Tekst źródłowy strony JURKIEWICZ EDWARD, koszykarz, olimpijczyk

{{paper}}
[[File:Edward Jurkiewicz (trzeci od prawej, w tylnym rzędzie) z drużyną reprezentacji Polski.JPG|thumb|Edward Jurkiewicz (trzeci od prawej, w tylnym rzędzie) z drużyną reprezentacji Polski]]
[[File: Jurkiewicz_Edward.jpg |thumb| Zbiórka podpisów o uchylenie dyskwalifikacji Edwardowi Jurkiewiczowi, 1973]]
'''EDWARD JURKIEWICZ''' (ur. 22 I 1948 Pruszcz Gdański), koszykarz (skrzydłowy), olimpijczyk, reprezentant Polski i Europy. Syn Witolda  (7 VII 1919 – 17 XI 1976) i Stefanii z domu Ciesielskiej (9 I 1921 – 14 III 2011). Absolwent gdańskiego Technikum Elektrycznego 
(w Gdańsku–[[PRZERÓBKA |Przeróbce]]) w trybie wieczorowym. Za namową nauczyciela wf w szkole podstawowej w Pruszczu, Grzegorza Polakowa i zgodą trenera Mieczysława Kozłowskiego zawodnik AZS Gdańsk (1963–1967), który to zespół w 1962 uzyskał awans do I ligi, lecz po rocznym w niej pobycie spadł do tzw. klasy wydzielonej (ligi międzywojewódzkiej). <br/><br/>
Przełom w jego karierze przyniósł rok 1966 (m.in. 14 XI 1965 w derbowym spotkaniu ze Spójnią Gdańsk zdobył dwa punkty, w styczniu 1966 w spotkaniu AZS–Ruch Grudziądz 86:65 już 20), po którym powołany został do polskiej kadry młodzieżowej. W 1967 zgłosił akces do [[GDAŃSKI KLUB SPORTOWY WYBRZEŻE | GKS Wybrzeże Gdańsk]], jednak powołany do odbycia służby wojskowej był początkowo zawodnikiem Zawiszy Bydgoszcz (1967), następnie Legii Warszawa (1968–1969), z którą zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski. Reprezentując ten klub powołany został w 1968 do kadry Polski walczącej o udział w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku. Uczestnik tych Igrzysk, z reprezentacją Polski zajął szóste miejsce. Indywidualnie, po zdobyciu 157 punktów, był trzecim strzelcem Igrzysk. W październiku 1969 z reprezentacją Polski zajął czwarte miejsce podczas XV Mistrzostw Europy w Atenach, będąc najlepszym zawodnikiem polskiej drużyny. Po raz ostatni wystąpił w barwach Legii w turnieju z okazji 26 Rocznicy Ludowego Wojska Polskiego 17-19 X 1969 (w spotkaniu z CSKA Sofia, wygranym przez Legię 114:94, zdobył 50 punktów). Bezpośrednio po zakończeniu turnieju ogłosił publicznie akces do GKS Wybrzeże. <br/><br/>
W gdańskiej drużynie debiutował w I lidze 8 XI 1969 w wyjazdowym meczu z Koroną Kraków (74:71, zdobył  26 punktów, najwięcej z drużyny) i w dniu następnym z Wisłą Kraków (70:68, zdobył 22 punkty, również najwięcej w drużynie).<br/><br/>
Z GKS Wybrzeże trzykrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1971, 1972, 1978), wicemistrz Polski (1970), brązowy medalista (1975), zdobywca Pucharu Polski (1976, 1978  i 1979). Był ośmiokrotnym (1970–1972, 1974–1978) królem strzelców polskiej ligi koszykarskiej, łącznie w lidze zdobył 23 726 punktów (rekord świata w koszykówce amatorskiej). W lidze najczęściej trafiał w sezonie 1970/1971 – zdobył 1200 punktów (w  pierwszej rundzie 597; przeciętna na mecz: 33 punkty; drugi w lidze Kasprzak z Lublinianki – 873, trzeci Likszo z Wisły Kraków – 774). W meczu ligowym 15 III 1970 Wybrzeża z Baildonem Katowice zdobył 84 punkty, do przerwy 46 punktów (rekord pobity dopiero w 1980). W towarzyskim turnieju „Mac Arvid Cup” w Sztokholmie 28 XII 1977 w spotkaniu z CW Post Nowy York (118:102) zdobył 57 punktów. <br/><br/>
Z Wybrzeżem Gdańsk w 1973 grał w Pucharze Europy (zespół odpadł po pierwszym spotkaniu 8 XI 1973 z Panathinaikos Ateny 87:70 (zdobył 40 punktów) i 70:97 (zdobył 32 punkty)), w tym samym roku był w Tbilisi najlepszym strzelcem XII Turnieju Koszykówki Drużyn Gwardyjskich Krajów Socjalistycznych (169 punktów, zespół polskiej Gwardii zajął ostatnie, 5 miejsce). W październiku 1976 w I rundzie Pucharu Zdobywców Pucharu z Wybrzeżem wygrał z Zamalek SC Kair 79:78 (41 punktów) i 110:88 (27 punktów). W II rundzie w listopadzie 1976 GKS odpadł po dwumeczu z Radničkim Belgrad: 101:94 (zdobył 37 punktów) i 86:117 (48 punktów). W listopadzie-grudniu 1978 zespół odpadł w Pucharze Europy po porażce z Olimpiakosem Pireus 91:85 (zdobył 49 punktów) i 79:102, zajmując trzecie miejsce w grupie za Moderne La Mans (mistrz Francji) 86:83 (zdobył 28 punktów) i 93:101 (zdobył 34 punkty) oraz Al Jalaa Aleppo (Syria) 92:85 (40 punktów) i 99:89 (18 punktów). <br/><br/>
Jako zawodnik Wybrzeża był trzykrotnym uczestnikiem Mistrzostw Europy: w 1969 w Neapolu, w 1971 w Essen (IV miejsce polskiego zespołu, król strzelców turnieju finałowego – 168 punktów), w maju 1975 w grupie B w Hagen był królem strzelców turnieju (w meczu Polska–Węgry 114:89 zdobył 52 punkty), po awansie do grupy A uczestniczył w zmaganiach finałowych w Jugosławii (VIII miejsce polskiego zespołu). 
5 VI 1971 w Rzymie zagrał w Reprezentacji Gwiazd Europy FIBA–Włochy 96:64 (zdobył 14 punktów). <br/><br/>
W kwietniu 1971 powołany do kadry narodowej na Igrzyska Olimpijskie w Monachium. 13 IV 1972, podczas treningu kadry narodowej w Sofii, w odpowiedzi na zaczepki i uderzenie w twarz przez zawodnika Legii Warszawa Jana Dolczewskiego, znokautował adwersarza. Po nagonce prasy centralnej (zarzucającej mu m.in. „gwiazdorstwo”) i negatywnego stanowiska Polskiego Związku Koszykówki (co wiązano z jego prasową krytyką o skandalicznym sposobie organizacji wyjazdu polskiej ekipy do USA w styczniu 1972) ukarany został dwuletnią dyskwalifikacją (do 12 IV 1974) z rozciągnięciem na wszystkie dyscypliny sportu (Dolczewski otrzymał karę rocznej dyskwalifikacji za słowną obrazę). W konsekwencji nie wziął udziału w IO w Monachium, zabroniono mu też gry w reprezentacji FIBA. Amnestiowany po 18 miesiącach, zagrał w drużynie Wybrzeża 1 XI 1973 (w spotkaniu z Legią Warszawa 105:81, był najlepszym strzelcem gdańskiej drużyny, zdobył 25 punktów). <br/><br/>
W 1976 z reprezentacją walczył w turnieju przedolimpijskim w Edynburgu, wywalczył awans do finałów tego turnieju (w spotkaniu z Włochami zdobył 31 punktów). W kwietniu 1977, za awantury wywołane przez zespół w Hotelu Garnizonowym we Wrocławiu, pozbawiony funkcji kapitana Wybrzeża. Ostatni mecz ligowy w GKS Wybrzeże rozegrał 25 III 1979 z zespołem z Turowa (m.in. w ostatnich meczach: 11 II 1979 z Lechem Poznań 106:85 zdobył 58 punktów, 24 II 1979 z Wisłą Kraków – 51 punktów, 10 III 1979 z Górnikiem Wałbrzych 109:96 – 56 punktów). Występował jeszcze wiosną w turniejach z udziałem GKS Wybrzeże, np. w ramach Dni Gdańska w Leningradzie 28 III 1979 w spotkaniu Spartak Leningrad – Wybrzeże 101:84 (52 punkty). Nie brał już udziału w czerwcowych rozgrywkach półfinałowych i finałowych o PP, przygotowując się do wyjazdu do Francji. Pożegnany uroczyście 29 IX 1979 przed meczem Wybrzeża z Legią Warszawa (97:74). <br/><br/>
Po wyjeździe do Francji był grającym trenerem II-ligowego zespołu Saint Quentin (francuskie przepisy nie pozwalały na grę w lidze wyższej), w jednym ze spotkań zdobył 94 punkty. W 1990, grając w zespole z Le Havre, zdobył 42 punkty na swoje 42 urodziny. W latach 2001-2002 był trenerem zespołu Poligny Jura Basket Comte.<br/><br/>
W latach 1968-1977 rozegrał 203 mecze w reprezentacji Polski, uzyskał 4114 punktów, najwięcej w spotkaniu z Węgrami w kwalifikacjach do ME w 1975 – 52 punkty. Ogółem rozegrał ponad 1000 oficjalnych spotkań, zdobywając 36 478 punktów. Słynął z narzucanych sobie wielogodzinnych treningów, po 8-10 godzin dziennie. Mieszkał na Przymorzu, od 1979 we Francji, pod Strasburgiem. <br/><br/>
W 1969 wybrany w plebiscycie [[DZIENNIK BAŁTYCKI | „Dziennika Bałtyckiego”]] najlepszym sportowcem województwa gdańskiego, za 1970 uplasował się na trzecim miejscu, za 1971 na drugim. Odznaczony między innymi odznakami [[ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA | „Za zasługi dla Gdańska”]] (1975), [[ZASŁUŻONYM ZIEMI GDAŃSKIEJ | „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”]] (1979), medalem „Za zasługi dla gdańskiego sportu” (2018). Wyróżniony tytułem Zasłużony Mistrz Sportu. W 2016 uznany za koszykarza 60-lecia Okręgowego Pomorskiego Związku Koszykówki w Gdańsku. <br/><br/>
Od sezonu 1971/1972 w I-ligowym zespole GKS Wybrzeże grał także jego brat, Stefan Jurkiewicz (ur. 1 I 1952), także skrzydłowy, z drużyną mistrz Polski (1971, 1972) i brązowy medalista (1975). {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]