Tekst źródłowy strony KÖHNE-JASKI ANDREAS, kupiec

{{paper}}
[[File: Andreas_Jaski.jpg |thumb| Strona z pracy [[MOCHINGER JOHANN, pastor kościoła św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Mochingera]] ''Orationes'', z dedykacją dla Andreasa Köhne-Jaskiego, 1637]]
'''ANDREAS KÖHNE-JASKI''' (Jaschke; 7 XII 1571 Gdańsk – 5 VI 1636 Gdańsk), kupiec wyznania kalwińskiego. Wnuk [[KÖHNE-JASKI PAUL, kupiec | Paula Köhne-Jaskiego]], jeden z ośmiorga dzieci Paula II (29 VI 1535 Gdańsk – 11 I 1585, pochowany w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] pod płytą nagrobna nr 343), absolwenta studiów w Bolonii (1557) i Padwie (1557), od 1571 [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], od 1581 [[RADA MIEJSKA | rajcy]] i w 1582 [[SĘDZIA | sędziego]], oraz poślubionej mu w Gdańsku 15 XII 1560 Dorothei (1537 – 18 XI 1588 Gdańsk), córki ławnika Johanna Zimmermanna. Brat Heinricha (1561–1594), Paula (1563–1584), Marka (1569–1600), Jacoba (1576–1602), [[KÖHNE-JASKI ISRAEL, burgrabia gdański | Israela]] i Cathariny (31 I 1567 – 4 VII 1617 Gdańsk, pochowana w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 343), która 13 XII 1599 w kościele NMP wyszła za mąż po raz pierwszy za Georga Großa, po jego śmierci poślubiła tamże 14 VII 1603 sekretarza miasta Johanna Willenbrocka (zm. 1628). <br/><br/>
Od września 1581 uczeń [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], współzarządzający z bratem Israelem rodzinną firmą handlu bursztynem, choć faktycznie scedował na brata jej prowadzenie. Od 1603 przebywał na dworze elektora brandenburskiego Joachima Fryderyka Hohenzollerna w Królewcu oraz na dworze króla polskiego Zygmunta III Wazy, gdzie ze względu na handlowe powiązania z Prusami Książęcymi pełnił funkcję elektorskiego agenta (z pensją 400 talarów rocznie), dążącego do przejęcia kurateli nad umysłowo chorym księciem pruskim, synem Albrechta I Hohenzollerna, Albrechtem Fryderykiem (do czego doszło w 1605) i unii personalnej brandenbursko-pruskiej (do czego doszło w 1618). W 1611, wraz z bratem Israelem, uzyskał potwierdzenie przywileju na monopol bursztynowy u następcy Joachima Fryderyka,
elektora brandenburskiego Jana Zygmunta Hohenzollerna. Aktywny w dyplomacji, początkowo zarówno jako poseł Zygmunta III Wazy do Prus Książęcych, jak i elektorów brandenburskich do króla polskiego. Znienawidzony w Królewcu z powodu swego wyznania, zręczności politycznej, wielkiego majątku oraz monopolu bursztynowego przez wiele kręgów, na czele z pruskim kanclerzem Christophem von Rappe, po burzliwych sporach 1613 na dworze elektorskim przeniósł się na dwór królewski w Warszawie, zaś po hołdzie lennym z Prus Książęcych Georga Wilhelma, złożonego Zygmuntowi III Wazie we wrześniu 1621, powrócił na stałe do Gdańska.<br/><br/>
W 1616 za 4500 florenów nabył od Anny z domu Kramer, wdowy po Winholdzie Speymannie dzierżawione od miasta [[PIECKI | Piecki]] z dworem i ogrodem, oraz dzierżawione od [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]] od 26 VII 1586 stawy i młyn nad [[STRZYŻA, potok | potokiem Strzyżą]], posiadłości nad Strzyżą nosiły później nazwę [[JAŚKOWY MŁYN | Jaśkowy Młyn]]. 29 IV 1629 w Warszawie wraz z bratem Israelem otrzymał polski indygenat i został przyjęty przez marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego do herbu Półkozic (w tarczy herbowej dwudzielnej z prawej Półkozic, z lewej dotychczasowy herb własny, lew wspięty trzymający maczugę). Ostatnie lata (stracił wzrok) spędził w Gdańsku. Kawaler; na mocy jego testamentu z 1633 powstała z dóbr pod Gdańskiem rodzinna ordynacja (niepodzielny majątek).<br/><br/>
W 1628 z bratem Israelem zlecił [[BLOCK ABRAHAM van den, rzeźbiarz | Abrahamowi van den Blockowi]] wykonanie w kościele NMP epitafium upamiętniającego ich dziadka i ojca oraz wcześniej zmarłych braci Heinricha, Paula, Marka i Jacoba. Pochowany 18 I 1636 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 406. Wierszami żałobnym żegnali go m.in. Johann Benther i Johannes Georg Moeresius. {{author: BŚ}} {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/>

'''Bibliografia''': <br/>
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 38.<br/>
Krollmann Christian, ''Köhne-Jaski Andreas'', w: Altpreußische Biographie, Bd. I, Marburg/Lahn, 1974, s. 347.<br/>
Mincer Franciszek, ''Działalność polityczna Andrzeja Koene-Jaskiego'', „Rocznik Olsztyński”, t. 7 1968, s. 19-20.<br/>
Mincer Franciszek, ''Koene-Jaski Andreas ((1571-1636)'', Polski Słownik Biograficzny, t. 13, 1967/1968, s. s. 254-255. <br/>
Mincer Franciszek, ''Koehne-Jaski Andrzej'', w: w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 415-416. <br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. 1, s. 282.<br/>
Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342-1792 i 1807-1814'', t. II, Gdańsk 2008, s. 167.