Tekst źródłowy strony KAYSER FRIEDRICH ERNST, astronom

{{web}}
[[File:1_Friedrich_Ernst_Kayser.jpg|thumb|Przyrząd do pomiaru wysokości chmur należący do Friedricha Ernsta Kaysera]]
[[File:2_Friedrich_Ernst_Kayser.jpg|thumb|Zdjęcie chmur nad gdańskim Głównym Miastem wykonane przez Friedricha Ernsta Kaysera]]

'''FRIEDRICH ERNST KAYSER''' (27 III 1833 Gdańsk – 12 VII 1907 Gdańsk), astronom. Syn Johanna Ludwiga pochodzącego z Królewca, w Gdańsku kasjera w głównym urzędzie celnym, po przejściu na wcześniejszą emeryturę zajmującego się astronomią, kolekcjonowaniem książek, monet (jego zbiór liczył 4810 monet srebrnych i 73 złote) i bursztynowych inkluzji roślinnych oraz zwierzęcych (zbiór liczył około 2400 okazów). <br/><br/>

W latach 1840–1852 uczeń gdańskiego [[GIMNAZJUM MIEJSKIE | Gimnazjum Miejskiego]], nie zdał jednak wiosennego egzaminu maturalnego. Maturę uzyskał jesienią w Halle, gdzie też przez dwa semestry studiował matematykę, historię naturalną oraz filozofię. Od jesieni 1853 do wiosny 1858 studiował w Królewcu. Jeszcze podczas studiów, w 1857, opublikował wyniki swoich pierwszych obserwacji astronomicznych.<br/><br/>

W latach 1860–1863 był nauczycielem matematyki w gdańskiej [[SZKOŁA ŚW. JANA | średniej szkole św. Jana]], od 1861 do śmierci pracował jako etatowy astronom, kierownik obserwatorium [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]], mieszczącego się w wieżyczce [[DOM TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO | domu tego Towarzystwa]] przy Frauengasse 24/25 (ul. Mariacka), gdzie też mieszkał w dwóch pokojach w latach 1874–1892. Z jego inicjatywy i pomocy, dla lepszych obserwacji astronomicznych, w 1866–1867 wieńczący wieżyczkę hełm zastąpiono obrotową kopułą, a w 1894 zainstalowano mu telefon umożliwiający kontakt z osobami jednocześnie prowadzącym obserwacje nieba na terenie miasta. Do 1898 opiekował się także (przez dłuższy czas społecznie) biblioteką Towarzystwa, w latach 1872–1874 opracował pierwszy jej katalog działowy. Wykładał także astronomię w [[SZKOŁA NAWIGACYJNA | Szkole Nawigacyjnej]]. W listopadzie 1900, potrącony na ulicy przez wóz, doznał złamania kości udowej, od tego czasu dalsze badania prowadził zwłaszcza jego pomocnik, mechanik Krause,  wedle opracowanych przez niego instrukcji. W 1903 doznał wylewu, co jeszcze bardziej ograniczyło jego możliwości dalszych badań. <br/><br/>

Autor publikacji z zakresu astronomii i konstruktor nowych przyrządów do obserwacji nieba. Przyrządy te pomagał mu wykonywać przyjaciel, mechanik-amator Ferdynand Dommasch. W 1894 doktor honoris causa uniwersytetu we Wrocławiu, 2 II 1906 otrzymał honorowe członkostwo gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Kawaler, testamentem zapisał Towarzystwu Przyrodniczemu swój majątek (73 758 marek, książki, meble, aparaturę badawczą), poczynił także legaty na rzecz mechanika Krause, oraz pracujących w Domu Przyrodników woźnego Belgera i sprzątaczki Mischke. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia:'''<br/>
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego, 1609/870, nr 1974 (karta zgonu). <br/>
Altpreuss. Biogr., Bd. 1, s. 328. <br/>
Momber A., ''Kayser F. E. Sein Leben und Wirken'', Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Danzig 1908.