Tekst źródłowy strony ZANCKAU PETER, pastor kościoła św. Bartłomieja

{{web}}
'''PETER ZANCKAU''' (Zen(c)ker, Zänker, Zinken) (Saksonia? – 1535 Johannisburg (Pisz)), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]], kaznodzieja reformacyjny. W sierpniu 1524 był w Gdańsku kaznodzieją, wokół którego w pierwszym okresie [[REFORMACJA | reformacji]] gromadziło się pospólstwo i plebs na spotkaniach na cmentarzu [[SZPITAL ŚW. ELŻBIETY | św. Elżbiety]], organizowanych przez [[KOENIG PETER, kowal, przywódca rewolty | Petera Koeniga]] i [[WENTLAND JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Wentlanda]]. Na zgromadzeniach tych wybrano także kaznodziejów/pastorów dla pięciu gdańskich kościołów, w tym [[BIENWALD MATTHIAS, kaznodzieja kościoła św. Bartłomieja| Matthiasa Bienwalda]] dla kościoła św. Bartłomieja. 20 II 1525 miasto Elbląg poprosiło gdańszczan o przywódcę duchowego, 26 tego miesiąca wysłano więc tam „na pół roku” Bienwalda, a Zanckau został powołany na pastora kościoła św. Bartłomieja.<br/><br/>
W styczniu 1526 był jednym z tych radykałów, których odsunięto od ambony i zakuto w kajdany w ramach żądanego przez polskiego króla Zygmunta I Starego przywrócenia w Gdańsku starego ładu religijnego. Po przybyciu króla do miasta 17 IV 1526 znalazł się wśród tych, których po długich negocjacjach otoczył opieką książę pruski Albrecht Hohenzolern i wywalczył dla nich jedynie wygnanie z miasta. Został pastorem w Piszu. Początkowo aktywny uczestnik dysput religijnych po stronie anabaptystów, m.in. 30-31 XII 1531 wraz z Fabianem Eckelem z Legnicy przeciwko luterańskiemu biskupowi Pomezanii dr. Paulowi von Spretten i kaznodziejom Johannowi Polyanderowi, Johannowi Briesmannowi i Michaelowi Maurerowi (Meurer) w Colloqium na zamku w Kętrzynie (Rastenburg) w obecności księcia Albrechta. Efektem zażartego sporu był nakaz opuszczenia Prus Książęcych przez anabaptystów, w związku z czym do śmierci stał się zwolennikiem schwenkfeldianizmu (odmiana arianizmu, propagowana przez Kaspra Schwenkfelda von Ossig (1490–1561), do dziś funkcjonująca w USA). {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>



'''Bibliografia''':<br/>
Beckherr Karl, Die St. Georgenkirche zu Rastenburg, w: Altpreussische Monatsschrift, Bd. 20, 1883, s. 282.<br/>
Freytag Hermann, ''Die Beziehungen Danzigs zu Wittenberg'', „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins“, H. 38, Danzig 1898, s.27, 44.<br/>
Prätorius Ephraim, ''Dantziger-Lehrer Gedächtniβ …'', Danzig und Leipzig, 1760, s. 9.<br/>
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation...'', Königsberg 1834, s. 52.<br/>
Ukert Georg Heinrich Albert, ''Dr. Martin Luther's Leben. Mit einer kurzen reformationsgeschichte Deutschlands und der Litteratur'', Teil 2, Gotha 1817, s. 236.