]], wykonana z kamienia, polichromowana figura Marii z Dzieciątkiem, należąca do najwybitniejszych kreacji rzeźbiarskich 1. | + | '''„PIĘKNA MADONNA”''', w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]], wykonana z kamienia, polichromowana figura Marii z Dzieciątkiem, należąca do najwybitniejszych kreacji rzeźbiarskich 1. połowy XV wieku w Gdańsku i czołowych dzieł stylu „międzynarodowego”, zwanego też „miękkim” lub „pięknym”. W latach 20. XVI wieku umieszczono ją w ołtarzu baldachimowym ozdobionym różańcem.<br/><br/> |
| + | Po raz pierwszy została odnotowana w końcu XVII wieku; stała wówczas przy jednym z filarów, w sąsiedztwie głównego ołtarza; obecnie w kaplicy św. Anny. Odnoszące się do niej określenie „Piękna Madonna” pojawiło się w okresie międzywojennym. Pełnoplastyczna, 2-metrowej wysokości rzeźba ukazuje stojącą Marię z półnagim Jezusem na prawym ramieniu i jabłkiem w lewej dłoni. Maria ma młodzieńczą, emanującą łagodnością twarz o pełnych rysach, na głowie koronę, spod której wyłaniają się lekko falujące włosy. Spogląda na jabłko, ku któremu wyciąga ręce Jezus. Ubrana jest w ciężki, błękitny płaszcz ze złotymi aplikacjami i wystającą spod niego czerwono-złotą suknię.<br/><br/> | ||
| + | Polichromia rzeźby powstała w epoce baroku, lecz zapewne powtarza pierwotną kolorystykę. Wyobrażenie ma charakter uroczysty, reprezentacyjny. O jego wyrazie decydują z jednej strony idealizm przejawiający się np. w przesadnej ondulacji włosów czy wyszukanym układzie draperii, a z drugiej naturalizm eksponujący pewne niedostatki urody, jak np. zbyt obła twarz, podwójny podbródek i gruba szyja Marii czy niezbyt foremne ciało Jezusa. <br/><br/> | ||
| + | Treść rzeźby nawiązuje do teologicznej koncepcji upatrującej w Jezusie i Marii nowych rodziców ludzkości, dzięki którym doszło do Odkupienia, i pojawiła się perspektywa życia wiecznego – symbolizuje je jabłko stanowiące antytezę zakazanego owocu zerwanego przez pierwszych rodziców z drzewa wiadomości dobra i zła w ogrodzie rajskim. Należy do grupy tzw. Pięknych Madonn, których geneza nie została do tej pory w pełni wyjaśniona (próbowano jej szukać w Nadrenii, Czechach, Austrii, Budzie). Ma jednak szereg cech, które odróżniają ją od innych rzeźb tej grupy, między innymi okazałe rozmiary, kompozycję w kształcie litery „C”, silniej uwydatnione elementy naturalistyczne, odmienną kolorystykę.<br/><br/> | ||
| + | Źródła formalne rzeźby tkwią zapewne w rzeźbie francuskiej XIV wieku; wykazują one również pewne związki z plastyką niderlandzką 1. połowy XV wieku. W przeszłości uważana była za dzieło ucznia twórcy Madonny z Torunia (zaginiona) i datowano ją na okres 1410–1425. W rzeczywistości jest pracą, która nie ma analogii na terenie Prus, a jej precyzyjniejsze datowanie pozostaje kwestią otwartą.<br/><br/> | ||
| + | Pod koniec II wojny światowej rzeźbę zamurowano w północnej kaplicy przy wieży kościoła NMP, miejsce jej ukrycia wskazał polskim badaczom [[VOLMAR ERICH, architekt, konserwator miejski | Erich Volmar]]. W oparciu o ustawy o poniemieckich majątkach opuszczonych i porzuconych, rzeźba trafiła do Muzeum Narodowego w Warszawie, 22 III 1979 wróciła do kościoła NMP (w bardzo złym stanie, wynikającym z braku odpowiedniego zabezpieczenia rzeźby podczas jej przetrzymywania w magazynach warszawskiego muzeum), poddana w Gdańsku konserwacji (zob. [[ZABYTKI SZTUKI GDAŃSKIEJ W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE | zabytki sztuki gdańskiej w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie]]). {{author: AW}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:22, 17 gru 2023
„PIĘKNA MADONNA”, w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wykonana z kamienia, polichromowana figura Marii z Dzieciątkiem, należąca do najwybitniejszych kreacji rzeźbiarskich 1. połowy XV wieku w Gdańsku i czołowych dzieł stylu „międzynarodowego”, zwanego też „miękkim” lub „pięknym”. W latach 20. XVI wieku umieszczono ją w ołtarzu baldachimowym ozdobionym różańcem.
Po raz pierwszy została odnotowana w końcu XVII wieku; stała wówczas przy jednym z filarów, w sąsiedztwie głównego ołtarza; obecnie w kaplicy św. Anny. Odnoszące się do niej określenie „Piękna Madonna” pojawiło się w okresie międzywojennym. Pełnoplastyczna, 2-metrowej wysokości rzeźba ukazuje stojącą Marię z półnagim Jezusem na prawym ramieniu i jabłkiem w lewej dłoni. Maria ma młodzieńczą, emanującą łagodnością twarz o pełnych rysach, na głowie koronę, spod której wyłaniają się lekko falujące włosy. Spogląda na jabłko, ku któremu wyciąga ręce Jezus. Ubrana jest w ciężki, błękitny płaszcz ze złotymi aplikacjami i wystającą spod niego czerwono-złotą suknię.
Polichromia rzeźby powstała w epoce baroku, lecz zapewne powtarza pierwotną kolorystykę. Wyobrażenie ma charakter uroczysty, reprezentacyjny. O jego wyrazie decydują z jednej strony idealizm przejawiający się np. w przesadnej ondulacji włosów czy wyszukanym układzie draperii, a z drugiej naturalizm eksponujący pewne niedostatki urody, jak np. zbyt obła twarz, podwójny podbródek i gruba szyja Marii czy niezbyt foremne ciało Jezusa.
Treść rzeźby nawiązuje do teologicznej koncepcji upatrującej w Jezusie i Marii nowych rodziców ludzkości, dzięki którym doszło do Odkupienia, i pojawiła się perspektywa życia wiecznego – symbolizuje je jabłko stanowiące antytezę zakazanego owocu zerwanego przez pierwszych rodziców z drzewa wiadomości dobra i zła w ogrodzie rajskim. Należy do grupy tzw. Pięknych Madonn, których geneza nie została do tej pory w pełni wyjaśniona (próbowano jej szukać w Nadrenii, Czechach, Austrii, Budzie). Ma jednak szereg cech, które odróżniają ją od innych rzeźb tej grupy, między innymi okazałe rozmiary, kompozycję w kształcie litery „C”, silniej uwydatnione elementy naturalistyczne, odmienną kolorystykę.
Źródła formalne rzeźby tkwią zapewne w rzeźbie francuskiej XIV wieku; wykazują one również pewne związki z plastyką niderlandzką 1. połowy XV wieku. W przeszłości uważana była za dzieło ucznia twórcy Madonny z Torunia (zaginiona) i datowano ją na okres 1410–1425. W rzeczywistości jest pracą, która nie ma analogii na terenie Prus, a jej precyzyjniejsze datowanie pozostaje kwestią otwartą.
Pod koniec II wojny światowej rzeźbę zamurowano w północnej kaplicy przy wieży kościoła NMP, miejsce jej ukrycia wskazał polskim badaczom Erich Volmar. W oparciu o ustawy o poniemieckich majątkach opuszczonych i porzuconych, rzeźba trafiła do Muzeum Narodowego w Warszawie, 22 III 1979 wróciła do kościoła NMP (w bardzo złym stanie, wynikającym z braku odpowiedniego zabezpieczenia rzeźby podczas jej przetrzymywania w magazynach warszawskiego muzeum), poddana w Gdańsku konserwacji (zob. zabytki sztuki gdańskiej w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie).
