WYSOKA

Aktualna wersja na dzień 16:08, 28 kwi 2023

WYSOKA (Wittstock), obecnie osiedle mieszkaniowe w dzielnicy Osowa. Początkowo wieś zajmująca większość obszaru obecnej Osowej, między obecnymi ulicami Komandorską, Sopocką i Odyseusza od północy, Barniewicką od zachodu, Obwodową Trójmiasta od wschodu i Nowy Świat od południa. Centrum wsi znajdowało się w okolicach obecnych ulic Kielnieńskiej i Wodnika.

Wieś powstała przy ważnym szlaku drogowym z Gdańska do Słupska. Od 1283 (z nadania Mściwoja II) do 1783 (80 mieszkańców) była własnością opactwa cystersów w Oliwie, wraz ze wschodnią częścią obecnego Jeziora Wysockiego (część zachodnia należała do Chwaszczyna), obecnie środkiem jeziora biegnie granica administracyjna Gdańska. W XIV wieku był tu młyn. W 1682 Wysoka liczyła 30 mórg osiadłych, 42 puste, były tu ogrodnictwo i karczma, następnie folwark klasztorny. Po sekularyzacji dóbr klasztornych została rozparcelowana. W 1819 liczyła 12 domów, karczmę i 80 mieszkańców, należały do niej 2 jeziora. Wypuszczana w dzierżawę (dwór zarządcy znajdował się przy obecnym skrzyżowaniu ulic Kielnieńskiej i Feniksa), dzierżawcami byli: w 1783 Dawid Lietzau, w 1830 Fryderyk Wilhelm Frantzius, w 1861 jego brat, członek gdańskiego Zarządu Miejskiego Karol Eilhard. W 1867 obejmowała 14,8 ha, 10 domów, karczmę (ul. Kielnieńska, obecnie rejon nr. 30) i 136 mieszkańców. W osobną dzierżawę władze pruskie wypuszczały Jezioro Wysockie.

Po 1918 wieś znalazła się w granicach polskiego województwa pomorskiego. W 1921, po wybudowaniu linii kolejowej Gdynia–Kokoszki, jej odcinek wchodził na teren Wysokiej (z okolic obecnej ul. Drawskiej) między ul. Komandorską i Kielnieńską, przy której (na wysokości obecnych posesji między nr 90 a 100) powstał przystanek, następnie biegł do ul. Wodnika i nią do wsi Klukowo. W 1922 dom przy ul. Kielnieńskiej 24 (gdzie założono kaplicę) i kilkanaście ha między ulicami Kielnieńską a Komandorską nabył po preferencyjnej cenie od Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Poznaniu zakon ojców pijarów z Rakowca pod Krakowem z planami założenia Zakładu Naukowo-Wychowawczego (w tym zawodowej szkoły dla młodzieży kaszubskiej). Z braku funduszy do budowy nie doszło, majątek wydzierżawiono Andrzejowi Dampcowi (zob. o. Maksymilian Adrych). Próba odzyskania w 1945 tego majątku przez pijarów zakończyła się niepowodzeniem.

Do 1925 prywatny majątek ziemski, z pałacem i kaplicą (nieistniejącymi, zlokalizowanymi w okolicach stawu przy ul. Kielnieńskiej), domem starców (ul. Kielnieńska, rejon posesji nr 45), nadleśnictwem i cegielnią (w rejonie ul. Odyseusza i Obwodowej, w 1966-1967 składowisko śmieci dla Gdańska i Sopotu, obecnie teren stacji benzynowej); w 1925 majątek rozparcelowano. W 1930 zmodernizowano linię kolejową (kształt obecny), wybudowano nowy przystanek, obecnie Gdańsk-Osowa. Przystanek „Wysoka” (rozebrany po II wojnie światowej) stracił funkcje pasażerskie, służąc miejscowemu tartakowi, tory rozebrano.

1 I 1973 południową, większą część Wysokiej włączono w granice administracyjne Gdańska, pozostały obszar do Gdyni. W rejonie ulic Biwakowej, Niedziałkowskiego i Barniewickiej od początku lat 70. XX wieku powstawało osiedle domków jednorodzinnych pracowników przemysłu okrętowego pod nazwą "Okrętowiec", zaś nazwę Osowa rozciągnięto na obszar wszystkich nowych inwestycji, zacierając historyczne podziały i ograniczając nazwę Wysoka do wschodniej części Osowej oraz węzła drogowego na skrzyżowaniu Obwodnicy Trójmiasta i ulic Spacerowej i Kielnieńskiej. Część tego obszaru (między ulicami Kielnieńską i Spacerową: ul. Jelenia, Łosiowa i Sarnia, z zabudową wzniesioną w 1993 przez Spółdzielcze Zrzeszenie Budowy Domów Jednorodzinnych „Za Obwodnicą”) należy do Gdyni.

10 IX 2002 przy ul. Odyseusza 2 otwarto hipermarket sieci remontowo-budowlanej Castorama, jednocześnie oddano do użytku nowe rondo Odyseusza-Spacerowa. BŚ