Tekst źródłowy strony BOROWSKI JAN, architekt, konserwator zabytków

{{paper}}
[[File: Jan__Borowski_1936.jpg |thumb| Jan Borowski z uczniami z Państwowej Szkoły Technicznej w Wilnie, 1936 (drugi od prawej: [[MACUR KAZIMIERZ, architekt | Kazimierz Macur]])]]
[[File: Pracownia_konserwatorska__Jana_Borowskiego.jpg |thumb| Członkowie pracowni konserwatorskiej Jana Borowskiego w Gdańsku, stoją od lewej: Wojciech Zalewski, [[MINKIEWICZ WITOLD, architekt, pracownik Politechniki Gdańskiej | Witold Minkiewicz]], [[MACUR KAZIMIERZ, architekt | Kazimierz Macur]], Zbigniew Kapałka, Teodor Hoppe; siedzą od lewej: "Toluś" Żyngiel, Józef Cofta, Józef Chrzanowicz, [[MACUR ANDRZEJ STANISŁAW, architekt, konserwator zabytków| Andrzej Macur]], L. Ostaszewski, [[LELEWICZ KAZIMIERZ, fotografik | Kazimierz Lelewicz]], 1948]]
[[File:Jan Borowski.jpg|thumb| Jan Borowski (po prawej) i Józef Chrzanowicz podczas montażu figury króla Zygmunta Augusta na wieży Ratusza Głównego Miasta, 1950]]
[[File:Borowski_Jan.jpg|thumb|Jan Borowski]]
[[File: Tablica_Jana_Borowskiego.jpg |thumb| Tablica pamiątkowa poświęcona Janowi Borowskiemu przy ul. Długiej 45]]
'''JAN BOROWSKI''' (25 II 1890 Petersburg – 25 X 1966 Gdańsk), architekt, konserwator zabytków. Syn podpułkownika rosyjskiej Marynarki Wojennej i inżyniera-mechanika budowy silników okrętowych Grzegorza oraz Jadwigi z Szymanowskich. Brat Wacława (2 VIII 1888 Wilno – 12 VIII 1961 Gdańsk), nauczyciela szkół średnich w Wilnie i Toruniu, profesora [[WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA | Wyższej Szkoły Pedagogicznej]] w Gdańsku i Wyższej Szkoły Handlu Morskiego w Gdyni, Michała (4 I 1897 Petersburg – 21 VII 1968 Bytom), komandora polskiej Marynarki Wojennej (m.in. dowódcy torpedowca „Mazur” (1924–1925), kanonierki „Generał Haller” (1925–1926), torpedowca „Ślązak” (1926–1928), podczas II wojny światowej p.o. zastępcy dowódcy niszczyciela „Garland”). Stryj [[BOROWSKI EDWARD, profesor Politechniki Gdańskiej | Edwarda Borowskiego]].<br/><br/>
W 1907 ukończył szkołę realną w Petersburgu, w 1917 tamże studia w Dziale Architektury Instytutu Inżynierów Cywilnych. Po studiach pracował w zakładach amunicyjnych (jako kierownik biura architektonicznego) w Nikołajewie (gubernia chersońska) i w szkole technicznej. Od 1919 w Polsce, od 1920 w Starachowicach projektował warsztaty dla fabryki amunicji i osiedla urzędniczo-robotnicze. Od 1924 w Warszawie, założył własną pracownię architektoniczną, od 1925 pracował w katedrach Historii Architektury i Budownictwa na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, początkowo jako starszy asystent, od 15 XII 1939 docent. Mieszkal przy ul Antokolskiej. Od 1927 równolegle wykładał na Wydziale Budowlanym Państwowej Szkoły Technicznej w Wilnie, gdzie pracował nieprzerwanie do 1 VI 1945. Zaprojektował wiele kościołów na Wileńszczyźnie (m.in. w Nowej Wilejce i Solecznikach), szkół, pomników, prowadził prace konserwatorskie m.in. w kościele św. Kazimierza i w Ostrej Bramie w Wilnie, w zamkach w Wilnie, Trokach i Krewie. Od 1934 powierzono mu adaptację i rekonstrukcję obiektów w Zułowie, majątku Józefa Piłsudskiego, z przeznaczeniem na Muzeum Pamięci Narodowej. W lipcu 1945 wyjechał z Wilna do Torunia.<br/><br/>
Od 16 VIII 1945 pracował w Warszawie jako konserwator w Państwowej Pracowni Konserwacji Zabytków Architektury. Od sierpnia do września 1945 oceniał zniszczenia zabytków Wrocławia. Od 15 X 1945 w Gdańsku, podjął pracę na [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechnice Gdańskiej]], od 1 I 1946 kierownik Katedry Historii Architektury Powszechnej na [[WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ | Wydziale Architektury]]. Prowadził wykłady z historii architektury, od 1953 z konserwacji zabytków. Od 1950 wykładał równolegle historię architektury w gdańskiej [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych]]. Od marca 1946 do rezygnacji 30 IV 1951 pierwszy po II wojnie światowej [[KONSERWATORZY ZABYTKÓW W GDAŃSKU | wojewódzki konserwator zabytków w Gdańsku]].<br/><br/>
Opracował pierwszy powojenny rejestr zabytków Gdańska i województwa przewidzianych do ochrony; w latach 1947–1950 utworzył pracownie konserwatorskie, późniejszy gdański oddział [[PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE PRACOWNIE KONSERWACJI ZABYTKÓW | Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków]]. Opracował autorskie projekty architektoniczne i prowadził nadzór nad odbudową i pracami konserwatorskimi w Gdańsku, w tym m.in. [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (odbudowa sklepień i dachów), [[RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA | Ratusza Głównego Miasta]] (odbudowa bryły i projekt hełmu), [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicy Królewskiej]] (odbudowa po zniszczeniach), [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | kościoła św. Elżbiety]] (projekt konserwacji i odbudowy), [[BRAMA ZIELONA | Bramy Zielonej]] (projekt odbudowy), [[WIELKA ZBROJOWNIA | Wielkiej Zbrojowni]] (projekt odbudowy na potrzeby muzeum miejskiego). Do jego zasług należy zabezpieczenie ruin zamku w Malborku. Z [[TARASZKIEWICZ LEOPOLD WITOLD, profesor Politechniki Gdańskiej | Leopoldem Taraszkiewiczem]] był autorem projektu budowy (ukończonej 1961) nowego kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni.<br/><br/>
W 1955 współzałożyciel gdańskiego oddziału [[STOWARZYSZENIE HISTORYKÓW SZTUKI – ODDZIAŁ GDAŃSKI | Stowarzyszenia Historyków Sztuki]]. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem 10-lecia PRL, odznaką [[ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA | „Za zasługi dla Gdańska”]]. Laureat Nagrody Państwowej. Od 1917 żonaty był bezdzietnie z Marią Haliną (27 VIII 1896, Stefanów koło Bracławia – 3 V 1988 Gdańsk), córką Władysława Szumskiego. Pochowany na [[CMENTARZE W OLIWIE | cmentarzu w Oliwie]]. 14 IX 2023 przy ul. Długiej 45 odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową. {{author: JAC}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''': <br/>
''Borowski Jan'', w: ''Czy wiesz kto to jest?'', red. Stanisław Łoza, Warszawa 1938, s. 64. <br/>
Ciemnołoński Janusz, ''Borowski Jan'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwislańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 40–41. <br/>  
''Pionierzy Politechniki Gdańskiej'', red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 102. <br/>