Tekst źródłowy strony CENTRALE TELEFONICZNE W GDAŃSKU 1945–2000

{{web}}
'''CENTRALE TELEFONICZNE W GDAŃSKU 1945–2000'''. Centrale automatyczne zaczęto upowszechniać w Europie w latach 30. XX wielu. W [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]] (WMG) przy Hundegasse 114/116 (ul. Ogarna) pracowała automatyczna centrala telefoniczna typu Siemens W40 o pojemności 6000 NN (tj. numerów). Podobnego typu centrala, o pojemności 2000 NN, pracowała we [[WRZESZCZ | Wrzeszczu]] przy Hauptstraße 100A (al. Grunwaldzka).<br/><br/>
Po zniszczeniach z marca 1945 w końcu roku uruchomiono dawną centralę telefoniczną we Wrzeszczu, a w 1952 w odbudowanym budynku przy ul. Ogarnej 114/116 ponownie odtworzono centralę Siemensa W40 o pojemności 6000 NN. Sprzęt pochodził z innych central obszaru II WMG. Poniemiecka centrala pracowała do końca 1961 roku, kiedy abonentów Głównego Miasta przełączono do nowej centrali Strowgera typ 32AB o pojemności 10 000 NN. Angielskie centrale Strowgera, opracowane w 1932, produkowane były w Warszawie przez Zakłady Wytwórcze Urządzeń Telefonicznych (na podstawie zakupionej licencji).<br/><br/>
Po II wojnie światowej nowszym rozwiązaniem technicznym były centrale krzyżowe (nazwa od wybieraka krzyżowego), które oferowała Szwecja. Ze względów politycznych nie przyjęto jednak tej korzystnej i nowoczesnej oferty. Licencję na centrale krzyżowe typu Pentaconta zakupiono we Francji dopiero na początku lat 70. XX wieku. W latach 60. XX wieku nastąpił znaczny rozwój telefonii, wybudowano kilka nowych central dzielnicowych. W 1964 powstała (w miejsce dawnej centrali Siemensa), centrala Strowgera we Wrzeszczu przy al. Grunwaldzkiej 108. Początkowo miała pojemność 4000 NN, a po rozbudowie – 10 000 NN. W 1964 centralę o pojemności 4000 NN otrzymała [[OLIWA | Oliwa]], [[SIEDLCE | Siedlce]] – o pojemności 3000 NN, a Nowy Port – 2000 NN w 1968.<br/><br/>
Pod koniec lat 60. XX wieku rozpoczęto automatyzację połączeń międzymiastowych z wykorzystaniem centrali Strowgera zbudowanej we Wrzeszczu. Pierwsze połączenie automatyczne komunikowało Gdańsk z Warszawą. Na początku lat 70. XX wieku można już było dzwonić do stolic sąsiednich państw bez pośrednictwa telefonistki. W 1972 zbudowano centralę osiedlową Strowgera 3000 NN na [[PRZYMORZE | Przymorzu]]. W 1979 uruchomiono w tym samym budynku pierwszą na Wybrzeżu centralę elektroniczną EC10 o pojemności 10 500 NN. Była to trzecia w kraju nowoczesna centrala wyprodukowana w Wielkopolskich Zakładach Teleelektronicznych Telkom-Teletra w Poznaniu. Centrala ta, zbudowana na tranzystorach i pierwszych układach scalonych, nie była energooszczędna. Wymagała ciągłego zasilania, niezależnie od wielkości ruchu połączeń. Tymczasem stare systemy w stanie spoczynku, np. w nocy, prawie nie pobierały prądu. Nowoczesna technologia umożliwiała w zamian wprowadzanie dodatkowych usług w telefonii i wyznaczała kierunek postępu w telekomunikacji. <br /><br />
Aparaty telefoniczne do lat 70. XX wieku był własnością przedsiębiorstwa państwowego „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, które odpowiedzialne było za ich sprawność techniczną. Wszystkie krajowe aparaty wytwarzano w fabryce w Radomiu. Początkowo produkowano jeden model, w czarnej ebonitowej obudowie. W latach 60. XX wieku zmieniono kształt i kolorystykę aparatów, wprowadzając obudowy z plastyku w kilku kolorach. Dopiero w latach 80. XX wieku aparaty telefoniczne stały się własnością abonenta i zezwolono wówczas na instalowanie nowszych, zagranicznych modeli. <br /><br />
Lata 80. XX wieku charakteryzowały się rozbudową gdańskiej sieci telefonicznej centralami krzyżowymi typu Pentaconta. W 1984 wybudowano we Wrzeszczu nową centralę międzymiastową, a na [[ORUNIA | Oruni]] osiedlową centralę o pojemności 1000 NN. Rok później powstała centrala osiedlowa na [[MORENA | Morenie]] i na [[CHEŁM | Chełmie]] o pojemności 1000 NN. W 1987 powstała druga centrala na Morenie – 1000 NN, a w następnym roku 1000 NN w [[OSOWA | Osowej]]. W 1991 zbudowano ostatnią centralę Pentaconta (Stogi) o pojemności 2000 NN. <br /><br />W 1992 nastąpiło rozdzielenie Poczty Polskiej i Telekomunikacji na dwie oddzielne firmy. Powstała w ten sposób Telekomunikacja Polska SA zakupiła nowoczesne centrale elektroniczne amerykańskiej firmy ATT typu 5ESS i w latach 1995–1996 zastąpiono nimi wszystkie dotychczasowe centrale w Gdańsku. W 1993 krajową centralę elektroniczną EC10 na Zaspie zastąpiono nowoczesną centralą Siemens EWSD. {{author: BOR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]