Tekst źródłowy strony GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański

{{paper}}
[[File:Tadeusz_Goclowski_(002).jpg|thumb|Tadeusz Gocłowski]]
[[File:  Tadeusz_Gocłowski_2005.jpg |thumb| Arcybiskup Tadeusz Gocłowski (z lewej), obok nuncjusz apostolski, arcybiskup Józef Kowalczyk, oraz  biskup katowicki Piotr Libera, 2005 ]]
[[File: 1_Tadeusz_Gocłowski.JPG |thumb| Epitafium Tadeusza Gocłowskiego w kościele Trójcy Świętej w Oliwie]]
[[File: Tunel_im._abp._Tadeusza_Gocłowskiego.jpg |thumb| Odsłonięcie tablicy pamiątkowej z okazji nadania tunelowi pod Martwą Wisłą imienia Tadeusza Gocłowskiego]]
'''TADEUSZ GOCŁOWSKI''' (16 IX 1931 Piski koło Ostrołęki, Mazowsze – 3 V 2016 Gdańsk), pierwszy arcybiskup metropolita gdański. W 1949  wstąpił do Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo w Krakowie. W latach 1951–1956 studiował teologię w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie, 1956–1959 prawo na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Święcenia kapłańskie otrzymał 24 VI 1956 w Krakowie.<br/><br/>
W okresie 1960–1968 wykładał prawo kanoniczne w Biskupim Seminarium Duchownym w Gdańsku ([[GDAŃSKIE SEMINARIUM DUCHOWNE | Gdańskie Seminarium Duchowne]]). W latach 1969–1970 odbył studia doktoranckie z prawa w Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza „Angelicum” w Rzymie, od 1970 doktor prawa kanonicznego. W latach 1971–1973 rektor w Biskupim Seminarium Duchownym w Gdańsku. Od 1973 do 1982 prowincjał polskiej prowincji Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie. W okresie 1982–1983 ponownie rektor seminarium w Gdańsku.<br/><br/>
Od 22 III 1983 biskup pomocniczy [[DIECEZJA GDAŃSKA | diecezji gdańskiej]], konsekrowany 17 IV 1983. Od 1 VIII 1984 administrator diecezji gdańskiej, od 31 XII 1984 biskup ordynariusz tej diecezji. W tym czasie obrońca praw robotników i związkowców z [[SOLIDARNOŚĆ | NSZZ „Solidarność”]], w 1983 uczestniczył w zamkniętym spotkaniu papieża Jana Pawła II z [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lechem Wałęsą]] w Dolinie Chochołowskiej. Współtwórca niezależnych, związanych z Kościołem mediów: [[VIDEO STUDIO GDAŃSK | Video Studio Gdańsk]], dwutygodnika [[GWIAZDA MORZA, pismo | „Gwiazda Morza”]], tygodnika [[MŁODA POLSKA | „Młoda Polska”]], [[RADIO PLUS | Radia Plus]]. Inicjator wizyty Jana Pawła II w Trójmieście w 1987 ([[PAPIEŻ JAN PAWEŁ II W GDAŃSKU | papież Jan Paweł II w Gdańsku]]).<br/><br/>
W latach 1988–1989 uczestnik rozmów władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i opozycji w Magdalence. Jeden z założycieli (2 XII 1989) i członek Rady Fundacji [[INSTYTUT BADAŃ NAD GOSPODARKĄ RYNKOWĄ | Instytutu Badań Nad Gospodarką Rynkową]]. 25 III 1992 mianowany pierwszym arcybiskupem nowo utworzonej [[ARCHIDIECEZJA GDAŃSKA | metropolii gdańskiej]] Kościoła katolickiego (arcybiskup metropolita gdański; uroczysta inauguracja posługi 3 V 1992 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP), na stanowisku do 17 IV 2008). W tym czasie członek watykańskiej Kongregacji do spraw Biskupów (od 21 III 1990), Rady Głównej (od 2 V 1996 Rady Stałej) Episkopatu Polski, współprzewodniczący (2 V 1996 – 2008) Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu, krajowy duszpasterz Ludzi Pracy (przewodniczący Komisji Episkopatu Polski (KEP) do spraw Duszpasterstwa Ludzi Pracy) i Ludzi Morza (przewodniczący KEP do spraw Duszpasterstwa Ludzi Morza), przewodniczący KEP do spraw Kodeksu Prawa Kanonicznego, przewodniczący Komisji Prawnej KEP, członek Komisji Episkopatu Polski „Iustitia et Pax”.<br/><br/>
Komentator w mediach wydarzeń społecznych i religijnych z życia Polski i Kościoła. Inicjator pojednawczych spotkań polityków w siedzibie biskupa w Oliwie, w 1990 Lecha Wałęsy i jego oponentów z kręgu opozycji, w 2005 Jarosława Kaczyńskiego i [[TUSK DONALD FRANCISZEK, premier | Donalda Tuska]], jak również mediacji w sporach pracowników z pracodawcami.  
10 II 1991, wraz m.in. z prezydentem RP Lechem Wałęsą, wojewodą gdańskim [[PŁAŻYŃSKI MACIEJ, polityk| Maciejem Płażyńskim]], prezydentem Gdańska [[STAROŚCIAK JACEK, prezydent Gdańska | Jackiem Starościakiem]] i rektorem [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]] (UG) [[GRZONKA ZBIGNIEW, rektor Uniwersytetu Gdańskiego | Zbigniewem Grzonką]], był sygnatariuszem aktu utworzenia Fundacji Rozwoju UG, wszedł w skład Rady Fundacji. Od 17 IV 2000 członek Komitetu Honorowego Budowy [[POLSKA FILHARMONIA BAŁTYCKA IM. FRYDERYKA CHOPINA | Gdańskiego Centrum Muzyczno-Kongresowego]] na [[OŁOWIANKA | Ołowiance]].<br/><br/>
Od 30 I 1995 członek Papieskiej Rady do Spraw Duszpasterstwa Migrantów i Ludzi w Drodze. 25 III 1995, jako zwierzchnik metropolii gdańskiej (obejmującej diecezje: gdańską, pelplińską i toruńską), wraz z nuncjuszem apostolskim abp Józefem Kowalczykiem w katedrze św. Jana w Toruniu zainaugurował Synod Diecezjalny Diecezji Toruńskiej. W latach 1991–1999 przewodniczący Rady Głównej II Synodu Plenarnego (ogólnopolskiego).<br/><br/> 
3 VII 1997 przekazał w użytkowanie wspólnocie greko-katolickiej [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościół św. Bartłomieja]]. 25 X 1998 – po spotkaniu dotyczącym dalszych losów odbudowy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]] – odprawioną w nim mszą zainaugurował funkcjonowanie w jego murach [[DUSZPASTERSTWO ŚRODOWISK TWÓRCZYCH ARCHIDIECEZJI GDAŃSKIEJ | Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Archidiecezji Gdańskiej]]. 29 XII 1999 jako jeden z założycieli uczestniczył w podpisaniu aktu powołującego [[FUNDACJA CENTRUM SOLIDARNOŚCI | Fundację Centrum Solidarności]]. <br/><br/>
9 II 2001 powołał Archidiecezjalną Radę Duszpasterską, której został przewodniczącym. 30 IV 2001 mszą w [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | archikatedrze Trójcy Świętej]] w Oliwie rozpoczął obrady III Synodu Gdańskiego pod hasłem ''Misja ewangelizacyjna Kościoła gdańskiego na progu nowego tysiąclecia''. 24 VI 2001 podniósł do godności kolegiaty, nadając tytuł Kolegiaty Gdańskiej [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościół Najświętszego Serca Jezusowego]] w Gdańsku–[[WRZESZCZ |Wrzeszczu]], jednocześnie ustanawiając przy niej Kapitułę Kolegiacką Gdańską ([[KAPITUŁY KOLEGIACKIE ARCHIDIECEZJI GDAŃSKIEJ | Kapituły Kolegiackie Archidiecezji Gdańskiej]]), mianując 12 kanoników gremialnych i 11 kanoników honorowych, a jej prepozytem ówczesnego proboszcza, ks. prałata [[SAMP MIKOŁAJ, proboszcz kościoła Najświętszego Serca Jezusowego | Mikołaja Sampa]]. 26 VI 2001 podniósł do godności kolegiaty, nadając tytuł Kolegiaty Gdyńskiej, kościół Najświętszej Maryi Panny w Gdyni, ustanawiając przy niej Kapitułę Kolegiacką Gdyńską (12 kanoników gremialnych i 9 kanoników honorowych), a jej prepozytem miejscowego proboszcza, ks. prałata Edmunda Wierzbowskiego. <br/><br/>
Od 30 września do 27 października 2001, wraz z abp metropolitą przemyskim Józefem Michalikiem, abp metropolitą gnieźnieńskim Henrykiem Muszyńskim, abp metropolitą lubelskim Józefem Życińskim i bp drohiczyńskim Antonim Dydyczem, reprezentował Konferencję Episkopatu Polski na X Zgromadzeniu Zwyczajnym Synodu Biskupów obradującym w Rzymie pod hasłem ''Biskup służy Ewangelii, aby nieść nadzieję światu''. W latach 2000–2002 przewodniczący, od 2003 wiceprzewodniczący Rady Fundacji "Dzieło Nowego Tysiąclecia".<br/><br/> 
Laureat statuetki–nagrody za zajęcie II miejsca w ogłoszonym przez redakcje „Tygodnika Wieczór” i Telewizji Gdańsk konkursie "Homo Popularis" województwa gdańskiego (1996), honorowej nagrody Radiowej Osobowości Roku 1999, Medalu Stolema „za szczególne osiągnięcia w krzewieniu i propagowaniu kaszubszczyzny w regionie, w kraju i za granicą” (2001), Medalu Wojewody Pomorskiego (2001), plebiscytu czytelników „Tygodnika Wieczór” Orzeł Pomorski – 2002, plebiscytu  [[DZIENNIK BAŁTYCKI | „Dziennika Bałtyckiego”]] „Homo popularis” (2002), laureat Medalu św. Brata Alberta „za wieloletnie zaangażowanie w działalność charytatywną i wspieranie organizacji pozarządowych oraz za zaangażowanie na rzecz świata pracy i ludzi bezrobotnych” (2003). W 2006 otrzymał tytuł Gdańszczanina Roku.<br/><br/>
W 2006, zgodnie z prawem kanonicznym, po osiągnięciu 75 roku życia, zwrócił do Stolicy Apostolskiej z prośbą o zwolnienie go z urzędu metropolity gdańskiego i ordynariusza archidiecezji gdańskiej. Decyzją papieża pozostał na stanowisku do 17 IV 2008, po czym przeszedł na emeryturę; rezydował w siedzibie biskupów gdańskich w Oliwie. Jego ostatnim publicznym wystąpieniem była msza odprawiona 13 III 2016 w gdańskim kościele św. Jana w intencji dziękczynno-błagalnej „za życie ks. Józefa Tischnera”, inaugurująca obchody Dni Tischnerowskich.<br/><br/>
W 2006 odrzucił propozycję wyróżnienia go tytułem [[HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA | honorowego obywatela Gdańska]] (w związku z  wypowiedzią radnego Wiesława Kamińskiego o wykorzystywaniu przez władze miasta autorytetu arcybiskupa do celów politycznych), tytuł [[RADA MIEJSKA | Rada Miasta Gdańska]] przyznała mu 28 IV 2016. Honorowy obywatel miast Wejherowa (2000), Gdyni (2002), Redy (2007), Sopotu (2008). W 2011 odznaczony Orderem Orła Białego, w 2001 [[MEDAL STOLEMA | Medalem Stolema]], w 2008 uhonorowany odznaką [[ZA ZASŁUGI DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO | „Za Zasługi dla Województwa Pomorskiego”]].<br/><br/>
Pochowany 6 V 2016 w Krypcie Biskupów Gdańskich w [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | kościele Trójcy Świętej]] w Oliwie. Jego imieniem 30 VI 2016 nazwano [[TUNEL POD MARTWĄ WISŁĄ| tunel pod Martwą Wisłą]] (tablicę pamątkową odsłoniła Marta Gocłowska, wnuczka brata).<br/><br/>
Wraz z sakrą biskupią przyjął herb wyobrażający tarczę dzieloną lewoskośnie: w prawym polu czerwonym złoty krzyż łaciński, w polu lewym zielonym złota kotwica. Za tarczą krzyż procesyjny prawoskośnie i pastorał lewoskośnie, krzywaśnią na zewnątrz. Nad herbem kapelusz kościelny z dwunastoma chwostami na dwóch sznurach, po sześć (jeden nad dwoma, nad trzema) z każdej strony tarczy. Pod tarczą wstęga z dewizą: ''Credite Evangelio'' (z pierwszych wersetów Ewangelii św. Marka). W 1992, wraz z podniesieniem diecezji gdańskiej do rangi metropolii i archidiecezji, herb został ozdobiony insygniami arcybiskupimi: za tarczą herbową ustawiony został podwójny krzyż procesyjny. Zrezygnowano z ustawianiem za tarczą pastorału. Liczba chwostów przy kapeluszu kościelnym została powiększona do dwudziestu, po dziesięć (jeden nad dwoma, nad trzema, nad czterema), po każdej stronie tarczy. {{author: AH}} {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]