Tekst źródłowy strony RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA

{{paper}}
[[File: Ratusz_Głównego_Miasta_1.jpg |thumb| Ratusz Głównego Miasta, [[WILLER PETER, architekt, grafik, kartograf | Peter Willer]] w pracy [[CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy | Reinholda Curickego]], ''Der Stadt Dantzigk...'', 1687]]
[[File:Ratusz Głównego Miasta (w lustrzanym odbiciu), Balthasar Friedrich Leizel, około 1780.JPG|thumb|Ratusz Głównego Miasta (w lustrzanym odbiciu), Balthasar Friedrich Leizel, około 1780]]
[[File:Michael Carl Gregorovius, Długi Targ w Gdańsku, 1832 .JPG|thumb| [[GREGOROVIUS MICHAEL CARL, artysta plastyk | Michael Carl Gregorovius]] ''Długi Targ w Gdańsku'', 1832]]
[[File:3_Ratusz_Głównego_Miasta.jpg|thumb| Franz Bils, [[MEYERHEIM FRIEDRICH EDUARD, artysta malarz| Friedrich Eduard Meyerheim]], Ratusz Głównego Miasta, 1837]]
[[File:4_Ratusz_Głównego_Miasta.jpg|thumb|[[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog| Johann Carl Schultz]], Ratusz Głównego Miasta, 1850]]
[[File:Ratusz Głównego Miasta, widok od strony wschodniej, około 1904.JPG|thumb|Ratusz Głównego Miasta, widok od strony wschodniej, około 1904]]
[[File:6_Ratusz_Głównego_Miasta.jpg|thumb|Ratusz Głównego Miasta, sierpień 1939]]
[[File: Ratusz_Głównego_Miasta,_marzec_1945.jpg |thumb| Ratusz Głównego Miasta, marzec 1945]]
[[File:Ratusz Głównego Miasta po zniszczeniach wojennych, widok od strony południowo-wschodniej, 1947.JPG|thumb|Ratusz Głównego Miasta po zniszczeniach wojennych, widok od strony południowo-wschodniej, 1947]]
[[File:5_Ratusz_Głównego_Miasta.jpg|thumb|Odbudowa Ratusza Głównego Miasta, 1950 ]]
[[File:Widokówka_wysłana_z_gdańskiej_poczty,_1958.jpg|thumb|Widokówka wysłana z gdańskiej poczty, 1958]]
[[File:Chlebowski Stanisław , Ratusz w Gdańsku, około 1960.JPG|thumb|''Ratusz w Gdańsku'', Stanisław Chlebowski, około 1960]]
[[File:Posąg króla Zygmunta Augusta z ryciny Ratusz Głównego Miasta Johanna Carla Schultza, około 1860.JPG|thumb|Posąg króla Zygmunta Augusta z ryciny ''Ratusz Głównego Miasta'' Johanna Carla Schultza, około 1860]]
[[File:Model posągu króla Zygmunta Augusta w pracowni rzeźbiarskiej Alfonsa Łosowskiego, 1948.JPG|thumb|Model posągu króla Zygmunta Augusta w pracowni rzeźbiarskiej Alfonsa Łosowskiego, 1948]]
[[File:Posąg króla Zygmunta Augusta na szczycie wieży Ratusza Głównego Miasta.JPG|thumb|Posąg króla Zygmunta Augusta na szczycie wieży Ratusza Głównego Miasta]]

[[File:Sień Ratusza Głównego Miasta, 1930.JPG|thumb|Sień Ratusza Głównego Miasta, 1930]]
[[File:Isaak van den Block, Modlitwa Salomona, 1604–1608.JPG|thumb|Isaak van den Block ''Modlitwa Salomona'', 1604–1608]]
[[File:„Apoteoza Gdańska” Isaaka van den Blocka, 1608.JPG|thumb|Isaak van den Block ''Apoteoza Gdańska'' w Wielkiej Sali Rady, 1608]]
[[File:Panorama Gdańska z ręką Opatrzności czuwającej nad Ratuszem, „Apoteoza Gdańska”, detal.JPG|thumb|Panorama Gdańska z ręką Opatrzności czuwającej nad Ratuszem, ''Apoteoza Gdańska'', detal]]
[[File:Block Isaak van den, Kara i nagroda, 1612.JPG|thumb|Isaak van den Block ''Kara<br/>i nagroda'' w  Małej (Zimowej) Sali Rady Ratusza Głównego Miasta, 1612 ]]
[[File:Herb Gdańska w Czerwonej Sali Ratusza Głównomiejskiego.JPG|thumb|Herb Gdańska w Czerwonej Sali Ratusza Głównego Miasta]]
[[File:Carillon w Ratuszu Głównego Miasta.JPG|thumb|Carillon w Ratuszu Głównego Miasta]]
[[File: Ratusz_makieta.JPG |thumb| Makieta Ratusza Głównego Miasta]]
[[File: Lampa_replika.JPG |thumb| Lampa smolna]]

'''RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA''', ul. Długa 46, historyczna siedziba samorządu miejskiego, miejsce obrad jej organów tj. [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], [[ŁAWA MIEJSKA | Ławy]], od 1526 także [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]]; później także miejsce pracy [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrza]]. Pierwotnie jednopiętrowy budynek wzniesiony w 1. połowie XIV wieku, rozbudowany przez mistrza murarskiego Heinricha Ungeradina w latach 1379–1382. Kolejne prace z okresu 1454–1457 związane były z przybyciem do Gdańska króla Polski Kazimierza Jagiellończyka na początku [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]], który potwierdził 25 V 1457 dotychczasowe przywileje Gdańska. Pod koniec XV wieku podwyższono wieżę, zwieńczając ją spadzistym hełmem pokrytym miedzianą blachą, dobudowano III kondygnację i umieszczono w jej narożach wieloboczne wieżyczki; ściana wschodnia otrzymała bogaty wystrój architektoniczny. Około 1537 zaczęto wznosić wokół dziedzińca dwukondygnacyjną oficynę.<br/><br/>
Po pożarze 3 X 1556 rozpoczęto odbudowę wcześniejszej gotyckiej budowli w stylu renesansowym. W latach 1556–1560 wykonano nowy hełm wieży, na którego iglicy w 1561 umieszczono posąg króla (powszechnie utożsamianego z panującym w tym czasie władcą Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego, Zygmuntem II Augustem Jagiellończykiem). Wewnątrz hełmu zainstalowano zespół 14 dzwonów z [[CARILLONY | carillonem]] (odlanym przez Johannesa Moora (Moera), zniszczonym w 1945). Ścianę od strony Długiego Targu zwieńczono kamienną ażurową balustradą z herbami Polski, Prus Królewskich i Gdańska. W narożach wzniesiono dwie wieżyczki; w jednej znajdował się tzw. „dzwon biednych grzeszników” (Die Glocke der armen Sünder), którym dzwoniono podczas wykonywania wyroków śmierci. Główne wejście, z dwubiegunowymi schodami i istniejącym portalem (w nim herb Gdańska podtrzymywany przez dwa lwy skierowane łbami w stronę Złotej Bramy) i przedprożem, wykonał w okresie 1766–1768 [[EGGERT DANIEL, rzeźbiarz | Daniel Eggert]]. Do budowy ratusza użyto około 1 627 000 cegieł, z których widocznych jest około 125 000. W 1805 na wieży zamontowano pierwszy w Gdańsku odgromnik (piorunochron, wynaleziony w 1752).<br/><br/> 
Zniszczony w [[NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ | nocnym nalocie bombowym]] z 18/19 III 1945, odbudowany w latach 1946–1950 jako pierwsza historyczna świecka budowla w Gdańsku. 7 XI 1950 na hełmie wieży ustawiono ponownie figurę króla Zygmunta II Augusta, o przekazaniu potrzebnego do pozłocenia figury 2,5 kg złota zadecydował osobiście prezydent Bolesław Bierut podczas obecności w Gdańsku. 1 V 1959 uruchomiono zegar na wieży (aparaturę zegara wykonał w Poznaniu Aleksy Hensche), 22 VII 1959 uruchomiono kuranty (melodię "Roty" aranżował [[JABŁOŃSKI HENRYK HUBERTUS, muzyk, kompozytor, patron gdańskiej ulicy | Henryk Jabłoński]]).<br/><br/>
Oddany do ponownego użytku 2 IV 1970 jako siedziba główna [[MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA GDAŃSKA | Muzeum Historii Miasta Gdańska]] (Muzeum Gdańska). W tym samym roku w miejsce zniszczonego XVI-wiecznego carillonu zamontowano 17 dzwonów przeniesionych z Biskupiej Górki, funkcjonujących do początku lat 90. XX wieku, w 2000 zamontowano nowy carillon (37 dzwonów). W listopadzie 2007 z powodu złego stanu technicznego zdemontowano z wieży figurę króla (nową, zainstalowaną w listopadzie 1950) i poddano zabiegom konserwatorskim na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie między innymi naprawiono system obrotowy (umożliwiający obracanie się figury podczas podmuchów wiatru). 18 V 2011 [[PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE PRACOWNIE KONSERWACJI ZABYTKÓW | Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków]] odcięło i za pomocą dźwigów zdjęło 15-metrowy hełm wieży, ponownie – wraz z figurą króla – zainstalowany 25 VIII 2011.
Najwyższy budynek Głównego Miasta; razem z figurą króla i trzymaną przez niego chorągiewką mierzy 81,5 metra. W 2008 podjęto decyzję o zadaszeniu wewnętrznego dziedzińca (80 szklanych tafli ze szkła hartowanego), w 2009 wykonała to firma Ekoinbud z Gdańska.<br/><br/>
5 II 1972 na parterze uruchomiono Coctail Bar (na 40 miejsc), w marcu tego roku kawiarnię, a następnie restaurację „Palowa”, działającą do 2015. 18 I 2018 w wyremontowanej po niej sali otwarto muzealną salę wystaw czasowych. Podczas prac remontowych odkryto najstarsze w Gdańsku zachowane oryginalne sklepienia z XIV wieku.<br/><br/>
'''Wnętrze.''' Ocalała część elementów dawnego wyposażenia wnętrza, wywieziona w 1944 do podgdańskich wsi. W połowie wewnętrznych reprezentacyjnych kamiennych schodów znajduje się wejście do pomieszczenia nazywanego Małym Krzysztofem. Schody prowadzą do reprezentacyjnej Sieni Głównej, zwieńczonej w trakcie odbudowy po II wojnie światowej stropem z desek modrzewiowych i ozdobionej malowidłem z lat 1969–1970 [[WNUK JÓZEFA, malarka, artystka tkactwa, pedagog | Józefy Wnukowej]], przedstawiającym wjazd do Gdańska króla polskiego Jana III Sobieskiego w 1677.<br/><br/>
Na reprezentacyjnym I piętrze znajdują się: Wielka Sala Wety (Sala Biała), Wielki Krzysztof, Wielka Sala Rady (Sala Czerwona, Sala Letnia), Mała Sala Rady (Sala Zimowa) oraz Sala pod Zodiakiem, która dawniej mieściła tzw. Dolną Kancelarię. Na II piętrze znajdują się dawne pomieszczenia archiwum i kancelarii miejskich, obecnie sale wystawowe muzeum, oraz Sala Kasy Miejskiej, zwana [[KAMLARIA | Kamlarią]]. Z bogatego wyposażenia tego wnętrza zachowały się trzy obrazy o tematyce biblijnej [[BLOCK ISAAK van den, malarz | Isaaka van den Blocka]]. Wiszące tu niegdyś obrazy ''Tajna Kancelaria'' nieznanego autora z XVII wieku i ''Budowa świątyni'' [[MÖLLER ANTON, malarz, rysownik, grafik | Antona Möllera]] z 1601 znajdują się w zbiorach [[MUZEUM NARODOWE | Muzeum Narodowego]]. Pozostałe elementy wyposażenia umieszczono tu po II wojnie światowej, w tym obraz Antona Möllera ''Grosz czynszowy''. <br/>
Niewielkie pomieszczenie sąsiadujące z Kamlarią, tzw. Skarbiec (zwany także Kasą Depozytową), służyło dawniej do przechowywania pieniędzy i kosztowności; w 1865 urządzono w nim gabinet nadburmistrza. Pod Skarbcem mieściło się archiwum kartograficzne, powstałe z inicjatywy burmistrza [[CZIRENBERG DANIEL, burmistrz Gdańska | Daniela Czirenberga]], urządzone przez gdańskiego kartografa i mierniczego, [[BERNDT FRIEDRICH, kartograf | Friedricha Berndta]]. Pomieszczenie nazywane współcześnie Salą Morską na początku XVIII wieku podzielone było na mniejsze salki, w których mieściły się instytucje podległe władzom miejskim ([[URZĄD BUDOWLANY | Urząd Budowlany]], [[URZĄD WAŁOWY | Urząd Wałowy]], Zarząd Posiadłości Wiejskich). {{author: TD}} <br/><br/> 
'''Wielka Sala Wety''' (Sala Biała), o wymiarach 13,5 × 11,5 m, usytuowana we wschodniej części pierwszego, reprezentacyjnego piętra budynku. W czasie pobytów królów polskich w Gdańsku pełniła funkcję sali tronowej, była miejscem, w którym [[BURGRABIOWIE | burgrabia]] królewski przyjmował przysięgi i wydawał wyroki sądowe, tu odbywały się uroczystości nadania [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa]] i do połowy XVI wieku zebrania Ławy Miejskiej. Od 1526 sala stanowiła miejsce zgromadzeń Trzeciego Ordynku oraz posiedzeń [[SĄD WETOWY | Sądu Wetowego]].<br/><br/>
W okresie nowożytnym pomieszczenie to zdobiły między innymi portrety królów polskich (zdjęte ze ścian po 1793 po włączeniu Gdańska do państwa pruskiego, weszły po 1855 w skład kolekcji gdańskiego kupca [[MAKOWSKI ALEKSANDER KAZIMIERZ, kupiec | Aleksandra Kazimierza Makowskiego]]; po 1870 przeniesione do jego majątku w Woli Ossowińskiej w ziemi lubelskiej, gdzie zaginęły w czasie I wojny światowej). W 1999 zastąpione zostały współczesnymi pracami artystów plastyków Wojciecha Czerniewskiego i Michała Bartoszewicza w oparciu o oryginalne portrety królewskie znajdujące się w zbiorach polskich i szwedzkich. W nowej galerii królewskiej pominięte zostały portrety zawieszone w XVIII wieku: Augusta II Sasa, Augusta III Sasa i Stanisława Augusta Poniatowskiego. Salę ozdabiały także: powstały około 1630 obraz [[MILWITZ BARTHOLOMÄUS, malarz | Bartholomäusa Milwitza]] ''Bitwa pod Oliwą'' (zaginiony w 1945), przedstawienie bitwy pod Grunwaldem w 22 scenach autorstwa Krzysztofa Boguszewskiego, trzy obrazy ukazujące wieloryba i dwa mieczniki oraz sięgający sufitu wykonany z marmuru kominek na ścianie zachodniej. Iskry z niego były powodem wielkiego pożaru wieży ratusza w 1556.<br/> 
7 V 1793 w tym pomieszczeniu delegacje Gdańska i Torunia złożyły przed pruskimi urzędnikami przysięgę wierności królowi pruskiemu. Od 1817 do 1921 zwana najczęściej Salą Rady Miejskiej (Stadtverordnetensaal), obradowało tu Zgromadzenie Przedstawicieli Miasta. W 2 połowie XIX wieku zwana była też od koloru ścian Salą Białą (Weißer Saal). Ta nazwa używana była również po 1921 i po 1970. W latach 1823–1824 salę przystosowano do zebrań 60-osobowej Rady Miejskiej, 1840–1841 wnętrze przebudowano w stylu neogotyckim wzorowanym na letnim refektarzu z Pałacu Wielkiego Mistrza na zamku w Malborku. Drewniany belkowany sufit podniesiono o 130 cm, zastępując go konstrukcją murowaną opartą na granitowym słupie pośrodku sali i łukowatym czterodzielnym sklepieniu. Likwidacji uległ też kominek. W 1865 założono w sali centralne ogrzewanie oraz oświetlenie gazowe, zastąpione w 1899 elektrycznym. Zakupiono też nowe meble zarówno dla władz miasta jak i 60 radnych. Od 1836 do 1871 salę zdobiły obrazy należące do [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Sztuki]], w 1872 przekazane do powstałego [[MUZEUM MIEJSKIE | Muzeum Miejskiego]] (obecnie zaginione). W ich miejsce w okresie 1892–1895 nowe obrazy ufundowali handlarze winem, bracia [[JÜNCKE ALBERT THEODOR HEINRICH, kupiec | Albert]] i [[JÜNCKE FRIEDRICH WILHELM, kupiec, radny | Wilhelm Jüncke]]. Były to prace niemieckich malarzy: Carla Röchlinga, Hermanna Prella i Ernsta Röbera (zaginione w 1945).<br/><br/>
W 1909 nad wejściem od Sieni Głównej umieszczono renesansowy portal z XVI wieku, pochodzący z kamienicy przy ul. Chlebnickiej 11. Po zniszczeniach w 1945 dokonano rekonstrukcji wnętrza według projektu Stanisława Bobińskiego, powracając do kształtu sali sprzed 1841. Usunięto elementy neogotyckie sali, powstał żelbetowy sufit obudowany elementami drewnianymi, imitujący strop belkowy. Fryz malarski wykonany wokół sali pod sufitem jest autorstwa [[ŻUŁAWSKI JACEK, profesor Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku | prof. Jacka Żuławskiego]], malunki umieszczone we wnękach okiennych są dziełem jego żony, [[ŻUŁAWSKA HANNA, malarka, pedagog | prof. Hanny Żuławskiej]]. Od 1975 salę zdobią cztery wieloramienne żyrandole mosiężne. Nazwa Sala Biała używana była do 1995, kiedy to Muzeum Historyczne Miasta Gdańska powróciło do jej dawnej nazwy: Wielkiej Sali Wety. Obecnie pomieszczenie, oprócz przeznaczenia muzealnego, pełni również funkcje reprezentacyjne władz miejskich (jak miało to miejsce w okresie nowożytnym i XIX wieku) oraz jako miejsce imprez kulturalnych. <br/><br/>
'''Mały Krzysztof''', pomieszczenie o wymiarach 2 × 3,5 m, o wysokości 270 cm, jedyne do niego wejście prowadzi z połowy klatki schodowej wiodącej z zewnątrz do Sieni Głównej. Nie posiada okna, a jedynie otwór wentylacyjny od strony ul. Długiej. Pierwotne przeznaczenie nie jest znane, mogło służyć jako pomieszczenie odźwiernego i klucznika. W latach 1427–1441 użytkowane mogło być jako miejsce przechowywania paramentów liturgicznych, szat oraz przenośnego ołtarza, na mocy bulli papieża Marcina V z 25 V 1427 Rada Miasta otrzymała bowiem pozwolenie na utworzenie w Ratuszu kaplicy dla władz miejskich i ich rodzin. Do tej funkcji nawiązują (jak się uważa) pochodzące z XV wieku, a częściowo zachowane i obecnie dekoracje malarskie wnętrza. Malowidła na ścianie wschodniej przedstawiają trybunę z zasiadającymi na niej postaciami, powyżej umieszczono herby i nazwiska rodzin: Valkenberch, Holtebutel, Glove (lub Glode), Lebbyn. Na sklepieniu znajdują się herby Gdańska, Zakonu Krzyżackiego oraz księstwa stargardzkiego w Meklemburgii. Kompozycję uzupełniono malowidłami o religijnym charakterze, ukazującymi na ścianie zachodniej postacie świętych: Jakuba, Doroty i Krzysztofa oraz Męczeństwo św. Erazma, na południowej zaś Zwiastowanie. Scena Ukrzyżowania znajdująca się na ścianie północnej powstała w późniejszym czasie. Obecnie pełni funkcje ekspozycji muzealnej. <br/><br/> 
'''Wielki Krzysztof''', pomieszczenie o wymiarach 5 × 4 m, na pierwszym, reprezentacyjnym piętrze Ratusza, z dwoma oknami od strony ul. Długiej. Wnętrze przylegające do południowo-zachodniego narożnika Wielkiej Sali Wety, znajduje się w trzonie wieży ponad sklepieniem wewnętrznych schodów. Pomieszczenie to chroniły grube mury i ceglane sklepienie. Wejście do pomieszczenia było chronione podwójnymi masywnymi drzwiami, jedne z nich, z końca XIV wieku (najstarsze zachowane w Gdańsku), zachowały się do dzisiaj. Do 1902 służyło ono jako [[ARCHIWA | archiwum miejskie]]. Przechowywano tam przywileje królewskie, korespondencję, [[KSIĘGI GRUNTOWE | księgi gruntowe]] oraz inne dokumenty odpowiednio poukładane i posegregowane. Do dziś zachowało się kilka segmentów wielkiej szafy archiwalnej z XVI wieku. Sporadycznie przechowywano tu również kosztowności i cenne rzeczy. Część dokumentów archiwalnych na przełomie XVI/XVII wieku przeniesiono do północnych pomieszczeń w nadbudowanym skrzydle otaczającym dziedziniec Ratusza. <br/><br/>
W latach 1845–1846 w skrytce znajdującej się w drewnianej obudowie parapetu podokiennego odnaleziono schowane w 1813 monety, złote i srebrne przedmioty, w tym lichtarze oraz zegary z epoki napoleońskiej. We wnętrzu znajduje się oryginalna średniowieczna posadzka. Sklepienie i ściany zdobi zrekonstruowana dekoracja malarska. Motywy roślinne oraz kartusze herbowe z godłami: Polski, Prus Królewskich, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Gdańska zostały odtworzone po II wojnie światowej. Obecnie pomieszczenie pełni funkcje muzealne, było rewitalizowane w 2019. <br/><br/> 
'''Wielka Sala Rady''' (Sala Czerwona, Sala Letnia), pomieszczenie o wymiarach 8 × 11,5 m. Potoczna nazwa, tj. Sala Czerwona, pochodzi od koloru sukna, którym obite były jej ściany. Znajduje się w zachodniej części pierwszego, reprezentacyjnego piętra Ratusza i połączona jest przejściami z Sienią Główną, Małą Salą Rady oraz tajnymi schodami w murze północnym, prowadzącymi do pomieszczeń na parterze budynku. Powstała podczas prac prowadzonych przy wznoszeniu Ratusza w latach 1379–1382. Pełniła funkcję miejsca, gdzie w okresie wiosenno-letnim zbierała się Rada Miejska (stąd nazwa Sala Letnia).<br/><br/>
W latach 1593–1594 [[MEER (BARTH) MŁ. WILLEM van der, rzeźbiarz, kamieniarz| Wilhelm van der Meer]] wybudował duży kominek; w XVII wieku wykonano w miejsce paleniska kominka tajne przejście do sąsiedniej kamieniczki przy ul. Długiej 47, gdzie znajdowała się część biur miejskich. Otwór przejścia przesłonięty był malowanym ekranem. W czasie zakładania w 1865 w Ratuszu centralnego ogrzewania w miejscu tym umieszczono grzejniki, w związku z czym przebito po prawej stronie kominka nowe przejście, czynne do 1921; otwór zamurowano, z chwilą gdy wspomniana kamieniczka stała się częścią biur Gdańskiej Kasy Oszczędnościowej (Danziger Sparkasse). Pod obiciem ścian z końca XVI wieku zachowały się i obecnie fragmenty średniowiecznych fresków. Jest jedynym pomieszczeniem Ratusza, w którym zachowało się prawie w całości oryginalne wyposażenie pochodzące z przełomu XVI i XVII wieku. Zdemontowane w 1943 i wywiezione poza Gdańsk, ocalało ze zniszczeń II wojny światowej. Najważniejszą częścią wystroju sali jest zespół malarsko-rzeźbiarski, znajdujący się na drewnianym stropie. Twórcą umieszczonych na suficie 25 malarskich przedstawień opartych na wątkach mitologicznych, biblijnych i antycznych oraz emblematach był Isaak van den Block, natomiast snycerkę wykonał [[HERLE SIMON, snycerz | Simon Herle]]. W środkowej partii stropu umieszczono owalny obraz [[APOTEOZA GDAŃSKA | ''Apoteoza Gdańska'']], będący jednym z najbardziej znanych dzieł gdańskiej sztuki, który przedstawia symbolicznie źródła dobrobytu miasta w XVII wieku. Ściany tego pomieszczenia zdobi siedem kompozycji malarskich [[VREDEMANN HANS, malarz, architekt | Hansa Vredemanna]] symbolicznie ukazujących wartości etyczno-moralne. W okresie nowożytnym w sali znajdowało się również 13 obrazów z 1764 symbolizujących zalety charakteru, które miały cechować członków zbierającej się tam Rady Miejskiej (zaginione w 1945). Całość programu ideowego pomieszczenia nosi dydaktyczne przesłanie skierowane do osób pełniących funkcje urzędnicze. Dopełnieniem wystroju tej sali są intarsjowane, w części oryginalne, ławy rajców oraz dwa żelazne, XVI-wieczne sejfy na dokumenty w ścianie północnej. W 1844 znaleziono ukryte w nich ponad 10 000 sztuk monet, głównie z XVI wieku. W pomieszczeniu znajduje się polichromowany kominek z dekoracją rzeźbiarską wykonaną przez Willema van der Meer w 1593. Przejście z Sieni Głównej udekorowano bogato zdobionym drewnianym portalem pochodzącym z około 1675 z orłem polskim i herbem Wazów (Snopek) na jego piersi.<br/> 
21 VII 1807 w tym pomieszczeniu proklamowano nowo utworzone napoleońskie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolne Miasto Gdańsk]]. W XIX wieku i do 1920 sala była miejscem cotygodniowych obrad Zarządu Miasta. W tym też okresie za drobną opłatą dla dozorcy (popularnie zwanego kasztelanem) można było w dni wolne od obrad zwiedzać zarówno tę salę, jak i inne. W marcu 1865 powstał w Zarządzie Miasta projekt likwidacji zabytkowego wyposażenia sali i zamienienia jej na pomieszczenie biurowe. Wskutek protestów radnych odstąpiono od realizacji tego pomysłu.<br/><br/>
Po 1865 odrestaurowano obrazy na ścianach sali. Wyposażenie uzupełnia XVII-wieczny stół przeniesiony do Ratusza z 1859 ze zbiorów [[BIBLIOTEKA MIEJSKA | Biblioteki Miejskiej]] oraz ława z tego okresu z oryginalnymi bocznym elementami zwieńczonymi rzeźbami lwów, przypisywana warsztatowi [[HERLE SIMON, snycerz | Simona Herle]]. Obecnie pomieszczenie pełni funkcje muzealne i reprezentacyjne władz miejskich. <br/><br/> '''Mała Sala Rady''' (Sala Zimowa), pomieszczenie o wymiarach 5 × 12 m w zachodnim skrzydle budynku. Połączona przejściami z Wielką Salą Rady i przedsionkiem do sali zwanej obecnie Kominkową, wcześniej Małą Salą Wety. Powstała w wyniku rozbudowy Ratusza w połowie XVI wieku. W okresie jesienno-zimowym odbywały się tam posiedzenia Rady Miejskiej. Pod ścianami sali znajdowały się dla rajców ławy z zapleckami, usunięte w czasie remontu w latach 1865–1867 i zastąpione drewnianą boazerią o wysokości 130 cm. Nowożytne dekoracje malarskie zostały wykonane przez Isaaka van den Blocka i jego warsztat. Z obrazów umieszczonych w łukach ścian zachował się tylko obraz ''Kara i Nagroda'', zaginęły: ''Śmierć króla Artura'', ''Uczciwość'', ''Amnestia'' i ''Sprawiedliwość''. W pomieszczeniu znajduje się wykonany z kamienia kominek z połowy XVII wieku, zniszczony w 1945, odrestaurowany; z herbem Gdańska, zwieńczony rzeźbą salamandry.<br/><br/>
Od XVIII wieku salę dogrzewano za pomocą pieca kaflowego ustawionego obok kominka, z paleniskiem dostępnym z korytarzyka prowadzącego do obecnie tzw. Sali Kominkowej. Do 1793 sala była także miejscem urzędowania pierwszego burmistrza miasta, następnie pruskiego prezydenta miasta, potem prezydenta Senatu I Wolnego Miasta Gdańska, a od 1814 do 1865 nadburmistrza. W 1844 przeprowadzono remont pomieszczenia i prace konserwatorskie ścian oraz obrazów. Po 1865, po przeniesieniu gabinetu nadburmistrza na II piętro, funkcjonowała jako sala zebrań i narad władz miejskich. W latach 1921–1922 na ścianie zachodniej zawieszono portrety nadburmistrzów Gdańska z okresu 1814–1920, zaginione w 1945 ([[WEICKHMANN JOACHIM HEINRICH, nadburmistrz Gdańska | Joachima Heinricha Weickhmanna]], [[GRODDECK KARL AUGUST, nadburmistrz Gdańska, były patron ulicy | Karla Augusta Groddecka]], [[WINTER LEOPOLD von, nadburmistrz Gdańska | Leopolda von Wintera]], [[BAUMBACH KARL ADOLF, nadburmistrz Gdańska | Karla Adolfa Baumbacha]], [[DELBRÜCK CLEMENS GOTTLIEB, nadburmistrz Gdańska, były patron ulicy | Clemensa Gottlieba Delbrücka]], [[SCHOLTZ HEINRICH, nadburmistrz Gdańska, były patron ulicy | Heinricha Scholtza]] i [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM, nadburmistrz Gdańska, prezydent Senatu | Heinricha Sahma]]).<br/><br/>
Autorką obecnego wystroju malarskiego tego wnętrza jest prof. Hanna Żuławska, a tkaninę pokrywającą dolną część ściany południowej i zachodniej zaprojektowała i wykonała w 1969–1970 artystka plastyk z gdańskiej [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademii Sztuk Pięknych]], doc. dr Bernadeta Świderska (1923–2011). Na framudze drzwiowej nad wejściem do Sali Czerwonej umieszczona została sentencja [[NEC TEMERE, NEC TIMIDE | ''Nec temere, nec timide'']] (Ani zuchwale, ani trwożliwie; [[HERBY MIASTA GDAŃSKA I DZIELNIC | herb]]). W zwornikach sklepienia krzyżowego znajdują się zrekonstruowane po II wojnie światowej herby z okresu nowożytnego: Polski, Litwy, Prus Królewskich i Gdańska. {{author: EB}} {{author: PP}} {{author: MrGl}} <br/><br/>
'''Makieta Ratusza'''. 24 V 2014 przy południowo-wschodnim narożniku Ratusza przy ul. Długiej odsłonięto jego makietę. Autorstwa Stanisława Wysockiego z Wrocławia, wykonana ze spiżu, w skali 1:70. Umieszczona na 60. centymetrowym cokole wykonanym z granitu (kuru gray), w którym umieszczono akt erekcyjny, a na jego bokach loga fundatorów: Rotary Club Gdańsk Sopot Gdynia oraz Lions Club Gedania Gdańsk. Na makiecie umieszczona została informacja zapisana alfabetem Brailleʹa, jako pomoc dla osób niewidomych.  {{author: SR}}<br/><br/>
'''Replika Latarni (lampa smolna)'''. 4 VII 2017 na południowo-wschodnim narożniku Ratusza odsłonięto replikę latarni (lampy) smolnej, zawieszonej w tym miejscu w XVIII wieku i oświetlającej skrzyżowanie ul. Długiej i Długiego Targu. Składała się z dwóch części: dekoracyjnej, czyli  tzw. trzymacza w kształcie półpostaci orła z rozpostartymi skrzydłami i elementami roślinnymi oraz funkcjonalnej tj. misy zawieszonej na łańcuchach, zwisających z dziobu orła. W misie umieszczano pochodnie smolne, które wieczorami podpalano. Zniszczona w marcu 1945, w gdańskim [[MUZEUM NARODOWE | Muzeum Narodowym]] (MNG) zachowała się część dekoracyjna, w 2006 gruntownie konserwowana. Z propozycją odtworzenia lampy, na podstawie zachowanego fragmentu oraz fotografii, i jej powtórnego zawieszenia na Ratuszu występował między innymi plastyk Roland Józefowicz, w 2007 także Anna Kriegseisen, konserwator dzieł sztuki z MNG oraz Katarzyna Darecka z pracowni konserwacji architektury MHMG. Dokonały one analizy historyczno-konserwatorskiej, inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej oraz przygotowały projekt wykonawczy. Replikę lampy wykonał Bartosz Nawacki, kowal artysta z Gdańska, właściciel firmy Kowalstwo Artystyczne Steely. Pokrycia złoceniami i kolorową polichromią dokonała Anna Kriegseisen. Latarnię zamontowano 3 VII 2017. {{author: SR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]<br/><br/>
Zob. też [[GDAŃSKIE WZORCE MIAR | Gdańskie wzorce miar]].