Tekst źródłowy strony SZYMAŃSKI WŁADYSŁAW, duchowny katolicki

{{web}}
[[File: 2_Ks._Władysław_Szymański.jpg |thumb| Biskup gdański [[O’ROURKE EDUARD,  biskup gdański, patron placu w Gdańsku | Eduard O’Rourke]] (siedzi z prawej z dzieckiem), obok ksiądz Władysław Szymański, naprzeciwko biskupa [[ROGACZEWSKI FRANCISZEK, ksiądz, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | ksiądz Franciszek Rogaczewski]], podczas pielgrzymki z [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA | kościoła Chrystusa Króla]] do sanktuarium w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]], 1934]]
[[File: 1._Ks._Władysław_Szymański.jpg |thumb| Ksiądz Władysław Szymański z dziećmi podczas I komunii, Sopot, 1935–1937]]
[[File: Bronisław_Komorowski_1939.jpg |thumb| Uroczystości 25-lecia kapłaństwa ksiedza [[KOMOROWSKI BRONISŁAW, ksiądz, działacz gdańskiej Polonii, patron placu | Bronisława Komorowskiego]]  (w środku) w [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA BISKUPA MĘCZENNIKA | kościele św. Stanisława Biskupa Męczennika]], z lewej ksiądz Władysław Szymański z Sopotu, z prawej ksiądz prałat Edmund Roszczynialski z Wejherowa, 29 III 1939]]
'''WŁADYSŁAW SZYMAŃSKI''' (5 IV 1901 Domatówko, powiat Puck – 11 I 1940 Stutthof), duchowny katolicki, prefekt [[POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Polskich Szkół Handlowych w II Wolnym Mieście Gdańsku]]. Syn rolnika Jana Józefa Szymańskiego (3 VII 1867 Domatówko - 26 IX 1935 Domatówko) i Otylii Barbary z domu Baranowskiej (ur. 2 XII 1881 Linia). Od wiosny 1912 uczeń Collegium Marianum w Pelplinie (przyjęty do seksty). Przeniósł się do Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Wejherowie (Königliches Katholisches Gymnasium zu Neustadt in Westpreussen), gdzie zdał maturę w 1922 (w tym samym roku szkoła zmieniła nazwę na Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego). <br/><br/>
Jesienią 1922 wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. 27 VI 1926 przyjął z rąk biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego święcenie duchowne. Od 1 VIII 1926 wikariusz w Papowie Toruńskim, od 15 IX 1926 w parafii Najświętszej Marii Panny w Toruniu, od 1 I 1929 w parafii Chrystusa Króla w Toruniu–Mokre. 4 XII 1929 oddelegowany przez biskupa Stanisława Wojciecha Okoniewskiego do pracy duszpasterskiej wśród Polaków w II Wolnym Mieście Gdańsk (II WMG). 1 I 1930 objął wikariat w [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościele św. Józefa]]. Rozwinął przy nim działalność duszpasterską i narodową wśród ludności polskiej. Sprawował również opiekę nad młodzieżą w Gdańsku oraz w okolicach. Skupiał ją początkowo przy [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskim]], następnie w salkach katechetycznych przy [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA | kościele Chrystusa Króla]]. Dzięki zdolnościom muzycznym, zorganizował młodzieżowy chór kościelny, orkiestrę dętą oraz smyczkową. Powodzeniem cieszyły się organizowane przez niego amatorskie pasyjne przedstawienia teatralne. Organizował również kursy dla młodzieży i wycieczki do Warszawy, Poznania, Lwowa i Krakowa. <br/><br/>
Rozporządzeniem z 13 VIII 1934 [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senat II WMG]] zabronił mu dalszej pracy duszpasterskiej. W jego obronie wystąpiło do [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej w II WMG]] Koło Księży Polaków w Gdańsku, prosząc o interwencję „mocną i skuteczną”. Protest poparł również konsystorz gdański (gremium doradcze biskupa gdańskiego), który wystosował pismo do senatu II WMG, ostro protestując przeciw zakazaniu duchownemu pełnienia funkcji duszpasterskich bez porozumienia z władzami diecezji gdańskiej. Otrzymał od konsystorza polecenie kontynuowania pracy, jednak z zaleceniem niegłoszenia kazań. Po licznych interwencjach Komisariatu Generalnego RP 19 VI 1935 przywrócono mu prawo wykonywania dotychczasowych obowiązków. Do października 1935 zastępował chorego [[ROGACZEWSKI FRANCISZEK, ksiądz, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | ks. Franciszka Rogaczewskiego]] w kościele Chrystusa Króla. Następnie objął obowiązki katechety w Polskich Szkołach Handlowych w Gdańsku. Jednocześnie jako wikariusz pracował kilka tygodni także w kościele św. Andrzeja w Lasowicach Wielkich na Żuławach oraz w [[KOŚCIÓŁ ŚW. JADWIGI ŚLĄSKIEJ | kościele św. Jadwigi Śląskiej]] w Gdańsku–[[NOWY PORT | Nowym Porcie]].<br/><br/>
1 XI 1935 władze diecezji przeniosły go w charakterze wikarego w zastępstwie ks. [[HOEFT WALTER, ksiądz, wikariusz | ks. Waltera Hoefta]] do kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) Wniebowziętej  Gwiazdy Morza (Meeresstern) w Sopocie, a biskup gdański [[O’ROURKE EDUARD, biskup gdański, patron placu w Gdańsku| Eduard O’Rourke]] mianował go opiekunem duszpasterskim Polaków. W każdą niedzielę i w święta odprawiał nabożeństwa ze śpiewami i kazaniami w języku polskim w podlegającej parafii kościoła Gwiazdy Morza powtórnie poświęconej 24 XI 1935 dla odprawiania mszy w języku polskim kaplicy Wniebowzięcia NMP w Sopocie przy Nordstrasse (ul. Powstańców Warszawskich, pierwotnie otwarta i poświęcona 14 VIII 1870). Został również dyrektorem biura Budowy Polskiego Kościoła, które było częścią powstałego 1 X 1935 Towarzystwa Budowy Kościoła Polskiego w Sopocie (zarejestrowane w sądzie gdańskim 26 X 1935). W czerwcu 1936 wystosował w prasie polskiej apel o wsparcie finansowe budowy tego kościoła. Działał w kilku polskich organizacjach: opiekował się męskimi i żeńskimi kołami Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej, udzielał się w Kole Przyjaciół Harcerstwa, był kapelanem sopockich harcerzy. Aktywna działalność w Towarzystwie Budowy Kościoła Polskiego w Sopocie spowodowała kolejną interwencję i zwolnienie we wrześniu 1937 z dotychczasowej funkcji. Jego następcą został [[MAJEWSKI JERZY, ksiądz, współpatron gdańskiej ulicy| ks. Jerzy Majewski]]. Od października 1937 był kapelanem sióstr dominikanek w Sopocie przy obecnej al. Niepodległości 719. Zamieszkał również w ich domu zakonnym. Pełnił też nadal funkcję katechety w Polskich Szkołach Handlowych w Gdańsku, w styczniu 1938 został prezesem powołanej wówczas orkiestry symfonicznej parafii Chrystusa Króla w Gdańsku.<br/><br/>
Aresztowany 1 IX 1939 o godz. o godz. 4.30 w swoim mieszkaniu. Dotkliwie pobity, przetrzymywany był w [[VICTORIASCHULE | Victoriaschule]], skierowany został następnie do prac rolnych w niemieckim gospodarstwie w Lasowicach Wielkich (Gross Lesewitz) w powiecie malborskim, następnie do Świerk (Tannsee) w powiecie nowodworskim. W listopadzie 1939 przeniesiony do [[OBÓZ DLA POLAKÓW W NOWYM PORCIE | obozu dla Polaków w Gdańsku-Nowym Porcie]]. Wyrokiem policyjnego sądu doraźnego (Standgericht) skazany został na karę śmierci. Zamordowany w lesie koło [[OBÓZ STUTTHOF | obozu Stutthof]] wraz z grupą 22 działaczy polskich z II WMG. Ofiary ekshumowano w maju 1979, szczątki złożono w Relikwiarzu Muzeum Stutthof w Stutthofie. Na cmentarzu na gdańskiej Zaspie postawiono dla nich symboliczny pomnik (kwatera X, rząd I – 12). <br/><br/>
Jego nazwisko widnieje na tablicy pamiątkowej [[POMNIK NAUCZYCIELI POLSKICH II WMG |polskich nauczycieli zamordowanych i zmarłych podczas II wojny światowej]] z II WMG przy ul. Wałowej 21, oraz na tablicy na Domu Harcerza (zob. [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]]), odsłoniętej 10 X 1981 i upamiętniającej gdańskich harcerzy poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej. W sieni kościoła NMP „Gwiazdy Morza” w Sopocie w 1970 odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą przez biskupa [[NOWICKI EDMUND, biskup gdański | Edmunda Nowickiego]], z napisem: „Śp. ks. Władysław Szymański, duszpasterz Polonii gdańskiej 1930-1939, aresztowany przez okupanta, został umęczony w styczniu 1940 r.” 1 IX 2002 jego imię otrzymał sopocki skwerek przy Urzędzie Miasta, na którym stoi Pomnik Martyrologii Polskich Mieszkańców Sopotu, na którym również wymienione jest jego nazwisko. {{author: LeMo}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
Źródła:<br/>
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Collegium Marianum Pelplin, t. 2, Księga uczniów 1858–1920.<br/>
Archiwum Parafii Gwiazdy Morza w Sopocie: Kronika Parafialne (1901–2014).<br/>
„Gazeta Gdańska”, nr 18 z 22/23 I 1938, s. 12; nr 262 z 18 XI 1938, s. 6.<br/>
Literatura:<br/>
Andrzejewski Marek, ''Dzieje Sopotu w latach 1920–1945'', w: ''Dzieje Sopotu do roku 1945'', red. Błażej Śliwiński, Gdynia 1998.<br/>
Baciński Antoni, ''Polskie duchowieństwo katolickie w Wolnym Mieście Gdańsku 1919–1939', „Studia Gdańskie” 1973, nr 1.<br/>
''Leksykon kapłanów wyświęconych w latach 1869–1945 pracujących w diecezji gdańskiej'', oprac. Maciej Kwiecień, Gdańsk 2014.<br/>
Mamuszka Franciszek, ''Sopot. Szkice z dziejów'', Wrocław 1975.<br/>
Mamuszka Franciszek, ''Kronika życia polskiego w Sopocie na przestrzeni wieków'', Gdańsk 1990.<br/>
Nadolny Anastazy, ''Słownik biograficzny kapłanów wyświęconych w latach 1921-1945 pracujących w diecezji chełmińskiej'', Pelplin 2021.<br/> 
Plenkiewicz Maciej, ''Kościół katolicki w Wolnym Mieście Gdańsku 1933–1939'', Bydgoszcz 1980.<br/>
Stachnik Richard, ''Danziger Priesterbuch 1920–1945; 1945–1965'', Bonn 1965.<br/>
Stępniak Henryk, ''Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku'', Gdańsk 1991.<br/>
Sziling Jan, ''Męczeństwo – Służba – Walka. Duchowieństwo diecezji chełmińskiej w latach drugiej wojny światowej (1939–1945)'', Toruń 2009.<br/>
Szulist Władysław, ''Przeszłość obecnych obszarów diecezji pelplińskiej 1920–1939'', t. 3, Pelplin 2009.