Tekst źródłowy strony HOPPE JOHANN, rektor Gimnazjum Gdańskiego

{{web}}

'''JOHANN HOPPE''' (około 1505/ 1512 Bautzen (Budziszyn) – 1565 Chełmno), rektor [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Gdańskiego]]. Podstawowe wykształcenie odebrał w rodzinnym mieście. Od semestru zimowego 1529/1530 student uniwersytetu w Wittenberdze, uczęszczał na wykłady Marcina Lutra i Filipa Melanchtona. Od stycznia 1538 magister, rektor ewangelickiej szkoły we Freystadt (Kożuchów, Śląsk). <br/><br/>
Dzięki poparciu Filipa Melanchtona książę pruski Albert powołał go w 1544 na profesora filozofii i retoryki na uniwersytecie (Albertinie) w Królewcu, od 1549 jego rektor. Zaliczał się do grona przeciwników Andreasa Osiandra (1498–1552), od 1549 profesora teologii tamtejszego uniwersytetu i proboszcza kościoła św. Mikołaja w Królewcu, twórcy tzw. ozjandryzmu, odmiennego niż pierwotny pogląd Marcina Lutra na temat usprawiedliwienia (akcentowana przez luteran możliwość uzyskania zbawienia poprzez wiarę w otrzymanie łaski odpuszczenia grzechów). Wraz z byłym superintendentem w Getyndze i Augsburgu, kaznodzieją królewieckiej katedry Joachimem Mörlinem (1514 Wittenberga – 1571 Królewiec) kontestował nie tylko poglądy Osiandra, lecz także jego pozycję w Królewcu: zwolnienie przez księcia Albrechta specjalnie dla niego probostwa na Starym Mieście i złamanie statutu uczelni przez nadanie mu profesury pomimo braku stopnia naukowego, a w 1552 mianowanie superintendentem. Ponieważ poglądy Osiandra były zgodne z ówczesną polityką religijną pruskiego księcia Albrechta Hohenzollerna, 18 X 1553 obaj (Hoppe i Mörlin) zostali pozbawieni swych funkcji i wydaleni z Królewca. <br/><br/>
Na propozycję Rady Miejskiej Chełmna przejął nadzór nad tamtejszą szkołą miejską. Przekształcił ją w gimnazjum, opracował statut (wydany drukiem w 1554, z chwilą jego uruchomienia: ''Forma veteris gymnasii Culmensis recens instaurati, auctore M. Ioanne Hoppio eiusdem gymnasii Rectore'', Vratislaviae 1554), jego osobista renoma przyciągnęła do Chełmna około 400 uczniów (głównie z Królewca), pod jego kierunkiem pracował w szkole m.in. [[MOLLER HEINRICH, rektor Gimnazjum Gdańskiego | Heinrich Moller]]. Mimo protestów władz miejskich i wspierającego ich wojewody malborskiego Achatiusa Czemy, a także pomimo odwołania do króla Zygmunta Augusta, katolicki biskup chełmiński Jan Lubodzieski (1523–1562) zmusił go wiosną 1555 do odejścia ze stanowiska za propagowanie protestantyzmu. Powrócił na krótko na to stanowisko w lipcu tego roku, ale ostatecznie za zgodą króla został z niej w grudniu definitywnie usunięty. <br/><br/>
Po otrzymaniu propozycji od Rady Miejskiej Elbląga, 19 XII 1555 został rektorem przekształcającym tamtejszą podupadłą szkołę na modłę ewangelicką. Wobec sprzeciwu tym razem biskupa warmińskiego, Stanisława Hozjusza (w 1556 w korespondencji z dworem królewskim grożącym nawet przy braku reakcji rezygnacją z biskupstwa) i mimo trwających niemal trzy lata wspierających działań elbląskiej Rady Miejskiej, wiosną 1557 musiał i tu ustąpić ze stanowiska. <br/><br/>
Korzystając z przywilejów wyznaniowych dla luteranów uzyskanych w 1557 od króla Zygmunta Augusta, rok później Rada Miejska Gdańska powołała go na sekretarza miasta, z zadaniem dokonania reformy miejskiego szkolnictwa. Już 13 VI 1558, jako rektor, otworzył uroczystym wykładem Gimnazjum Gdańskie. Za jego też radą do grona nauczycieli Gimnazjum powołano: z Bremy [[RETELL MICHAEL, pastor kościoła św. Bartłomieja | Michaela Retella]] (1. Collega), z Malborka [[CURÄUS ACHATIUS, pastor kościoła św. Bartłomieja | Achatiusa Curäusa]] (Scherera; 2. Collega, konrektor) i [[TIEDEMANN JOHANNES, rektor szkoły św. Jana | Johannesa Tiedemanna]] (3. Collega, „Gymnasiarcha“ (wychowawca)). W tym samym (1558) roku, pomna jego zasług Rada Miejska Chełmna nadała mu godność rajcy; przyjął ją pod warunkiem, że dane mu będzie dokończyć formowanie Gimnazjum Gdańskiego. W Chełmnie bywał czasowo, ożenił się tam we wrześniu 1559 z Anną, córka miejscowego burmistrza Eberharda Rogge (co uświetnili opublikowanym w tym samym roku epitalamium dla pana młodego Achatius Curäus oraz profesora z gdańskiego Gimnazjum Michael Retell). Ostatecznie w 1560 powrócił do Chełmna i do śmierci był członkiem Rady Miejskiej. <br/><br/>
Uważany za dobrego humanistę, był także autorem drukowanych kazań żałobnych (np. po śmierci gdańskiego syndyka, a wcześniej swego wykładowcy z czasów studiów w Wittenberdze Conrada Langusa (Konrad Hase), gdzie m.in. wspomniał o swoim pochodzeniu z Budziszyna, 1548). Jego samego żałobnym kazaniem żegnał wspomniany Michael Retell, wówczas już pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]]. Błędnie uznany przez [[PRAETORIUS EPHRAIM, kaznodzieja kościoła św. Jakuba | Ephraima Praetoriusa]] za ojca pochodzącego ze Słupska [[HOPPE JOHANNES jr., rektor szkoły św. Jana | Johannesa Hoppego]], rektora gdańskiej [[SZKOŁA ŚW. JANA| szkoły św. Jana]]. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]  <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>


'''Bibliografia''': <br/>
Hartknoch Christoph, ''Preussische Kirchen Historia. Darinnen von Einführung...'', Danzig 1686, s. 991. <br/>
Hirsch Theodor, ''Geschichte des academischen Gymnasiums in Danzig'', Danzig 1837, s. 6–7, 9, 51, 61. <br/>
Freytag Hermann, ''Die Beziehungen Danzigs zu Wittenberg'', „Zeitschrift des Westpreussischen  Geschichtsvereins ”, H. 38, 1898, s. 56, 74, 75, 78. <br/>
Kämmel Heinrich Julius, ''Hoppe Johann'', w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 13, Leipzig 1881, s. 115. <br/>
Prätorius Ephraim, ''Athenae Gedanenses sive commentarius historico-chronologicus...'', Leipzig, 1713, s. 179–180. <br/>
Rauschning Hermann, ''Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig...'', Danzig 1931, s. 38. <br/>
Szczuczko Witold, ''Hoppe Jan'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 221–222. <br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'',  Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 450; 4, 438.