HOŁOD BAZYLI, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR

Aktualna wersja na dzień 15:41, 19 lis 2024

BAZYLI HOŁOD (23 II 1907 Mosty koło Włodawy – 6 XII 1963 Włodawa), sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku (KW PZPR). Wywodził się z prawosławnej chłopskiej rodziny ukraińskiej. Syn Jana i Anastazji z Żyhaluków. W 1915 wraz z rodziną został ewakuowany do guberni ufijskiej, gdzie ukończył pięć klas szkoły powszechnej, po czym podjął pracę w teatrze państwowym w Birsku jako pomocnik dekoratora. Prawdopodobnie tam zainteresował się ideologią komunistyczną. W listopadzie 1921 w ramach repatriacji powrócił do swej rodzinnej wsi i szybko nawiązał kontakty z Komunistyczną Partią Zachodniej Ukrainy. W 1925 został sekretarzem komórki Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK) działającej w Mostach, do której wstąpił wraz z bratem stryjecznym Janem Hołodem (1909 Rusiły – 6 I 1944 pod Ostrowem Lubelskim). W 1926 jeden z inicjatorów powstania w Mostach filii Rusińskiego Stowarzyszenia Dobroczynnego „Ridna Chata”, w którym prowadził agitację komunistyczną. Wraz z Janem byli także głównymi inicjatorami zakładania kooperatyw ukraińskich na terenie gminy Opole (powiat Parczew). W 1927 obaj wstąpili do Komunistycznej Partii Polski.

Awansował w strukturach partii i został wyznaczony do pełnienia funkcji sekretarza Komitetu Gminnego w Opolu (1928–1933). Działał w radykalnych ruchach chłopskich. W 1928 został przewodniczącym Koła Młodzieży przy Zjednoczeniu Lewicy Chłopskiej „Samopomoc”, a Jan skarbnikiem. W 1929 Jan powrócił do odbudowanego gospodarstwa rodzinnego w Rusiłach, gdzie założył odrębną komórkę KPP.

We wrześniu 1929 uczestniczył w naradzie w sprawie przygotowań do Międzynarodowego Zjazdu Chłopskiego w Berlinie. Z tego powodu był inwigilowany przez policję. W 1930 w trakcie kampanii wyborczej do Sejmu został po raz pierwszy aresztowany. Uniewinniony w maju 1931, nadal prowadził działalność polityczną i w sierpniu 1933 został ponownie zatrzymany za zorganizowanie wiecu antywojennego, podczas którego wykrzykiwano prosowieckie hasła. Sąd Okręgowy w Lublinie skazał go na trzy lata więzienia. Karę odbywał w więzieniu na Zamku Lubelskim; jako osadzony pełnił funkcję przewodniczącego komuny więziennej. W styczniu 1936 został objęty amnestią i powrócił do rodzinnych Mostów. Do września 1939 nie podejmował już działalności politycznej.

Po 17 IX 1939 wraz z żoną udał się w okolice Równego, gdzie pracował jako inspektor podatkowy. W 1940 rozpoczął kurs w szkole hodowli bydła w Kubaniu. W 1941 pracował jako robotnik w kołchozie na terenie Donbasu. Od 1942 przez kolejne dwa lata był zatrudniony jako stróż w cerkwi prawosławnej w Lubomlu (Wołyń). W 1944 wrócił wraz z żoną i córką do Mostów. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Już w sierpniu 1944 został członkiem Powiatowej Komisji Kontroli Partyjnej we Włodawie. 17 II 1945 objął stanowisko I sekretarza Komitetu Powiatowego PPR w Puławach. W maju 1946 wszedł do Komitetu Wojewódzkiego (KW) PPR w Lublinie.

1 VII 1947 został przeniesiony do KW PPR w Gdańsku. Był kierownikiem Wydziału Organizacyjnego i wchodził w skład egzekutywy KW PPR. Pełnił także funkcję II sekretarza KW PZPR (od 13 I 1950) i kierownika Wydziału Rolnego KW. Pracując w Gdańsku, odegrał ważną rolę w procesie „zjednoczenia” PPR i Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Był współodpowiedzialny m.in. za represje wobec członków PPS i kolektywizację rolnictwa w województwie gdańskim. Jako członek Wojewódzkiej Komisji Partyjnej (WKP) odpowiadał za koordynację akcji propagandowo-informacyjnej w okresie powstawania Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) (1948). Przewodniczył sekcji pracy wewnątrzpartyjnej (organizacyjnej) WKP. W listopadzie 1948 współtworzył listę delegatów KW PPR w Gdańsku na Kongres Zjednoczeniowy. W grudniu był jednym z czterdziestu delegatów reprezentujących Gdańsk (PPR) podczas obrad tego kongresu. Wszedł do składu pierwszej po zjednoczeniu egzekutywy KW PZPR w Gdańsku. W latach 1947–1950 pozostawał jednym najważniejszych polityków w Gdańsku i odegrał tutaj znaczącą rolę w życiu PPR/PZPR w okresie stalinowskim.

Po uformowaniu struktur PZPR w Gdańsku został skierowany do pracy w Komitecie Centralnym (KC) PZPR na stanowisku instruktora Wydziału Rolnego (11 VIII 1950 – 18 X 1953). W latach 1951–1953 był uczniem dwuletniej zaocznej Szkoły Partyjnej przy KC PZPR. W okresie od 28 X 1953 do 26 I 1955 sekretarz organizacyjny KW PZPR w Lublinie, 26 I 1955 – 25 X 1956 I sekretarz KW PZPR w Lublinie, 25 X 1956 – 17 XI 1956 sekretarz rolny KW PZPR w Lublinie. 17 XI 1956 został „wyprowadzony ze składu” KW PZPR w ramach rozliczeń wewnątrzpartyjnych prowadzonych na fali wydarzeń października 1956 (zob. październik 1956 w Gdańsku). Już w lutym 1957 roku został I sekretarzem KP PZPR w Puławach i był nim do 22 X 1957, następnie w okresie 22 X 1957 – 26 IX 1959 sekretarz organizacyjny KW PZPR w Koszalinie, 26 IX 1959 – 16 II 1960 I sekretarz KW PZPR w Koszalinie, 16 II 1960 – grudzień 1960 ponownie sekretarz organizacyjny KW PZPR w Koszalinie.

W grudniu 1960 ze względów na zły stan zdrowia przeszedł na rentę i powrócił do Lublina. Pełnił tam funkcję wiceprzewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej. Nagrodzony odznaczeniami: Sztandar Pracy I klasy i Medalem X-Lecia PRL. Żonaty z Olgą z domu Moniuk (2 II 1917 – 30 X 1979), mieli dwie córki (ur. 1942 i 1947). Pochowany w Alei Zasłużonych na tym samym Cmentarzu Komunalnym w Lublinie, na którym spoczywa także żona. MŻ









Bibliografia:
Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/11897.
Szumiło Mirosław, Życiorysy w trzy kultury wpisane. Włodawskie biografie, red. Marek Bem i Adam Duszyk, Radom–Włodawa 2008, s. 287–298.