Tekst źródłowy strony BILICZAK ANTONI, aktor, dyrektor Teatru Wybrzeże

{{web}}
[[File: Antoni_Biliczak.jpeg |thumb| Antoni Biliczak (z lewej) i [[BOGDAŃSKI ZBIGNIEW, aktor, reżyser | Zbigniew Bogdański]] w sztuce ''Zamach'', Teatr Wybrzeże, 1964]]
'''ANTONI BILICZAK''' (5 VI 1914 Bohorodczany koło Stanisławowa (obecnie Ukraina) – 5 VI 1989 Gdańsk), aktor teatralny i filmowy, dyrektor gdańskiego [[TEATR WYBRZEŻE | Teatru Wybrzeże]]. Jeden z siedmiorga dzieci Jana (ur. 1872 Bohorodczany) i Marii (Marianny) z domu Sieradzkiej (1872 Brody (dawne województwo tarnopolskie, obecnie Ukraina) – 1970). <br/><br/>
Debiutował w 1932 jako uczeń Gimnazjum im. Staszica w Stanisławowie w komedii ''W perfumerii'' Miklósa László na scenie miejscowego Teatru Pokucko-Podolskiego im. Moniuszki. W 1933 przyjęty został do zespołu pomocniczego tego teatru przez nową dyrektorkę (i aktorkę) Zuzannę Łozińską (1886–1982), pracując m.in. jako maszynista, elektryk, rekwizytor, inspicjent, a następnie administrator i kierownik objazdów. Funkcje te sprawował także w latach 1936–1939, należąc już do zespołu aktorskiego Zuzanny Łozińskiej. Gry scenicznej uczył się u Ireny Ładosiówny (1905–1976). W latach 1939–1941 był w Stanisławowie administratorem radziecko-ukraińskiego Teatru im. Franki. W 1944 wrócił na kilka miesięcy do tego teatru, ale jeszcze w tym samym roku został administratorem, konferansjerem i chórzystą zespołu estradowego Wojska Polskiego w Lublinie. W latach 1945–1947 pracował w gliwickim teatrze kukiełkowym "Pajacyk".<br/><br/>
W sezonie 1947/48 wrócił jako kierownik administracyjny i aktor do zespołu Zuzanny Łozińskiej, wówczas dyrektorki i kierowniczki artystycznej Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze. Od 1950 do października 1955 dyrektor teatru jeleniogórskiego (z Zuzanną Łozińską jako kierowniczką artystyczną do 1954). W pierwszej połowie 1954 sprawował równocześnie funkcję dyrektora Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu, a także – z ramienia Ministerstwa Kultury i Sztuki – opiekę nad Teatrem im. Jaracza w Olsztynie. Grał w tych teatrach także jako aktor, m.in. Don Diega w ''Zielonym Gilu'' Tirso de Moliny w reżyserii Pawła Bema (premiera 16 VI 1950), Malinowskiego w ''Domu otwartym'' Michała Bałuckiego w reżyserii Henryka Lotara (13 IV 1952), Otockiego w ''Szczęściu Frania'' Włodzimierza Perzyńskiego w reżyserii Kazimierza Czyńskiego (2 XI 1954), Łady w ''Domu na Twardej'' Kazimierza Korcellego w reżyserii Tadeusza Żuchniewskiego (17 V 1955) czy Karela Malca we ''Wkrótce zakwitną kasztany'' Władimira Bragina i Georgi Towstonogowa w reżyserii Romana Sykały (1 V 1954). <br/><br/>
Od jesieni 1955 do przejścia na emeryturę pod koniec 1979 był dyrektorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Po latach uznany został za jednego z najlepszych dyrektorów teatru w 2. połowie XX wieku, za świetnego organizatora i administratora. Zainicjował odbudowę gmachu przy Targu Węglowym (1967), przebudowę Teatru Kameralnego w Sopocie i utworzenie studium aktorskiego, w którym też wykładał w latach 1977–1982. Zagrał również wiele ról aktorskich, m.in.: Grabca w ''Balladynie'' Słowackiego w reżyserii [[ŻUCHNIEWSKI TADEUSZ, kierownik artystyczny Teatru Wybrzeże| Tadeusza Żuchniewskiego]] (premiera 1 II 1956), Sekretarza w ''Ptaku'' Jerzego Szaniawskiego w reżyserii [[HÜBNER ZYGMUNT, aktor, reżyser, dyrektor | Zygmunta Hübnera]] (5 VII 1956), Iwana Kuźmicza Szpiekina w ''Rewizorze'' Gogola w reżyserii Tadeusza Żuchniewskiego (5 I 1958), Żebraka II w ''Operze za trzy'' grosze Bertolda Brechta w reżyserii [[GOLIŃSKI JERZY, aktor, reżyser, wykładowca  | Jerzego Golińskiego]] (27 II 1960), Majcherka w ''Królowej przedmieścia'' Krumłowskiego w reżyserii Jerzego Uklei (15 III 1961), Piekarza w ''Testamencie psa'' Ariano Suassuny w reżyserii Konrada Swinarskiego (2 IX 1961), Ojca Scholasticusa  w ''Igraszkach z diabłem'' Drdy w reżyserii [[BOGDAŃSKI ZBIGNIEW, aktor, reżyser | Zbigniewa Bogdańskiego]] (23 II 1963), Tulliusa Rotundusa w ''Romulusie Wielkim'' Friedricha Dürrenmatta w reżyserii [[PARADOWSKI PIOTR, reżyser teatralny | Piotra Paradowskiego]] (25 II 1966), Branickiego w ''Termopilach polskich'' Tadeusza Micińskiego w reżyserii [[OKOPIŃSKI MAREK, aktor, reżyser, dyrektor teatrów | Marka Okopińskiego]] (5 XII 1970), Starego heretyka w ''Tragedii człowieka'' Imre Madácha w reżyserii Mátyása Giricza (18 IX 1971), Żyda w ''Weselu'' Wyspiańskiego w reżyserii [[HEBANOWSKI-DOBROGOYSKI STANISŁAW, reżyser, pisarz, patron gdańskiej ulicy | Stanisława Hebanowskiego]] (20 XI 1976). W tej ostatniej wystąpił też z okazji jubileuszu 45 lat pracy scenicznej 29 IX 1979. Wystąpił w dwóch filmach: ''Nikodem Dyzma'' (1956) oraz ''Skarb kapitana Martensa'' (1957). <br/><br/>
Podczas jego dyrekcji o kształcie Teatru Wybrzeże decydowali kolejni kierownicy artystyczni, m.in. Lidia Zamkow (1953–1954), Zygmunt Hübner (1958-1960), [[MINC TADEUSZ, aktor, reżyser | Tadeusz Minc]] (1967–1969), Marek Okopiński i Stanisław Hebanowski (1969–1980), a wśród zatrudnionych przez niego byli aktorzy: [[JĘDRUSIK KALINA, aktorka | Kalina Jędrusik]], [[CYBULSKI ZBIGNIEW, aktor, patron gdańskiej ulicy| Zbigniew Cybulski]], [[KOBIELA BOGUMIŁ, aktor, patron gdańskiej ulicy | Bogumił Kobiela]], [[GORDON KRZYSZTOF, aktor, reżyser | Krzysztof Gordon]], [[WINIARSKA HALINA, aktorka | Halina Winiarska]] oraz [[SŁOJEWSKA-KOŁODZIEJ HALINA, aktorka | Halina Słojewska]], a także reżyserzy: Konrad Swinarski, Bohdan Korzeniewski, [[WAJDA ANDRZEJ, reżyser, honorowy obywatel Gdańska | Andrzej Wajda]], Maciej Prus, [[MAJOR RYSZARD, reżyser, teatrolog, aktor | Ryszard Major]] i [[BABICKI KRZYSZTOF, reżyser | Krzysztof Babicki]]. <br/><br/>
Odznaczony m.in. Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955) oraz odznaką [[ZASŁUŻONYM ZIEMI GDAŃSKIEJ | „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”]] (1967), Medalem Pamiątkowym 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1977). Uhonorowany nagrodą wojewody gdańskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury (1976) oraz nagrodą Prezesa Rady Ministrów II stopnia za twórczość artystyczną (1979). <br/><br/>
Mąż Olgi (23 IV 1918 – 10 I 1989), ojciec Jerzego (ur. 1942), m.in. kierownika pracowni plastycznej w [[MIEJSKI TEATR „MINIATURA” | Teatrze „Miniatura”]]. Pochowany wraz żoną na [[CMENTARZE WE WRZESZCZU. SREBRZYSKO | cmentarzu Srebrzysko]]. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]