Tekst źródłowy strony DANOVIUS ERNST JAKOB, rektor szkoły św. Jana

{{web}}
[[File: Ernst_Jacob_Danovius.jpg |thumb| Ernst Jacob Danovius]]
[[File: E._J._Danovius.jpg |thumb| Ernst Jacob Danovius]]
'''ERNST JAKOB DANOVIUS''' (12 III 1741 Redłowo (obecnie w granicach Gdyni) – 18 III 1782 Jena), rektor [[SZKOŁA ŚW. JANA | szkoły św. Jana]]. Syn Ludwiga Christiana (1711 Eckersberg (Okartowo, Mazury) – 1771 Toruń), od 31 I 1740 do 1758 pastora w Małym Kacku/Redłowie (obecnie kościół Matki Boskiej Bolesnej), później pastora kościoła Trójcy Przenajświętszej w Toruniu. <br/><br/>
4 IX 1755 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]] w Gdańsku, pod kierunkiem [[GRODDECK BENIAMIN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Beniamina Groddecka]] bronił w 1760 pracy z zakresu hebraistyki.
Od 1760 student uniwersytetu w Helmstedt (u wolffianina – Johanna Ernsta Schuberta (1717–1774) i deisty – Wilhelma Augusta (Abrahama) Tellera (1734–1804)), od 1763 w Getyndze (Göttingen), gdzie studiował języki wschodnie u Johanna Davida Michaelisa (1717–1791). W 1765 uzyskał tytuł magistra na uniwersytecie w Gryfii (Greifswald). Pracował jako prywatny nauczyciel w domu tamtejszego opata Schuberta. <br/><br/>
W 1766 wezwany do Gdańska, objął posadę rektora szkoły św. Jana. Po dwóch latach – w 1768 – otrzymał profesurę teologii w Jenie, wykładał tam przez 14 lat dogmatykę, symbolikę i egzegezę Nowego Testamentu, teologię moralną, także elementy teologii historycznej. Był pierwszym profesorem teologii na tej uczelni, reformatorem teologii oświecenia i jednym z pierwszych w Jenie stronników Immanuela Kanta, którego poznał podczas podróży do Królewca, prawdopodobnie jeszcze w czasach gdańskich. 12 I 1770 sondował Kanta w sprawie objęcia przez niego nowo powstałej katedry filozofii w Jenie (Kant był już kandydatem do jej objęcia w 1765, lecz ostatecznie przypadła ona J.C. Henningowi). Sugerował swoje poparcie, sprawa jednak upadła z racji bliskiego już objęcia przez Kanta profesury w Królewcu. W 1775 został radcą kościelnym w Saksonii. <br/><br/>
Opublikował około tuzina dyskusji i programów. Pisał z dużą trudnością, językiem sztywnym, jednak uznawano go za wykładowcę pełnego pasji i odnoszącego sukcesy. W dwutomowej dogmatyce (''Theologiae dogmaticae institutio'' (''Instytucja teologii dogmatycznej'') 1772-1776) żywił nadzieję na pogodzenie wyznania luterańskiego i reformowanego oraz zbliżenie ich do tzw. religii racjonalnej. Podobną nadzieję wyraził w nocie do niedokończonego tłumaczenia Antoine’a-Jacquesa Roustana (1734–1808), pastora kościoła szwajcarskiego w Londynie (''Briefe zur Vertheidigung der christlichen Religion'' (''Listy w obronie religii chrześcijańskiej''), Halls Londyn, 1783). Był jednym z prekursorów teologii racjonalistycznej. <br/><br/>
Liczne kontrowersje wywołał jego rachunek usprawiedliwienia (nauka o usprawiedliwieniu była jedną z kluczowych dla wczesnej reformacji), opisany po raz pierwszy w inauguracyjnej dysertacji w 1768 na uniwersytecie w Jednie. Jak twierdził, usprawiedliwienie dane jest na całe życie, nie zaś w każdym konkretnym momencie (sytuacji). Podobne poglądy przedstawiał w swoich ''Trzech rozprawach o usprawiedliwieniu człowieka przed Bogiem'' (''Drei Abhandlungen von der Rechtfertigung des Menschen vor Gott'', 1777). Skłóciło go to z jego własnym Wydziałem Teologii w Jenie, jak również z wydziałami teologicznymi uczelni w Erlangen i Göttingen. Replikował (1777, 1778) na zaprzeczenia jego tezom przez dziekana Wydziału Teologii w Erlangen, Georga Friedricha Seilera (''Kurze Erklärung über die neue vom Hrn. K. R. Seiler gegen ihn, der Lehre von der Rechtfertigung halber, herausgegebene Schrift'', Jena 1778). Żonaty był od 1773 z Henriettą Wilhelminą Sophią Eber (ur. 1755 Jena), córką cesarskiego naczelnika poczty w Jenie Christopha Ludwiga Ebera. Bezdzietny. Popełnił samobójstwo, skacząc do rzeki Saale (Soława). {{author:JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]   <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>



'''Bibliografia''': <br/>
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 344.<br/>
Domasłowski Jerzy, ''Dzieje polskiej parafii ewangelicko-augsburskiej w Gdyni (1931–1939)'', cz. 1, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 2012, t. 6, s. 58–62.<br/>
Nowak Zbigniew, ''Danowvius Ernst Jakub'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 62–63. <br/>
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 129, 258. <br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'',  Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 164. <br/>
users.manchester.edu/FacStaff/SSNaragon/Kant/bio/FullBio/DanoviusEJ.html