GALL IWO, reżyser, dyrektor Teatru Wybrzeże
D.Majewska (dyskusja | edycje) |
|||
| (Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File:Gall_Iwo_księgozbiór-Pracownia_-_Kopia.jpg|thumb|Iwo Gall]] | ||
[[File:Gall Iwo.JPG|thumb|Iwo Gall]] | [[File:Gall Iwo.JPG|thumb|Iwo Gall]] | ||
| − | '''IWO GALL''' (1 IV 1890 Kraków – 12 II 1959 Kraków), scenograf, reżyser, teoretyk, pierwszy dyrektor | + | '''IWO WIKTOR GALL''' (1 IV 1890 Kraków – 12 II 1959 Kraków), scenograf, reżyser, teoretyk, pierwszy dyrektor [[TEATR WYBRZEŻE | Teatru Wybrzeże]] (1946–1949). Syn kompozytora Jana Karola Galla (1856–1912) i śpiewaczki Marii z domu Wójcikiewicz (1862?–1936). Jeszcze w okresie gimnazjalnym był związany z kabaretem "Zielony Balonik", brał udział w niektórych programach, tworzył rysunki satyryczne i karykatury. Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera, studiował w Berlinie i Wiedniu. Podczas I wojny światowej współpracował z działającym w Wiedniu Teatrem Polskim, w którym zadebiutował jako scenograf, przygotowując dekoracje do ''Hamleta'' Szekspira w reżyserii Tadeusza Rittnera (1916). W 1918 powrócił do Krakowa, od 1921 do 1922 był związany z Teatrem im. Słowackiego. <br/><br/> |
| + | W latach 1923–1929 współpracował z Redutą Juliusza Osterwy (początkowo w Warszawie, po 1925 w Wilnie). Projektował scenografię, plakaty, wnętrza teatru, krzesła na widownię, stroje robocze „do próbowania”. Oprawiał scenograficznie ''Wielkanoc'' i ''Księcia Niezłomnego''. Jako samodzielny reżyser-inscenizator zadebiutował ''Sędziami'' Stanisława Wyspiańskiego (28 XI 1927), za co otrzymał nagrodę Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Współpracował m.in. z warszawskim Ateneum, Teatrem Wołyńskim w Łucku i z wileńskim Studiem Hebrajskim. W 1931 przebywał na stypendium w Paryżu, zapoznając się z tamtejszą techniką teatralną. W latach 1932–1935 dyrektor Teatru Kameralnego w Częstochowie; następnie – rok po roku – warszawskiego Teatru Powszechnego i kaliskiego Teatru im. Bogusławskiego.<br/><br/> | ||
| + | Podczas II wojny światowej założył w 1941 tajne Studio Dramatyczne w Warszawie, które po wybuchu powstania warszawskiego zostało przeniesione do Krakowa, gdzie wznowiło działalność w kwietniu 1945 (w 1946 jego studio zostało połączone z dwoma innymi, należącymi do krakowskich teatrów: Starego oraz im. Juliusza Słowackiego, w Krakowie powstała Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna). Z adeptami swojego studia przyjechał w październiku 1946 do Trójmiasta (zob. m.in. [[KRAFFTÓWNA BARBARA, aktorka | Barbara Krafftówna]], [[PAWLIK BRONISŁAW, aktor, reżyser | Bronisław Pawlik]], [[PERCZYŃSKA-ŻARNECKA ZOFIA, aktorka | Zofia Perczyńska]], [[MACIEJEWSKI MACIEJ, aktor | Maciej Maciejewski]]), rozpoczynając prapremierą ''Homera i Orchidei'' Tadeusza Gajcego historię Teatru Wybrzeże (20 XI 1946 w Gdyni). Zaproponował na Wybrzeżu Redutę ''redivivus'', studyjny teatr młodych, skupiony i ambitny teatr formy, realizowany bez oglądania się na grymasy widowni.<br/><br/> | ||
| + | Tworzył dekoracje w zasadzie architektoniczne, nie pozbawione jednak walorów malarskich – proste, wielopoziomowe konstrukcje złożone z nielicznych, symbolicznie potraktowanych elementów, co umożliwiało płynność akcji bez zbędnych przerw (nie używał kurtyny), skupiając uwagę widza na grze aktorów. Wystawił ponadto m.in. ''Żeglarza'' Jerzego Szaniawskiego (6 II 1947), ''Balladynę'' Juliusza Słowackiego (27 X 1947), ''Wesele'' Stanisława Wyspiańskiego (12 VI 1948), ''Pygmaliona'' George’a Bernarda Shawa (11 VI 1949), a zakończył ''Halką'' Stanisława Moniuszki, wyreżyserowaną dla Studia Muzyczno-Dramatycznego przy Teatrze Wybrzeże (24 VIII 1949).<br/><br/> | ||
| + | W październiku 1949 przeniósł się do Łodzi, gdzie do 1952 kierował Teatrem im. Jaracza. Okres pracy w Teatrze Wybrzeże – z perspektywy całej jego biografii teatralnej – okazał się najświetniejszy. We foyer Teatru Wybrzeże znajduje się jego popiersie (biust) autorstwa | ||
| + | [[WIŚNIEWSKI ALFRED, prorektor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych | Alfreda Wiśniewskiego]], ze stosowną adnotacją. <br/><br/> | ||
| + | Za inscenizację i reżyserię ''Jak wam się podoba'' Shakespeare’a (1947) otrzymał pierwszą nagrodę zespołową na ogólnopolskim Konkursie Szekspirowskim z finałem w Warszawie (na scenie Teatru Polskiego). Nagrodzony ponadto: za scenografię do sztuki ''Wiśniowy sad'' z Teatru im. Jaracza w Łodzi (5 XI 1949) na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach (1949), II nagrodą za scenografię do sztuki ''Tysiąc walecznych'' Rojewskiego w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi (28 IV 1951) na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych (1951) oraz wyróżnieniem za reżyserię ''Wesela'' w Teatrze Polskim w Bielsku (22 XII 1957) na Festiwalu Dramatów Wyspiańskiego (1958). | ||
| + | Odznaczony m.in. orderem „Sztandaru Pracy” II klasy (1949), Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie: 1927 i 1946), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957). | ||
| + | Żonaty był od 1918 z aktorką Różą z domu Łuszczkiewicz (1892 – 6 XI 1919), po jej samobójczej śmierci od 1921 z [[GALL HALINA, aktorka, reżyser | Haliną]] z domu Kacicką. Bezdzietny. Pochowany wraz z drugą żoną na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jego imię nosi scena kameralna Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie {{author: JC}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:50, 21 lip 2024
IWO WIKTOR GALL (1 IV 1890 Kraków – 12 II 1959 Kraków), scenograf, reżyser, teoretyk, pierwszy dyrektor Teatru Wybrzeże (1946–1949). Syn kompozytora Jana Karola Galla (1856–1912) i śpiewaczki Marii z domu Wójcikiewicz (1862?–1936). Jeszcze w okresie gimnazjalnym był związany z kabaretem "Zielony Balonik", brał udział w niektórych programach, tworzył rysunki satyryczne i karykatury. Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera, studiował w Berlinie i Wiedniu. Podczas I wojny światowej współpracował z działającym w Wiedniu Teatrem Polskim, w którym zadebiutował jako scenograf, przygotowując dekoracje do Hamleta Szekspira w reżyserii Tadeusza Rittnera (1916). W 1918 powrócił do Krakowa, od 1921 do 1922 był związany z Teatrem im. Słowackiego.
W latach 1923–1929 współpracował z Redutą Juliusza Osterwy (początkowo w Warszawie, po 1925 w Wilnie). Projektował scenografię, plakaty, wnętrza teatru, krzesła na widownię, stroje robocze „do próbowania”. Oprawiał scenograficznie Wielkanoc i Księcia Niezłomnego. Jako samodzielny reżyser-inscenizator zadebiutował Sędziami Stanisława Wyspiańskiego (28 XI 1927), za co otrzymał nagrodę Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Współpracował m.in. z warszawskim Ateneum, Teatrem Wołyńskim w Łucku i z wileńskim Studiem Hebrajskim. W 1931 przebywał na stypendium w Paryżu, zapoznając się z tamtejszą techniką teatralną. W latach 1932–1935 dyrektor Teatru Kameralnego w Częstochowie; następnie – rok po roku – warszawskiego Teatru Powszechnego i kaliskiego Teatru im. Bogusławskiego.
Podczas II wojny światowej założył w 1941 tajne Studio Dramatyczne w Warszawie, które po wybuchu powstania warszawskiego zostało przeniesione do Krakowa, gdzie wznowiło działalność w kwietniu 1945 (w 1946 jego studio zostało połączone z dwoma innymi, należącymi do krakowskich teatrów: Starego oraz im. Juliusza Słowackiego, w Krakowie powstała Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna). Z adeptami swojego studia przyjechał w październiku 1946 do Trójmiasta (zob. m.in. Barbara Krafftówna, Bronisław Pawlik, Zofia Perczyńska, Maciej Maciejewski), rozpoczynając prapremierą Homera i Orchidei Tadeusza Gajcego historię Teatru Wybrzeże (20 XI 1946 w Gdyni). Zaproponował na Wybrzeżu Redutę redivivus, studyjny teatr młodych, skupiony i ambitny teatr formy, realizowany bez oglądania się na grymasy widowni.
Tworzył dekoracje w zasadzie architektoniczne, nie pozbawione jednak walorów malarskich – proste, wielopoziomowe konstrukcje złożone z nielicznych, symbolicznie potraktowanych elementów, co umożliwiało płynność akcji bez zbędnych przerw (nie używał kurtyny), skupiając uwagę widza na grze aktorów. Wystawił ponadto m.in. Żeglarza Jerzego Szaniawskiego (6 II 1947), Balladynę Juliusza Słowackiego (27 X 1947), Wesele Stanisława Wyspiańskiego (12 VI 1948), Pygmaliona George’a Bernarda Shawa (11 VI 1949), a zakończył Halką Stanisława Moniuszki, wyreżyserowaną dla Studia Muzyczno-Dramatycznego przy Teatrze Wybrzeże (24 VIII 1949).
W październiku 1949 przeniósł się do Łodzi, gdzie do 1952 kierował Teatrem im. Jaracza. Okres pracy w Teatrze Wybrzeże – z perspektywy całej jego biografii teatralnej – okazał się najświetniejszy. We foyer Teatru Wybrzeże znajduje się jego popiersie (biust) autorstwa
Alfreda Wiśniewskiego, ze stosowną adnotacją.
Za inscenizację i reżyserię Jak wam się podoba Shakespeare’a (1947) otrzymał pierwszą nagrodę zespołową na ogólnopolskim Konkursie Szekspirowskim z finałem w Warszawie (na scenie Teatru Polskiego). Nagrodzony ponadto: za scenografię do sztuki Wiśniowy sad z Teatru im. Jaracza w Łodzi (5 XI 1949) na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach (1949), II nagrodą za scenografię do sztuki Tysiąc walecznych Rojewskiego w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi (28 IV 1951) na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych (1951) oraz wyróżnieniem za reżyserię Wesela w Teatrze Polskim w Bielsku (22 XII 1957) na Festiwalu Dramatów Wyspiańskiego (1958).
Odznaczony m.in. orderem „Sztandaru Pracy” II klasy (1949), Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie: 1927 i 1946), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957).
Żonaty był od 1918 z aktorką Różą z domu Łuszczkiewicz (1892 – 6 XI 1919), po jej samobójczej śmierci od 1921 z Haliną z domu Kacicką. Bezdzietny. Pochowany wraz z drugą żoną na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jego imię nosi scena kameralna Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie
