Tekst źródłowy strony HAUCKE BARTHOLOMAEUS, kaznodzieja

{{web}}
[[File: Barth._Hauck.jpg |thumb| Strona tytułowa dysputy Bartholomeus Haucka, którą kończył gdańskie Gimnazjum Akademickie, 1700]]
[[File: Haucke_Bartholomaus.jpg |thumb| Strona tytułowa studenckiej dysputy Bartholomeusa Haucka, Wittenberga 1703 ]]
'''BARTHOLOMAEUS HAUCKE''' (Hauck, Hauckius, Hucke) (zm. 4 X 1737 Gdańsk), kaznodzieja w [[SZPITAL MIEJSKI (Lazaret przy Bramie Oliwskiej) | Lazarecie przy Bramie Oliwskiej]]. Pochodził ze Starogardu Gdańskiego. W lipcu 1687 zapisany do czwartej klasy gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], podczas nauki korzystał ze stypendium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]]. W 1696 uczniowskim wierszem gratulował objęcia stanowiska pastora [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARBARY |kościoła św. Barbary]] profesorowi [[ROSTEUSCHER JOHANN CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego, pastor kościoła św. Barbary | Johannowi Christophowi Rosteuscherowi]]. <br/><br/>
Brał udział w cyklu dysput na temat ''Obrony wyznania augsburskiego'' [Filipa Melanchtona] (''Theses de Tempore Ex Augustana Confessione Ejusque Apologia decerptae quarum collatio…''), prowadzonych na bazie różnych prac powstałych pod przewodnictwem profesora [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuela Schelwiga]], m.in. przygotowanych przez Jakoba Zytzaua (1697), siebie samego (1697 i 1698), Johanna Lindemanna (1697), Jakoba Müllera (1698), Christopha Brauera (1698). Prowadził także w 1696 dysputę pod kierunkiem profesora [[MÖLLER JOHANN GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego| Johanna Gottlieba Möllera]] o stosowaniu terminów metafizycznych do zagadnień teologicznych (''Legitimam terminor. metaphysicor. ad res theologicas applicationem, in disput. philosoph. …adstruet…''). W 1700, pod kierunkiem Samuela Schelwiga, bronił rozprawy historyczno-teologicznej o wspólnocie nowacjan (''Novatianismum, tam veterem, quam recentem, cum modesta discussione problematis theologici, de termino peremptorio gratiae revocantis'' (''Nowacjanizm starożytny i współczesny, ze skromnym omówieniem problemów teologicznych, dotyczącym bezwzględnego terminu odwołania łaski'')). Studiował teologię w Wittenberdze, m.in. w 1703 bronił swoich tez w dyspucie o teorii poznania (gnostologii) (''Gnostologia Ἀπορίαν Philosophicam, Placidæ Eruditorum disqvisitioni subjicit…'') oraz w tym samym roku był respondentem w dyspucie na temat inwigilacji politycznej drezdeńczyka Johanna Friedricha Knocha (''Dissertatio academica… de vigilantia politica'').<br/><br/>
W Gdańsku wyświęcony 6 VIII 1709, od 23 tego miesiąca do śmierci był kaznodzieją w Lazarecie przy Bramie Oliwskiej. W sierpniu 1724, wraz z pastorem [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościoła św. Bartłomieja]] [[KEHLER GABRIEL, pastor kościoła św. Bartłomieja | Gabrielem Kehlerem]], diakonem [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP) [[HOPPE SAMUEL JOACHIM, uczony | Samuelem Joachimem Hoppiusem]], diakonem [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]] [[BÜCHER CHRISTIAN BERNHARD, pastor | Christianem Bernhardem Bücherem]], kaznodzieją kościoła św. Bartłomieja Johannem Gottfriedem Kirschem, kaznodzieją [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Stare Miasto) | kościoła św. Jakuba]] [[HARTSCH DANIEL, pastor kościoła w Sobieszewie i kościoła św. Jakuba | Danielem Hartschem]], kaznodzieją [[KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA | kościoła św. Ducha]] [[MONETA JAN, kaznodzieja polski| Janem Monetą]] i  kaznodzieją [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja)| kościoła Bożego Ciała]] [[NEANDER GOTTFRIED, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Gottfriedem Neanderem]], poparł negatywną ekspertyzę pastora kościoła św. Katarzyny [[FALCK JOHANNES, pastor kościoła św. Katarzyny | Johannesa Falcka]], wyznaczonego przez gdańskie [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]] do oceny wniosku syna prepozyta pomorskiego Friedricha Wagnera – absolwenta uniwersytetu w Halle, uczelni uznanej za centrum [[PIETYŚCI | pietyzmu]] – o włączenie go w poczet gdańskich duchownych. Wniosek złożony został ponownie w maju 1728 i ponownie odrzucony 28 tego miesiąca. Po kolejnej prośbie o rozpatrzenie sprawy, raz jeszcze zebrane wspomniane wyżej grono debatowało 11 VI 1728. Tym razem proszący zyskał wielu zwolenników, m.in. dzięki publikacji rektora Gimnazjum Akademickiego [[ABICHT JOHANN GEORG, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Johanna Georga Abichta]], który – mając dotąd poglądy dalekie od najmniejszej nawet przychylności wobec pietyzmu – w swoich rozważaniach próbował wyjaśnić istotę tego nowego wówczas nurtu. Posłużył się w nich niejednoznacznym terminem „Frömmigkeit” (pobożność) zamiast wprost „Pietismus” (pietyzm), co wywarło skutek przeciwny do zakładanego. <br/><br/>
22 XI 1728 przekazał Ministerium Duchownemu swoją notę, w której dyskredytował pietystów, według niego w oczywisty sposób afirmowanych przez Abichta. Ministerium Duchowne uznało jego polemikę wyłącznie za personalny atak na Abichta i nieprecyzyjne zrozumienie jego refleksji, w związku z czym podjęło decyzję o jej zignorowaniu. W obronie rektora pastor Johannes Falck obwołał go nieobiektywnym denuncjantem. Jego replika nie znalazła już uznania w oczach Ministerium, zaś rektor Johann Georg Abicht w 1729 złożył kolejne doniesienia na niego, domagając się upublicznienia debaty, oficjalnych przeprosin i zajęcia przez Ministerium konkretnego stanowiska. Ministerium wydało mu jednak świadectwo moralności, potwierdzające jego prawowierność, dopuszczając anonimowe przeprosiny. Miało to zakończyć spór, w konsekwencji jednak Abicht opuścił Gdańsk w trakcie roku szkolnego.<br/><br/>
W 1732 opublikował u [[KNOCH GEORG MARKUS, księgarz, nakładca | Georga Markusa Knocha]] cztery kazania dla przybyszy z Saltzburga, „którzy zostali niewinnie zesłani ze względu na prawdę ewangeliczną”. <br/><br/>
Po raz pierwszy żonaty był od 1709 z Dorotheą Elisabethą, córką Jacoba Pegelaua (zm. 1691), przyrodnią siostrą Anny Dorothei, żony wspomnianego profesora Johanna Christopha Rosteuschera, zmarłą wraz z córką tuż po porodzie, pochowaną 3 I 1713 w kościele św. Trójcy w grobie ojca (nr 6). Po raz drugi ożenił się 28 V 1715 z Ursulą Elisabethą (1699 – pochowana 27 VII 1776 przy mężu), córką mistrza kwartału Szerokiego (1705) i ławnika (od 1716) Johanna Fabiana Tuchela (1662–1740), żonatego po raz drugi od 1697 z Adelgundą Renatą Pegelau. Ojciec z pierwszego małżeństwa Barbary Elisabethy (chrzest 23 XII 1712 w kościele Bożego Ciała). Pochowany 17 X 1737 w kościele NMP w grobie nr 325, w wieku 63 lat. {{author:JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> <br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''': <br/>
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 252. <br/>
Lewandowska Liliana, ''Ludzie pietyzmu gdańskiego'', „Gdański Rocznik Ewangelicki”, t. 14, 2020, s. 25–26. <br/>
Praetorius Ephraim, ''Danziger Lehrer Gedächtniß…'', Danzig und Leipzig, 1760, s. 24. <br/>
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 74.<br/>
Schnaase Eduard, Geschichte der evangelischen Kirche Danzigs actenmässig Dargestellt, Danzig 1863, s. 84, 113, 118, 231, 307, 341.<br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 361; 2, 372; 4, 467.