Tekst źródłowy strony ABRAHAM MAX, fizyk

{{paper}}
[[File:Abraham_Max.png|thumb|Max Abraham]]

'''MAX ABRAHAM''' (26 III 1875 Gdańsk – 16 XI 1922 Monachium), naukowiec, fizyk. Syn kupca Moritza Abrahama, spokrewnionego z fizykiem Heinrichem Hertzem (1857–1894), i Selmy z domu Moritzsohn. W latach 1893–1897 studiował matematykę na uniwersytecie we Freiburgu i fizykę w Berlinie u późniejszego noblisty (1918) Maxa Plancka (1858–1947), kończąc u niego doktoratem na podstawie pracy ''Die elektrischen Schwingungen um einen stabförmigen Leiter, behandelt nach der Maxwell’schen Theorie'' (''Drgania elektryczne wokół przewodnika w kształcie pręta traktowanego zgodnie z teorią Maxwella''). W latach 1897–1900 asystent Maxa Plancka na uniwersytecie w Berlinie. W 1900 habilitował się na uniwersytecie w Getyndze pracą ''Elektrische Schwingungen in einem frei endigenden Drahte'' (''Wibracje elektryczne w przewodzie swobodnym''), gdzie do 1909 pracował jako docent prywatny. Prowadził badania nad dynamiką elektronów, w 1902 sformułował hipotezę o strukturze elektronu (idealna kula z ładunkiem równomiernie rozłożonym na jej powierzchni) i stworzył wzór na zależność masy elektronu od prędkości. Jego model konkurował z modelem opracowanym przez Hendrika Lorentza (1899, 1904) i Alberta Einsteina (1905), który wydawał się być szerzej akceptowany; nie porzucił jednak swojego modelu, uważając, że opiera się on na „zdrowym rozsądku”.<br/><br/>
Jego praca naukowa była w większości bezpośrednio związana z teorią elektromagnetyzmu Maxwella. Napisał dwutomową pracę o elektrodynamice ''Theorie der Elektrizität'' (''Teoria elektryczności''), kilkakrotnie wznawianą. Tom pierwszy (1904) był adaptacją pracy Augusta Föppla (1854–1924) pod tym samym tytułem (1894), natomiast tom drugi (1905) był w całości jego autorstwa. Był przeciwnikiem teorii względności, prowadził korespondencję i polemikę z Einsteinem, szczególnie około 1912, kiedy opracował własną teorię grawitacji (np. w opublikowanym w czasopiśmie „Annalen der Physik” tekście ''Relativität und Gravitation. Erwiderung auf eine Bemerkung des Herrn A. Einstein'' (''Teoria względności i grawitacja. Odpowiedź na uwagę pana A. Einsteina'')). Pomimo różnych opinii, sam Einstein przyznał, że był jednym z nielicznych, którzy rozumieli jego wysiłki w rozwoju ogólnej teorii względności – nawet jeśli je odrzucał.<br/><br/>
W początkach 1909 przyjął propozycję pracy na University of Illinois i wyjechał do USA, skąd jednak powrócił do Getyngi po kilku miesiącach i jeszcze w tym samym roku, zaproszony przez matematyka Tullio Leviego-Civitá (1873–1941), został profesorem mechaniki teoretycznej politechniki w Mediolanie. Po wybuchu I wojny światowej zmuszony był w 1915 do powrotu do Niemiec, gdzie w berlińskich biurach wojennych pracował nad teorią transmisji radiowej w rozwiązywaniu problemów służb wywiadowczych. Po zakończeniu wojny nie otrzymał zgody na powrót do Mediolanu i do 1921 był profesorem fizyki, najpierw na uniwersytecie w Monachium, później na Technische Hochschule w Stuttgarcie. W 1921 otrzymał propozycję objęcia katedry w Akwizgranie (Aachen), nie objął jej z powodu wykrycia u niego guza mózgu. Zmarł podczas nieudanej operacji jego usunięcia. {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''':<br/>
Goldberg Stanley, ''Abraham Max'', w: Dictionary of Scientific Biography, vol. 1, New York, 1970, s. 23–25.<br/>
Sommerfeld Arnold, ''Abraham Max'', w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 1, 1953, s. 23–24