Tekst źródłowy strony ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA

{{web}}
[[File:Za_zasługi_dla_Gdańska.JPG|thumb|Odznaka „Za zasługi dla Gdańska”]]
'''„ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA”''', odznaka honorowa. Ustanowiona uchwałą gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Miejskiej Rady Narodowej]] (MRN) 2 II 1960 i przez nią przyznawana. 10 II 1960 oddział Wybrzeże Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP)  rozpisał konkurs na graficzne opracowanie odznaki, planowanej początkowo (z czego zrezygnowano) w trzech stopniach: złotej, srebrnej i brązowej. Komisja konkursowa, w skład której wchodzili przedstawiciele Prezydium MRN i SARP pod przewodnictwem mgr inż. Mariana Skowrońskiego, jako zwycięski uznała projekt [[TOŁKIN WIKTOR, architekt, artysta rzeźbiarz | Wiktora Tołkina]]. Jednostronna (rewers – agrafka do mocowania), 25 × 21 mm, metalowa, posrebrzana, w kształcie stylizowanego orła, na którym wyobrażono herb wielki Gdańska (z trzymaczami) i napisem u dołu „Za Zasługi Dla Gdańska”. Nadawana osobom i instytucjom, które walczyły o polskość Gdańska w najtrudniejszym okresie, wykazywały polskość Gdańska w trakcie jego odbudowy i rozbudowy, przyczyniały się do rozwoju oświatowego, kulturalnego i gospodarczego ziemi gdańskiej.<br/><br/>
W pierwszy roku funkcjonowania nadano ją 812 osobom, w tym 126 reprezentantom organów bezpieczeństwa ([[URZĄD BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO I SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA | Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego]]), [[MILICJA OBYWATELSKA | Milicji Obywatelskiej]], prokuratury i sądów, 65 pracownikom morza, stoczni i portów, 49 pracownikom służby zdrowia, 46 osobom wytypowanym przez Naczelną Organizację Techniczną, 41 działaczom gospodarczym i państwowym, 39 – wojskowym, 39 pracownikom kultury i sztuki. Otrzymał ją bawiący prywatnie w 1960 roku w Gdańsku marszałek ZSRR Rodion Malinowski, którego wbrew faktom przedstawiano jako biorącego udział w walkach na Wybrzeżu. Z innych kombatantów odznakę otrzymał komandor porucznik Henryk Malinowski (zm. 1995 w Gdyni, prowadził między innymi kącik szachowy w [[DZIENNIK BAŁTYCKI | „Dzienniku Bałtyckim”]]), w 1945 zastępca ds. polityczno-wychowawczych dowódcy I Batalionu Morskiego, którego ślub w tym roku odnotowano w księgach Urzędu Stanu Cywilnego jako pierwszy w powojennym Gdańsku.<br/><br/>
Dekorowano nią także instytucje, 29 VII w 1962 otrzymały ją Akademia Medyczna ([[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Gdański Uniwersytet Medyczny]]), [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechnika Gdańska]], [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższa Szkoła Pedagogiczna]], „Dziennik Bałtycki”, [[GŁOS WYBRZEŻA, gazeta | „Głos Wybrzeża”]], [[RADIO GDAŃSK | Radio Gdańsk]], [[PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE PRACOWNIE KONSERWACJI ZABYTKÓW| Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku]], Zarząd Portu Gdańsk, 9 V 1966 gdański oddział miejski Czerwonego Krzyża, 28 X 1966 Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka ([[OPERA BAŁTYCKA | Opera Bałtycka]]); 26 XI 1966 Chór im. Tadeusza Tylewskiego gdańskiej Akademii Medycznej i jego ówczesny dyrygent Leon Snarski, 12 V 1969 [[TEATR MINIATURA | Teatr Miniatura]], 26 I 1970 – Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna ([[AKADEMIA MUZYCZNA IM. STANISŁAWA MONIUSZKI | Akademia Muzyczna]]); 1 IX 1971 [[LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, IV | IV Liceum Ogólnokształcące]], 2 V 1980 Komitet Osiedlowy im. Kochanowskiego we Wrzeszczu. <br/><br/>
Odznakę wręczano także jednorazowo większym grupom, np. 8 III 1966, z okazji Dnia Kobiet, otrzymały ją 33 kobiety, 8 IV 1967 z okazji Dnia Pracownika Służby Zdrowia otrzymało odznakę 20 osób, 22 VII 1968 – 25 osób; 27 VI 1970 – 20 pracowników gdańskich stoczni, 21 VII 1970 – 12 budowniczych nowego wiaduktu [[BŁĘDNIK, wiadukt | Błędnik]]; 2 VII 1972 – 18 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie ul. Jedności Robotniczej ([[TRAKT ŚW. WOJCIECHA | Trakt św. Wojciecha]]); 16 IX 1972 – 14 działaczy klubu [[GEDANIA, klub sportowy | Gedania]] z okazji 50-lecia klubu; 15 X 1975 budowniczy węzła drogowego na skrzyżowaniu ul. Podwale Przedmiejskie i ul. Okopowej; 30 X 1975 wykonawcy remontu [[MOST SIENNICKI | Mostu Siennickiego]]; 21 VII 1972 – 28 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie [[ZWYCIĘSTWA, aleja | al. Zwycięstwa]]; 30 IV 1974 – 23 członków gdańskiego oddziału NOT; 24 VII 1979 Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku-Oliwie; 12 IV 1980 15 pracowników EC-I  „Ołowianka”. Odznaką wyróżniano sportowców, otrzymali ją m.in. 31 III 1966 zawodnicy [[LECHIA | Lechii]] Gdańsk, piłkarz [[KORYNT ROMAN, piłkarz, trener | Roman Korynt]] i kolarz [[KOWALSKI HENRYK, kolarz szosowy | Henryk Kowalski]]; 12 XI 1970 Feliks Stamm trener bokserów (m.in. przed wojną Gedanii); 4 V 1971 koszykarze mistrza Polski [[WYBRZEŻE | Wybrzeża Gdańsk]], Zygmunt Wysocki i Andrzej Jezierski; 9 X 1972 – 7 sportowców Spójni Gdańsk w 25-lecie działalności klubu. W 1966 uhonorowano drobnicowiec [[GDAŃSK, MS, drobnicowiec (1950) | m/s „Gdańsk”]], pływał z wymalowaną odznaką na burcie. <br/><br/>
Nadawano ją członkom rodzin osób już nieżyjących (10 XI 1974 otrzymały ją Celina Stołowska i Bożena Kujawa – matka szer. MO Stanisława Stołowskiego i wdowa po plut. MO Franciszku Kujawie, zastrzelonych 10 XI 1945 na ul. Łąkowej 18 podczas napadu na sklep monopolowy, odsłonięto wówczas również odpowiednią tablicę na froncie domu). W samych tylko latach 1960–1975 otrzymało ją 8201 osób i instytucji, do końca funkcjonowania około 15 000. Po 1990 (ostatnie rozdanie) nie nadawana, zastąpiona w 1996 [[MEDAL ŚWIĘTEGO WOJCIECHA | Medalem Św. Wojciecha]] i [[MEDAL KSIĘCIA MŚCIWOJA II | Medalem księcia Mściwoja II]]. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]