Tekst źródłowy strony TOBIESEN LUDOLF HERMANN, dyrektor Szkoły Nawigacyjnej

{{web}}
[[File: Nawigacyjna_Szkoła_w_Gdańsku.jpg |thumb| Kościół św. Jakuba jako siedziba Szkoły Nawigacyjnej w Gdańsku, z broszury autorstwa Ludolfa Hermanna Tobiesena, 1818]]
[[File: Tobiesen_broszura.jpg |thumb| Strona tytułowa broszury Ludolfa Hermanna Tobiesena o początkach gdańskiej Szkoły Nawigacyjnej]]
[[File: Tobiesen,_słownik_duńsko-niemicki.jpg |thumb| Strona tytułowa trzeciej części słownika duńsko-niemieckiego autorstwa Ludolfa Hermanna Tobiesena]]
'''LUDOLF HERMANN TOBIESEN''' (14 IX 1771 Husum, Schleswig–Holstein – 3 V 1839 Kronsztad, Rosja) pierwszy dyrektor gdańskiej [[SZKOŁA NAWIGACYJNA| Szkoły Nawigacyjnej]]. Jedyny syn szypra, następnie kupca Martina (1738–1816) i Elsabe z domu Heeper (1742–1816). Uczęszczał do szkoły w swoim rodzinnym mieście, od 9 V 1791 do 29 VI 1793 studiował matematykę na uniwersytecie w Getyndze, studia ukończył doktoratem. W pierwszym semestrze zimowym uczęszczał na zajęcia z astronomii, meteorologii i nauki o ziemi, w semestrze letnim 1792 na wykłady z fizyki eksperymentalnej. W latach 1794–1795 prywatny wykładowca matematyki i nawigacji na Uniwersytecie Kopenhaskim. W 1796 przebywał w Anglii, w latach 1796–1798 był nauczycielem w hamburskiej Akademii Handlowej. Od 1801 prywatny wykładowca matematyki na Uniwersytecie w Kilonii, jednocześnie do 1815 pracował jako nauczyciel rodziny von Schmettau w majątku Ascheberg w Szlezwiku–Holsztynie nad jeziorem Große Plöner See. Od 1815 do 1818 nauczał matematyki i nawigacji w Altonie (Hamburg). <br/><br/>
Jednocześnie zajmował się tłumaczeniem prac z języka duńskiego na niemiecki. W 1796 przetłumaczył jedno z dzieł duńskiego oficera Adama Wilhelma Haucha ''Początki fizyki doświadczalnej'', w 1799 ukończył pracę nad przekładem dziejów Danii Gustava Ludviga Badena, przetłumaczył fragmenty utworów duńskiego pisarza Knuda Lyne Rahbeka, a także pierwszy tom podręcznika arytmetyki i trygonometrii duńskiego matematyka, astronoma i geodety Thomasa Bugge. W 1815 ukazało się tłumaczenie drugiego tomu tego dzieła, z przedmową niemieckiego matematyka Johanna Georga Büscha, w 1816 tłumaczenie tomu trzeciego. W 1800 przełożył na język niemiecki rozporządzenie przeciwpożarowe miasta Kopenhagi, które ukazało się w Hamburgu z przedmową Christopha Daniela Ebelinga. Przygotował też podręcznik gramatyki duńskiej dla osób niemieckojęzycznych (wydawany w 1802, 1813 i 1829). Był także członkiem Towarzystwa Fizycznego w Getyndze, Towarzystwa Matematycznego w Hamburgu, honorowym członkiem Królewskiego Wschodniopruskiego Fizyczno–Ekonomicznego Towarzystwa z siedzibą w Królewcu oraz towarzystwa ekonomicznego w Poczdamie. <br/><br/>
W 1817 władze pruskie zaproponowały mu organizację pruskiego szkolnictwa morskiego. Umowę z Ministerstwem Handlu i Rzemiosła podpisał 23 V 1817. Na tej podstawie został również od 1 VI 1817 mianowany dyrektorem gdańskiej Szkoły Nawigacyjnej, co 20 VI 1817 zaakceptował król pruski Fryderyk Wilhelm III, a państwo pruskie pokryło koszt przeniesienia się jego rodziny do Gdańska. Jego roczne uposażenie miało wynosić wówczas 1200 talarów. Jeszcze w tym samym roku został mianowany profesorem matematyki. W umowie zastrzegł sobie natychmiastowy wyjazd do Anglii w celu zapoznania się z tamtejszym szkolnictwem morskim. Po powrocie odrzucił plany nauczania przygotowane przez władze gdańskie, wzorujące się na szkolnictwie amsterdamskim i zaproponował rozwiązania angielskie.<br/><br/>
Uroczyste otwarcie gdańskiej Szkoły Nawigacyjnej odbyło się 19 XI 1817 w jego mieszkaniu. Tam też początkowo odbywały się zajęcia, wkrótce przeniesiono je do siedziby w przebudowanym na cele świeckie [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Stare Miasto) | kościele św. Jakuba]]. Według jego propozycji z 1816, w placówce wykładano arytmetykę, geometrię, trygonometrię, geografię, astronomię, prawo morskie, zasady budowania statków i praktyczne zasady ustalania pozycji statku. On sam nauczał przedmiotów matematycznych, zredagował na potrzeby szkoły zbiór tablic matematycznych. Brał udział w działalności gdańskiego [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]]. W czerwcu 1820 zewnętrzne kontrole wykazały liczne, zawinione przez niego, niezgodności finansowe szkoły, co stało się powodem jego rezygnacji ze stanowiska jej dyrektora. <br/><br/>
Po opuszczeniu Gdańska został astronomem na usługach marynarki rosyjskiej w Kronsztadzie, gdzie spędził resztę swojego życia. W 1820 ukazał się w Berlinie jego podręcznik nawigacji, przygotowywany jeszcze podczas pobytu w Gdańsku. Od 1831 tajny radca, wpisany do rejestru szlachty rosyjskiej.<br/><br/>
Od 1801 żonaty był z Marie Margaret Kuncke (1799 Kilonia – 23 IX 1840 Kronsztad). Ojciec szóstki dzieci: Ludolfa Hermanna (12 VIII 1802 – 2 II 1850), Marii Elisabeth (9 X 1803 – 4 III 1857), Doris (28 I 1805 – 2 II 1831), Johanny (18 VI 1806 – 18 XII 1865), Johannesa Conrada (25 III 1808 Altona – 16 XI 1878 Rewal) i Augusta Friedricha (18 III 1810 Marienhof – 28 II 1885 Helsinki). Córki Doris i Maria były kolejno żonami Wilhelma Westphalena, Johannes Conrad działał na terenach dzisiejszej Estonii, występował tam jako Ivan Romanovich Tobizin, był wiceadmirałem i dowódcą portu w Rewelu (Talin). August Friedrich był rosyjskim generałem, działał m.in na terenie Finlandii jako August Romanovich Tobizin. {{author: AKP}} {{author: PP}} [[Category: Encyklopedia]]  [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>



'''Bibliografia''': <br/>
Fierek Henryk, ''Kształcenie nawigacyjne w Gdańsku na przełomie XVIII i XIX wieku'', „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, t. 16, 1973, nr 3, s. 414–416. <br/>
Fierek Henryk, ''Wpływ myśli i praktyki nawigacyjnej krajów skandynawskich na rozwój Królewskiej Szkoły Nawigacyjnej w Gdańsku w XIX wieku'', „Nautologia”, t. 15, 1980, nr 2, s. 13–22. <br/>
Fierek Henryk, ''Z dziejów gdańskiej szkoły nawigacyjnej w latach 1817–1918'', „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. 20, 1977, s. 107–153. <br/>
Gierszewski Stanisław, ''Sztuka nawigacji w Gdańsku w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku'', „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. 12, 1967, nr 2, s. 295–312. <br/>
Kubik Kazimierz, ''Gdańska Szkoła Nawigacyjna (1817–1914)'', „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne”, t. 20, 1977, nr 24, s. 3–22. <br/>
Kubik Kazimierz, ''Geneza Szkoły Nawigacyjnej w Gdańsku i jej pierwsze formy organizacyjne'', „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Uniwersytet Gdański. Pedagogika – Historia – Wychowanie”, 1979, nr 8, s. 133–151. <br/>
Paluchowski Piotr, ''Pierwsi dyrektorzy Szkoły Nawigacyjnej w Gdańsku: Ludolf Tobiesen i Michael Bille'', w: ''Miedzy Gdańskiem a Santiago. 600–lecie konsekracji kościoła św. Jakuba fundacji szyprów w Gdańsku'', Gdańsk 2015, s. 215–222.