Tekst źródłowy strony BRAMA DŁUGICH OGRODÓW

{{web}}
[[File:1_Brama_Długich_Ogrodow.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów, widok z zewnątrz, od strony północno-wschodniej, [[DEISCH MATTHAEUS, rytownik| Matthaeus Deisch]], 1761–1765]]
[[File:2_Brama_Długich_Ogrodow.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów, widok od strony miasta, od strony zachodniej, [[DEISCH MATTHAEUS, rytownik| Matthaeus Deisch]], 1761–1765]]
[[File:3_Brama_Długich_Ogrodow.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów, widok z wewnątrz, od strony południowej (z prawej pozostałości rozbieranego wału ziemnego)]]
[[File:4_Brama_Długich_Ogrodów_(002).jpg |thumb|Brama Długich Ogrodów, widok od strony południowego-wschodu, 1909]]
[[File:7_Brama_Długich_Ogrodów.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów od strony miasta, lata 20. XX wieku]]
[[File: Brama_Długich_Ogrodów_1.png |thumb| Makieta planowanego w 1927 placu przed rozebraną Bramą Długich Ogrodów]]
[[File:8_Brama_Długich_Ogrodow.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów od strony miasta po renowacji z 1932–1933]]
[[File:9_Brama_Długich_Ogrodów.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów od strony zewnętrznej, lata 20. XX  wieku]]
[[File:10_Brama_Długich_Ogrodów.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów od strony zewnętrznej po renowacji z 1932–1933]]
[[File:Brama Długich Ogrodów, zwana dziś Żuławską, widok od strony wschodniej, koniec lat 30. XX wieku.JPG|thumb|Brama Długich Ogrodów,, widok od strony wschodniej, koniec lat 30.<br/>XX wieku]]
[[File:5_Brama_Długich_Ogrodów.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów, widok z zewnątrz, od strony wschodniej, 2008]]
[[File:6_Brama_Długich_Ogrodów.jpg|thumb|Brama Długich Ogrodów, widok z wewnątrz, od strony zachodniej, 2008]]

'''BRAMA DŁUGICH OGRODÓW''' (Langgarter Tor), po 1945 niesłusznie zwana Żuławską, zlokalizowana u wylotu [[DŁUGIE OGRODY | Długich Ogrodów]] (obecnie ul. Długie Ogrody). Wybudowana w 1628 (data zachowana na wschodniej – zewnętrznej – elewacji) przez [[STRAKOWSKI HANS, budowniczy fortyfikacji, patron gdańskiej ulicy | Hansa Strakowskiego]] w trakcie otaczania wałami ziemnymi i bastionami [[DOLNE MIASTO | Dolnego Miasta]] (usytuowano ją między bastionami Lew i Wół). Pracami kamieniarskimi kierować miał Hans Voigt (twórca części dekoracji kamieniarskiej i rzeźb [[ZŁOTA KAMIENICZKA | Złotej Kamieniczki]], zmarł jednak przed rozpoczęciem prac. Przejął je, ożeniwszy się z wdową po nim, Hermann Kunst (twórca między innymi portalu zdobiącego Starą Aptekę przy [[WIELKA ZBROJOWNIA | Wielkiej Zbrojowni]]). <br/><br/>
Brama, o konstrukcji nawiązującej do architektury holenderskiej, wykazywała podobieństwa do nieistniejącej obecnie [[BRAMA ŚW. JAKUBA | Bramy św. Jakuba]] (choć, inaczej niż ona, nie miała wieżyczki dzwonnej). Zbudowana z cegły, z narożami wyłożonymi piaskowcem, miała – oprócz szerokiego, sklepionego przejazdu centralnego – dwa boczne przejścia dla pieszych. Od strony miasta dobudowano do niej pomieszczenia wartownicze (odwach) oraz wychodzący ponad koronę wałów, nakryty pulpitowym dachem strych (odmiennie niż w Bramie św. Jakuba, gdzie wybudowano całe piętro), mieszczący opuszczaną bronę oraz lukarnę (wysunięte okno) skierowaną na stronę wewnętrzną. Od strony zewnętrznej strych ozdobiono zachowaną płytą z herbem Gdańska i wnękami z kamiennymi figurami rzymskich bogiń Bellony i Pax (symbolami Wojny i Pokoju), które, wraz z wieńczącą bramę leżącą figurą Mądrości, zostały zdemontowane z powodu złego stanu zachowania w 1932. Nad bocznymi wjazdami umieszczono medaliony z podobiznami wodzów rzymskich, nad centralnym przed 1793 dodano polskiego Orła Białego w tarczy. Po zajęciu Gdańska przez Prusy polskiego orła zastąpiono pruskim. <br/><br/>
Fosę przedbramną stanowił [[OPŁYW MOTŁAWY | opływ Motławy]]. Na niepełnym w tym miejscu widoku [[DEISCH MATTHAEUS, rytownik | Matthaeusa Deischa]] z lat 1761–1765 została oddana konstrukcja przerzuconego nad fosą mostu zwodzonego, w którego skład wchodzić miało siedem drewnianych przęseł wspartych na palach oraz przęsło zwodzone podnoszone mechanizmem żurawiowym (zamontowana u góry pozioma rama z dwoma łańcuchami z przeciwwagą). Na moście, przed przęsłem zwodzonym, znajdowała się dodatkowa drewniana brama. <br/><br/>
W latach 1876–1885 zasypano fosy, rozebrano most zwodzony, zewnętrzne przedbramie oraz pomieszczenia wartownicze; po zniwelowaniu wałów odsłonięto elewacje północną i południową (pozostałości wałów przy odsłoniętej bramie zlikwidowano ostatecznie w latach 20. XX wieku). W 1927, w związku z planami gdańskich architektów Martina Kiesslinga i Alberta Krügera przebudowy wylotu Długich Ogrodów rozważano jej rozbiórkę i stworzenie okrągłego placu otoczonego nowoczesną zabudową, została jednak uratowana dzięki działaniom prof. [[KLOEPPEL OTTO FERDINAND JULIUS, rektor Technische Hochschule Danzig | Ottona Kloeppela]]. Wyremontowano ją w latach 1932–1933. Uszkodzona w 1945 (głównie fasada zachodnia), została odbudowana w 1949 pod kierunkiem [[MACUR KAZIMIERZ, architekt | Kazimierza Macura]]. Fasadę remontowano w 2002, całość w 2015. Od 1974 znajduje się w posiadaniu Działu Konserwacji [[NARODOWE MUZEUM MORSKIE | Narodowego Muzeum Morskiego]]. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]